BM'DE İNSAN HAKLARI SİCİLİ MASAYA YARITILACAK ÇİN'DEN TOPLANTI ÖNCESİ ÜYE ÜLKELERE LOBİCİLİK HAMLESİ

Çin, Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Komisyonu'nda yapılacak ve Çin'deki insan hakları ihlallerine dair karnesinin gözden geçirileceği Evrensel Periyodik İnceleme Mekanizması (EPİM) toplantısı öncesi, Batılı olmayan ülkeler nezdinde lobi faaliyetleri yürütüyor.  

Cenevre merkezli BM ofisinde görevli diplomatlara ve elde edilen belgelere göre, Pekin, salı günkü toplantıda Hong Kong ve Doğu Türkistan'daki eylemleri nedeniyle sorular ve eleştirilerle karşılaşacak. 

İsimlerinin açıklanmaması kaydıyla konuşan dört diplomat, Çin'in Cenevre'deki BM misyonunun, ülkenin sicilinin BM İnsan Hakları Konseyi'nde masaya yatırılması öncesi Batılı olmayan ülkelerin elçilerine notlar gönderdiğini aktardı. 

Çin'in BM misyonu tarafından üye ülkelere gönderilen diplomatik notta, "Heyetinizden, iki ülke arasındaki dostane ilişkileri ve iş birliğini göz önünde bulundurarak Pekin'e destek vermesini ve interaktif diyalogda yapıcı tavsiyelerde bulunmasını rica ediyorum." deniliyor.

Cenevre'deki Çin'in misyonu, lobi faaliyetlerine ilişkin basının yorum taleplerini yanıtsız bıraktı. 

Bunun yerine Pekin'in, "insan haklarının siyasallaştırılmasına kesinlikle karşı çıktığı" ve "adil, eşitlikçi ve kapsayıcı bir küresel insan hakları yönetişimini desteklediği" ifade edildi. 

Reuters tarafından görülen ve Batılı olmayan üç ülkeye gönderilen diğer notlarda, Çin'in kadın hakları ve engellilik konusundaki sicilini öven yorumlar dahil, gündeme getirilmesi istenen belirli noktalar yer alıyor.

Bu arada adının açıklanmaması kaydıyla konuşan Afrikalı bir diplomat, toplantıda Çin'e destek verme talebi aldığını doğruladı ve istenileni yapacağını söyledi.

Antigua ve Barbuda ise, BM'ye gönderdiği soruda, Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in sık sık kullandığı "Halk demokrasisi" ifadesine atıfta bulunarak Çin'in 'kapsamlı, geniş ve eksiksiz demokratik haklar'ına övgüde bulundu. 

Karayip ülkesi Antigua ve Barbuda'nın, bu ifadelerle Çin'in talebine olumlu yanıt vererek Pekin'e övgüde bulunduğu değerlendirmesi yapıldı.

Salı günkü toplantı, Çin'e dair 2018'den bu yana yapılacak ilk gözden geçirme olacak.

Çin'in BM misyonu, ülkelerin insan hakları karnesinin düzenli olarak incelenmesine atıfta bulunarak Pekin'in, "Evrensel Periyodik İnceleme Mekanizması'na büyük önem verdiğini" belirtti. 

İlaveten Pekin'in Cenevre'ye büyük bir heyet göndereceği ve "eşitlik ve karşılıklı saygı temelinde bir diyalog" yürütmeyi umduğu kaydedildi. 

BM'deki diplomatlar, bazı ülkelerin zaman zaman BM İnsan Hakları Konseyi'nde etkileme faaliyeti yaptıklarını ancak Çin'in lobicilik faaliyetlerinin istisnai boyutta olduğu yorumunda bulundu. 

Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet, 2022 yılında Çin'in Doğu Türkistan'da Uygurların ve diğer Müslümanların toplama kamplarına atılması ve gözaltına alınmasının insanlığa karşı suç teşkil edebileceğini belirten bir rapor yayınlamıştı. 

Raporda Doğu Türkistan'da ciddi insan hakları ihlalleri işlendiği ve bu ihlallerin "insanlık suçu teşkil edebileceği" dile getirilmiş ancak "soykırım" ifadesi yer almamıştı. 

Çin yönetimi, mevzubahis bölgelerde herhangi bir suiistimal yaptığı suçlamalarını reddediyor. 

Michelle Bachelet'nin raporunun yayımlanmasından kısa süre sonra, Endonezya ve Birleşik Arap Emirlikleri'nin de aralarında bulunduğu BM İnsan Hakları Konseyi üyesi ülkeler, ABD ve diğer Batılı üye ülkelerce desteklenen ve Çin'in Doğu Türkistan'daki insan hakları ihlallerinin tartışılmasını talep eden bir önergeyi reddetmişti.