DONANEMAB: ALZHEİMER TEDAVİSİNDE ÇIĞIR AÇAN VE HASTALIĞI YAVAŞLATTIĞI KANITLANAN YENİ İLAÇ

JAMA tıp dergisinde sonuçları yayımlanan deneye katılan dünya genelindeki bir grup Alzheimer hastasından biri de 80 yaşındaki Mike Colley idi.

Mike ayda bir kez Londra'daki bir kliniğe giderek ilacı alıyor ve kendisini "hayatta karşılabileceğiniz en şanslı insanlardan biri" olarak tanımlıyordu.

Donanemab, Alzheimer'ın ilk etaplarında etkili olan bir antikor tedavisi.

Donanemab, Alzheimer hastalarının beyninde oluşan "beta amiloid" adlı yapışkan maddeyi temizlemek üzere tasarlandı.

Amiloid, beyinde nöronlar arasında biriken bir protein. Bu proteinler, beyinde plakalar oluşturuyor.

Ailesi hafızasıyla ve karar alma mekanizmasıyla ilgili sorunlar yaşadığını fark etmesinden kısa süre sonra Mike test aşamasındaki donanemab ilaçlarından kullanmaya başladı.

Oğlu Mark, ilk zamanlarda babasını hastalıkla mücadele ederken izlemenin ızdırap verici olduğunu söyledi.

"Problem çözme ve bilgiyi özümseme aşamalarında nasıl zorlandığını görmek çok zordu. Ama şimdi hastalığın yavaşlamasında bir düzlüğe varmış gibiyiz," dedi.

Mike ise her geçen gün kendine güveninin arttığını ifade etti.

Eli Lilly ilaç şirketi tarafından geliştirilen donanemab, geçtiğimiz Kasım ayında hastalığı yavaşlattığı kanıtlanan lecanemab ilacıyla benzer şekilde çalışıyor.

Bu ilaçlar her ne kadar Alzheimer tedavisi için son derece umut verici olsalar da bazı riskleri de barındırıyorlar.

Tedavinin üçte birlik oranla en sık görülen yan etkisi beyinde şişme olması.

Bu durum çoğunlukla hafif ya da asemptomatik olarak görüldü.

Ancak yüzde 1,6 oranında tehlikeli boyutlardaydı. İki gönüllü beyinde oluşan şişme sonucu yaşamını yitirdi.

Alzheimer tedavisi için geliştirilen aducanumab isimli bir diğer antikor ilacı, güvenlik gerekçeleriyle ve hastalıkla mücadelede etkili olduğu yönünde yeterli kanıt bulunmadığı belirtilerek Avrupa Birliği'ndeki denetleme kurumlarınca onaylanmamıştı.

Detayları yeni yayımlanan Eli Lilly şirketinin araştırmasına, erken evrede Alzheimer hastası olan, 60 ila 85 yaşındaki 1736 kişi katıldı.

Hastaların yarısına 18 ay boyunca ayda bir kez donanemab enjekte edilirken, diğer yarısına "plasebo" verildi.

Araştırmanın sonuçlarına göre:

• Donanemab ilacı en azından bazı hastaların tedavisinde olumlu yanıt verdi
• Hastalığın daha erken evrelerinde olan ve beyinlerinde daha az amiloid bulunan hastaların ilaca daha olumlu yanıt verdikleri görüldü
• İlacı alan hastalar günlük mevzuları konuşmak, telefona yanıt vermek ya da hobileriyle ilgilenmek gibi aktivitelere daha çok katılabildi
• Hastalığın ilerleme hızı hastaların genelinde yüzde 20-30 oranında düşüş kaydetti, baz ıhastalarda bu oran yüzde 30-40 aralığında görüldü
• İlacın ciddi bazı yan etkileri olduğu tespit edildi ve hastaların tedavinin risklerinden haberdar olmaları gerektiğinin altı çizildi
• Donanemab alan hastaların yarısı tedavinin başlamasından bir yıl sonra yeterli ilerleme sağlandığından tedaviyi kesebildi

Ancak amiloidin Alzheimer hastalığının yalnızca bir bölümünü teşkil ettiği ve yeni tedavinin uzun vadede etkin olup olmayacağının bilinmediği ifade ediliyor.

Buna karşın yine de deney sonuçlarının amiloidin temizlenmesinin erken evredeki Alzheimer'ın tedavisini olumlu etkilediğini teyit ettiğine dikkat çekiliyor.

İngiltere Demans Araştırmaları Enstitüsü'nden Profesör Giles Hardingham "Bu araştırmanın sonuçlarını görmek harika bir gelişme. Alzheimer tedavisi için o kadar uzun süre bekledik ki bu alanda elle tutulur gelişmeler kaydedildiğini görmek çok cesaret verici. Demanstan etkilenen ya da demans riski taşıyan insanlar açısından çok heyecan verici ve önemli gelişmelerin eşiğindeyiz" diye konuştu.

Mike Colley, Nisan ayında 80'inci yaşını doldurdu ve kırk kadar misafirin önünde "My Way" isimli şarkıyı seslendirerek ailesine hoş bir sürpriz yaptı.

Mike "Kendime güvenim artık bu düzeyde. Bir yıl önce böyle bir şeyi asla yapamazdım" dedi.

Oğlu Mark da "Babamı bir daha böyle hayat dolu göreceğimi düşünmemiştim. Muhteşem bir andı" diye konuştu.

Alzheimer Derneği yaptığı açıklamada "Bu Alzhemir'la mücadele açısından gerçek bir dönüm noktası. Bilim hastalığı yavaşlatmanın mümkün olduğunu kanıtlıyor" ifadelerini kullandı.

Yeni Alzheimerilacının genel kullanım için onaylanması durumunda sadece İngiltere'de yaklaşık 720 bin kişinin bu ilaçtan faydalanabileceği düşünülüyor.

Lecanemab isimli ilaç ABD'de 27 bin 500 dolara satılıyor.

Donanemab'in fiyatının ne kadar olacağı ya da ilacın ne zaman piyasaya sürülebileceği şu an için bilinmiyor.