SICAK ÇARPMASININ EN ÖNEMLİ BELİRTİLERİ

Sıcaklıklar yüksek olduğunda vücut soğutma sistemini harekete geçirerek tepki verir. Vücut dışarısı daha sıcak olsa bile iç sıcaklığı 36,5°C'de tutar. Sıcakken damarlar genişler ve ısının vücut yüzeyine doğru tahliyesini mümkün kılar. Ayrıca ter cildin yüzeyini soğutur.

Bebeklerde ve yaşlı insanlarda bu mekanizma çok verimli çalışmaz ve özellikle 4 yaşından küçük çocuklar ve ileri yaşta olanlar sıcaktan daha fazla etkilenirler. Sıcak çarpması hayatı tehdit eden bir acil durumdur.

Sıcak çarpması, vücudun 40 derecenin üzerinde bir sıcaklıkla aşırı ısınmasıdır. Vücut, egzersize bağlı kas aktivitesine veya aşırı hava sıcaklıklarına bağlı iç sıcaklıktaki artışla artık baş edemez. Bu nedenle, sıcak ve nemli ortama uzun süre maruz kalan kişilerde (örneğin, sıcakta saatlerce arabada kalmak) sıcak çarpması görülür.

Beyin hasarına neden olabiliyor

Sıcak çarpması ciddi olabilir ve tedavi edilmezse beyin hasarına, komaya ve ölüme neden olabilir. Vücut sıcaklığında önemli bir artış ile ortaya çıkan bu durumda vücut sıcaklığı 40°C'nin üzerine çıkabilir.

Sıcak çarpması yaşayan kişiler yavaş yavaş şaşkın, sinirli ve hatta agresif hale gelir, baş ağrıları, baş dönmesi ve bazen halüsinasyonlar görür. Derileri kızarır, yoğun bir susuzluk hissederler. Yürümekte zorluk çekebilir, kas titremeleri görülebilir, dakikada 130'dan fazla nabzı olabilir, mide bulantısı yaşayabilir ve normalden daha hızlı nefes alabilirler.

Herhangi bir sıcak çarpması durumunda kişinin vücut ısısı derhal düşürülmelidir. Bunu yapmak için, gölgeye yerleştirilmeli, soyunmalı ve tercihen ılık su, kendisine yönlendirilen bir vantilatör ile vücuduna püskürtülmelidir. Ilık su, vücut tarafından ısı üretmek için kullanılan bir mekanizma olan titremeyi önlemek için kullanılır.

Sıcak çarpması olan hemen hemen tüm insanlar, kan elektrolitlerini (sodyum, potasyum vb.), sıvı durumlarını ve organ hasarları gibi diğer sorunlarını kontrol ettirmek için hastaneye gitmelidir.

Dikkat edilmesi gereken 8 belirti

Sıcak çarpması tanısı, sıcak ve nemli bir havaya maruz kaldıktan sonra hipertermi ve bilinç bozukluğuyla yapılır.

Dikkat edilmesi gereken sıcak çarpması belirtileri şunlardır:

- 40°C'ye ulaşan veya aşan ani bir ateş,

- Çarpıntı,

- Şiddetli baş ağrısı,

- Yaygın kızarıklık,

- Cilt sıcak ve çok kurudur, terleme durur,

- Kusma,

- İshal,

- Zihinsel karışıklık.

Sıcak çarpmasının riskleri nelerdir?

Sıcak çarpması bir acil durumdur çünkü yaşamı tehdit edebilir. Nörolojik bozukluklara (deliryum, konvülsiyonlar veya koma), organ hasarlarına ve ölüme kadar ilerleyebilir.

Çoklu organ yetmezlikleri şunlardır:

Kardiyovasküler yetmezlik: Arteriyel hipotansiyon, şok durumu.

Solunum yetmezliği: Derin hipoksemi (oksijen yetmezliği).

Böbrek yetmezliği: Oligoanüri, orta ila şiddetli böbrek yetmezliği.

Hematolojik sorunlar: Trombositopeni, hatta fibrinoliz ve yaygın damar içi pıhtılaşma ile hemostaz bozuklukları.

Karaciğer yetmezliği: Daha nadir görülür ancak görülme riski vardır.

Sıcak çarpmasının bir sonucu olarak görülen en ciddi komplikasyonlar ise akut koroner sendrom, kalp ritmi bozuklukları, iletim bozuklukları, kanama, akut solunum sıkıntısı sendromu, akut pankreatit ve fulminan hepatit bulunur.

Sıcak çarpması durumunda ne yapılmalı?

Bu belirtilerden en az birkaçını yaşadıysanız, hemen gölgeye ve tercihen serin bir odaya gidin.

- Tüm dış giysileri çıkarın.

- Vantilatörü veya klimayı açın. Bunlar yoksa kendinizi bir kağıt veya gazete gibi bir şeyle ile havalandırın.

- Bir havluyu ıslatın ve alnınıza ve boynunuza koyun. Kendinizi serin bir çarşafa bile sarabilirsiniz. Vücut ısısını düşürmek önemlidir.

- Mümkünse soğuk su için, Soğuk çay veya kahve içmeyin.

- Herhangi bir ilaç içmeyin. Isınan vücudunuz ilaçlara farklı tepki verebilir.

- İyi olmazsanız, bilincininizi kaybetmeye başlarsanız, kasılmalar yaşarsanız ve ateşiniz düşmezse mutlaka ambulans çağırın.

- Susamayı beklemeden düzenli olarak su  için (günde en az 1,5 L).

- Vücudunuzun iç sıcaklığını artıran fiziksel efordan ve sporlardan kaçının.

- Hava sirkülasyonunu desteklediğinden hafif, bol giysiler giyin.

- Günde birkaç duş alın ve başınızı ıslatın.

- Alkol, şekerli içecekler ve yüksek kafein içeriğinden kaçının. Su ve maden suyu ve taze meyve sularını tercih edin.

- İyi havalandırılmış, serin odalarda kalın, perdeleri kapatın ve pencereleri açın.