YÜKSELEN DOĞAL GAZ VE ELEKTRİK FİYATLARINA KARŞI AVRUPA ÜLKELERİ HANGİ ÖNLEMLERİ ALIYOR?

Avrupa genelinde özellikle enerji maliyetlerindeki sert yükselişin ardından yaklaşan kış öncesi bir çok hükümet alarm durumuna geçti. Doğal gaz ve elektrik faturalarındaki artışın etkilerini azaltmak için ülkeler yeni önlemler alıyor.

Özellikle Asya kaynaklı artan uluslararası talep ve hızlı ekonomik toparlanma nedeniyle doğal gaz fiyatları yaz aylarından itibaren katlanarak arttı.

Avrupa'da en fazla derinliğe sahip Hollanda merkezli sanal doğal gaz ticaret noktası TTF'de işlem gören kasım vadeli kontratlarda, megavatsaati 160 euroya kadar çıkarak rekor kırdı.

Bu artış Euro Bölgesi enflasyonunun da yüzde 3,4'e çıkarak son 13 yılın en yüksek seviyesini görmesine yol açtı.

Bunun üzerine Avrupa Birliği, elektrik ve gaz fiyatlarındaki artıştan en fazla etkilenen şirket ve tüketiciler için üye ülkelerden acilen yardım fonları yürürlüğe sokmasını istedi.

Avrupa Komisyonu'nun Enerjiden Sorumlu Üyesi Kadri Simson "Tüketicilere dönük bir yardım, enerji yoksulluğu riski altındaki kişilere sağlanacak doğrudan ödemeler, enerji vergilerinin düşürülmesi, ücretlerin genel vergilendirmeye kaydırılması, AB kuralları çerçevesinde çok hızlı bir şekilde alınabilecek önlemlerdir" dedi.

Peki hangi ülkeler ne gibi önlemler alıyor?

Fransa

Fransa enerji fiyatlarındaki artışı tüketicilere yansıtmamak için doğal gaz ve elektrik fiyatlarını dondurma kararı aldı.

Fransa Başbakanı Jean Castex doğal gaz fiyatlarının yıl sonuna kadar yüzde 30 daha artmasını beklediğini fakat tüketicilerin bunu faturalarında görmeyeceğini açıkladı.

Fakat doğal gaz fiyatlarına geçen hafta yapılan yüzde 12,6'lık zam yürürlükte kalacak. Elektrik fiyatlarında ise 2022'de bir artış yapılabilecek fakat o da yüzde 4'le sınırlı olacak.

Öte yanda 6 milyon haneye enerji faturalarında kullanılmak üzere doğrudan nakit desteği yapılacak.

İtalya

İtalya Başbakanı Mario Draghi elektrik ve doğal gaz faturalarını düşük tutmak için 3 milyar euroluk bir paket açıkladı.

Buna göre yenilenebilir enerji yatırımlarını finanse etmek için faturalara eklenen ek ödemeler kaldırılacak.

Ayrıca düşük gelirli ailelere doğrudan fatura ödemelerinde kullanılmak üzere doğrudan nakit desteği sağlanacak.

İspanya

İspanya da yürürlüğe soktuğu acil eylem planı ile tüketicilere destek olmayı hedefliyor. Ülkedeki yenilenebilir enerji üreticilerinin elde ettiği karları sınırlandıran hükümet buradan önümüzdeki altı ay içerisinde elde edilecek 2,6 milyar euroluk kaynağı tüketicilere aktaracak.

Portekiz

Portekiz de elektik fiyatlarında tüketiciye yansıtılan bir artış olmayacağını açıkladı. Hükümet elektrik faturalarındaki bazı ek ödemelerin kaldırılacağını duyurdu.

Enerji faturalarındaki düzenlemeler ise ekim ayı ortasında ülkenin enerji piyasası düzenleme kuruluşu ERSE tarafından detaylandırılacak.

Yunanistan

Yunanistan geçtiğimiz ay ülkedeki hane halkının çoğuna sübvansiyonlar aracılığı ile destek olmayı planlıyor.

Buna göre her ay tüketilen ilk 300 kilowatt saat elektriğe 9 euro destek sağlanacak. Öte yandan düşük gelirlilere doğrudan destek ödemesi yapılacak.

Almanya, Hollanda, Belçika

Enerji piyasasını tamamen liberalleştiren Almanya henüz enerji faturalarına müdahale etme yönünde bir karar açıklamadı.

Öte yandan Belçika ve Hollanda da şu aşamada elektrik ve doğal gaz faturaları ile ilgili yeni bir adım atmayı planlamıyor.

Enerji fiyatlarındaki artışın nedeni ne?

Avrupa Çevre Politikası Enstitüsü'nde Düşük Karbon ve Döngüsel Ekonomi programı başkanı Tim Gore, "Bu, küresel pazarda azaltılmış gaz arzı ile birlikte pandeminin getirdiği kısıtlamalardan çıktığımız için enerji talebindeki artışla ilgili" dedi.

Kışın, beklenenden daha düşük sıcaklıkların binaları ısıtmak için normalden daha yüksek bir güç talebine yol açmasıyla sorunlar ortaya çıkmaya başladı. Bu da, mart ayına kadar endişe verici bir şekilde yüzde 30'a ulaşan gaz rezervlerinde belirgin bir düşüşe neden oldu. İlkbaharda, aşı kampanyası kıtada ilgi görmeye başlayınca, ofisler, restoranlar ve diğer mekanların kapılarını yeniden açmasıyla ve karantinadaki birikimlerini harcamaya istekli tüketicilerle birlikte ticari faaliyetler hızla artmaya başladı.

Ekonomik canlanma yeni bir enerji talebi dalgasını tetikledi ve bu talep, bunaltıcı sıcaklıkların insanları klima ve soğutma sistemleri kullanmaya ittiği yaz aylarında daha da arttı.

Doğu Asya ülkeleri Covid'in zarar verdiği ekonomilerini canladırmak için enerji arayışında Avrupa'ya katıldı. Ancak artan talep, artan bir teklifle karşılanmadı.

Enerji Düzenleyicileri İşbirliği Ajansı'nda (ACER) gaz departmanı başkanı Denis Hesseling, "Rusya, Norveç ve Cezayir gibi ülkelerden aldığımız boru hattı tedarikleri, bu yüksek fiyata rağmen aslında Avrupa'ya daha fazla gaz sağlamadı. Tedarikçilerini oldukça normal hacimlerde tuttular. Bu biraz garip çünkü normalde fiyat artıyor ve bir tedarikçisiniz ve yedek kapasiteniz var, bu fırsatı daha yüksek fiyata daha fazla gaz satmak için kullanabilirsiniz. Bu henüz gerçekleşmedi," dedi.

Geleneksel olarak gaz, yaz aylarında daha ucuzdur ve şirketler kış gelmeden önce iyi hazırlanmak için gazı büyük hacimlerde depolar. Ancak devam eden fiyat krizi gelenekleri bozdu ve cari rezervler yılın bu zamanı için tarihsel olarak düşük seviyede kaldı.

Gore, "Bu yıl yine özellikle soğuk bir kış geçirirsek, bu zorlu bir dönem olacak ve bunun sonucunda fiyatlar yükselmeye devam edecek. Hükümetler şimdi hazırlanmalı ve bu süreçte yanıt vermek ve hane halklarına yardım etmek için önlemler almalı." dedi.