UKÜ ANTİK YAŞAMIN İZLERİNİ ARAŞTIRMAYI SÜRDÜRÜYOR

Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi (UKÜ) Arkeoloji, Kültürel Miras ve Konservasyon Merkezi daha önceki yıllarda başlayan ve halen devam eden antik insan DNA araştırmalarının yanı sıra Türkiye’nin önde gelen üniversiteleri ile keçilerin evcilleşmesini de araştıracak. UKÜ’nün Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ), Ankara Üniversitesi ve Cumhuriyet Üniversitesi ile ortak projesi “Keçilerin Evcilleşme Süreci ve Dağılımı ile İlgili Antik DNA Araştırmaları” TÜBİTAK desteğine layık görüldü.

Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi Arkeoloji, Kültürel Miras ve Konservasyon Merkezi’nin de yer aldığı ve ODTÜ Biyoloji Bölümü’nden Prof. Dr. İnci Togan başkanlığında yürütülen TÜBİTAK destekli projede Oylum Höyük (Kilis) Tunç-Demir Çağları’na ait, Tatlısu (Kıbrıs) Erken Neolitik Dönem’e ait ve Üçağızlı Mağarası (Hatay) Paleolitik Dönem’e ait keçi örneklerinde antik DNA (aDNA) dizilerinin elde edilmesi hedefleniyor.

Geçmişte yaşanmış olayların ortaya çıkarılması hedefleniyor.

Söz konusu araştırmayla Türkiye’de antik keçide başlamış̧ çalışmaların genişletilmesi ve sonuçların günümüzde yaşayan keçi ırklarının ortaya çıkışlarını anlamaya katkı koyması bekleniyor. Antik DNA çalışmalarının arkeolojik ve antropolojik çalışmalara eklenerek uzun yıllardır cevap bekleyen bazı sorulara yanıt bulması, diğer yandan daha önce öngörülmemiş̧, geçmişte yasanmış̧ olayları ortaya çıkartması amaçlanıyor.

Projede, Güneydoğu Anadolu’yu da içine alan bir coğrafyada yasanmış̧, insanlık tarihinin en önemli dönüm noktalarından Neolitik döneme ait kültürün yayılması sürecinde bir aşama olarak; “İnsanların, evcilleştirilmeye başlamış̧ keçiyi Doğu Akdeniz kıyılarından Kıbrıs’a ve sonra Güney Fransa kıyılarına (Deniz Yolu ile) götürüşü” ile ilgili bir soruya ve Doğu Akdeniz antik keçilerinin genel olarak Neolitik dönemde yayılmaları ile bugünkü modern keçilere katkıları sorularına da yanıt aranmakta.

İlk kez 1931 yılında Kıbrıs Müzesi’nin yaptığı yüzey araştırmaları sırasında, o zamanki adıyla Akanthou-Arkosykos olarak kayıtlara geçen ve araştırmanın Kıbrıs ayağında yer alan Tatlısu – Çiflikdüzü kazılarının yürütücüsü, UKÜ Arkeoloji, Kültürel Miras ve Konservasyon Merkezi Müdürü Doç. Dr. Müge Şevketoğlu antik DNA (aDNA) çalışmalarında otantik DNA’nın elde edilmesinin geçmişe doğru gidildikçe zorlaştığını söyledi.

Şevketoğlu, “Önerilen proje ile aDNA çalışmalarında kullanılan güncel izolasyon yöntemi kullanılarak, en eskisi Paleolitik Dönem örnek olmak üzere çeşitli zaman dilimlerinden aynı coğrafi bölgedeki üç farklı yerden çıkarılmış̧ keçi diş̧ ve kemik örneklerinden aDNA eldesi ve mitokondriyal DNA (mtDNA) haplogrup (HPG) tayini yapılacaktır.” dedi. Doç. Dr. Şevketoğlu Tatlısu’da şu ana kadar yapılan çalışmalar sonucunda, Akeramik Dönem hayvanlarının yarı evcilleştirilmiş bir yapıya sahip olabileceğinin düşünüldüğünü; faunal buluntularını keçi, koyun, sığır, geyik, domuz, köpek, tilki, deniz kaplumbağaları, köpek balığı ve ton balığı gibi büyük derin su balıklarının yanı sıra daha küçük kıyı balıklarının oluşturduğunu açıkladı.