ÖĞRENİLMİŞ ÇARESİZLİKLE BAŞ ETMENİN YOLLARI
Öğrenilmiş çaresizlik, kişinin karşılaştığı olumsuz durumlara karşı çaba harcamaması, isteksizlik yaşaması ve motivasyon kaybı ile pasifleşmesi anlamına geliyor.
16 Ağustos 2022 Salı 10:11
“Ne yapsam olmuyor” gibi düşüncelere sebebiyet veren öğrenilmiş çaresizliğin birçok farklı tanımının olduğunu söyleyen Anadolu Sağlık Merkezi’nden Uzman Psikolog Ezgi Dokuzlu, “Öğrenilmiş çaresizlik, bulunduğu durumdan kurtulmak için elinden gelen her şeyi yapması fakat başarı elde edememesiyle birlikte mevcut durumu kabullenip mücadeleyi bırakması olarak da tanımlanabilir. Bu davranış durumunda kontrol kaybının yaşanması kişinin motivasyonunu, duygusal durumunu ve bilişsel performansını etkileyebiliyor” açıklamasında bulundu.
Öğrenilmiş çaresizlik yüzünden geçmişteki üzücü ve olumsuz deneyimlerin bugün verilen kararları belirlediğini söyleyen Anadolu Sağlık Merkezi’nden Uzman Psikolog Ezgi Dokuzlu, “Örneğin küçük yaşlarda basketbolda başarılı olmayı hedefledik ama yeterli motor becerilerimiz tamamlanmadığı için top zıplatmakla ilgili yeterli performansı gösteremedik ve başarılı olamadık. Birkaç deneme sonrası bu konu hakkında yetersizlik duygusunu daha da deneyimleyerek güçlendirdik. İleride yeterli becerilerimiz olduğunda bile denemeden ‘nasıl olsa yapamam, denememe gerek bile yok’ düşüncesi bu duruma temel bir örnek olabilir” dedi.
Durumlar üzerindeki kontrol kaybı karamsar düşüncelere neden olabilir
Kişinin bir durumu değiştiremediği zaman, yani olay üzerindeki kontrolünü kaybettiğinde değişime karşı karamsar düşüncelere kapılabildiğini vurgulayan Uzman Psikolog Ezgi Dokuzlu, “Bu kontrolsüzlük defalarca yaşandığında kişi düzelmeye ve değişime olan inancını zamanla daha da yitirmeye başlayabiliyor. Kişi motivasyonunu kaybedip çaresizliği deneyimleyebiliyor. Bu durum kişinin kendisini yetersiz hissetmesine neden olurken pasif kalma sürecine girmesine de neden olabiliyor” şeklinde konuştu.
Yaşam koşulları öğrenilmiş çaresizliğin şiddetini etkiliyor
Öğrenilmiş çaresizlik sonucunda kontrol kaybı yaşanmasının kişinin motivasyonunu, duygusal durumunu ve bilişsel performansını etkilediğini belirten Ezgi Dokuzlu, “Kontrol kaybı, 3 farklı şekilde karşımıza çıkıyor. Motivasyonel düzeyde kontrol kaybı oluşabiliyor ve yaşanan olumsuz tecrübelerin sonucu olarak durumu değiştirme ve kontrol etme isteği kaybolabiliyor. Bu durumdaki kişilerde, çevrede olup bitenlere karşı tepki vermede genel bir istek kaybı ve motivasyon kaybı olabiliyor. Diğer kontrol kaybı ise duygusal düzeyde kontrol kaybı. Çaresizliği öğrenmiş̧ kişi, içinde bulunduğu zor duruma karşı çözümsüz kaldığında, bu mevcut durumdan kendi imkanlarıyla kurtulamayacağına inandığında karamsar düşüncelerin de etkisiyle kontrol kaybı da derinleşebilir. Kişide dış dünyaya karşı güven eksikliği, anksiyete ve stres şiddetinde artış, umutsuzluk, karamsarlık, depresyon gibi sonuçlar meydana gelebilir” diye konuştu.
Sonuncusu ise bilişsel düzeyde kontrol kaybı... Bunun, kişinin bilişsel becerilerindeki kontrolsüzlüğünün, karşılaştığı olumsuz durumlar sonucunda meydana gelebildiğini hatırlatan Dokuzlu, “Kişi bunun sonucu olarak davranışları ve davranışlarının sonuçları arasındaki ilişkiyi doğru yorumlayamaz ve süreci bütünlük içinde kavramakta zorluk yaşayabilir. Tabii ki yaşam koşulları ve olaylara bakış açısı öğrenilmiş çaresizlik şiddetini ve türünü de etkileyebiliyor. Olaylara daha pozitif bakan bireyler sorunların üstesinden rahatlıkla gelebilirken, olaylara daha olumsuz yönlerinden bakan kişiler sorunların üstesinden gelmekte zorlanabiliyor” dedi.
Kendini tanımak önemli
Öğrenilmiş çaresizliğin doğuştan gelen bir duygu olmadığını, deneyimlerle şekillendiğini hatırlatan Psikolog Ezgi Dokuzlu, “Zaman kavramı kişilerin problem çözme ve öz kontrol becerilerini geliştirdiği için kişinin zor durumlar karşısındaki mücadele gücünü oluşturabilir. Dolayısıyla bireylerin öz farkındalıkta kendini tanıması, duygu ve düşüncelerini bilmesi ve olumsuz duygu ve düşüncelerin kaynaklarını inceleyerek çözüm yollarına odaklanması öğrenilmiş çaresizliğe karşı koruyabilir” şeklinde konuştu.
Öğrenilmiş çaresizlikle baş etmek için öneriler:
- İyimser bakış açısını benimseyin.
Olayların olumlu yönlerine odaklanmaya çalışın. Karamsar düşünceye sahip olmak çaresizlik duygusunu arttıracaktır.
- Kontrolün sizde olduğunu hatırlayın.
Kontrolün kendisinde olmadığını düşünen kişiler çabalarına rağmen başarısız olacaklarına inanırlar ve çaba harcamayı bırakırlar.
- Gerçekçi hedefler koyun.
Hedefiniz ulaşılabilir ve gerçekçi olmalı. Aksi halde, başarısızlık olasılığı nedeniyle öğrenilmiş çaresizlik döngüsüne kapılırsınız. Aslında yapabileceğiniz şeyler hakkında bile karamsarlığa kapılabilirsiniz.
- Başarısızlıklarınızdan öğrenin.
“Yine başarısız oldum” demek yerine, “Bir daha bunu yaşadığımda ne yapabilirim?“
gibi bir sorgulama, beyninizin problem çözme alanlarına erişmenize yardımcı olur.
- Kendinizi takdir edin.
Küçük başarılar için bile kendinizi övün, kendi çabanızı ne olursa olsun değersizleştirmeyin.
- Kendinizi iyi tanıyın.
Başarı ve başarısızlıklarınızı gözden geçirin. Başarılı olma yolunda önünüzdeki engelleri aşmak için neler yapabileceğinizi düşünün.
- LTB DuyuruLTB Duyuru01 Mayıs 2024 Çarşamba 08:13LEFKOŞA
- Rock rüzgarı esecekRock rüzgarı esecek01 Mayıs 2024 Çarşamba 08:12KÜLTÜR/ SANAT
- Kasaplar Birliği Genel Kurul yapıldıKasaplar Birliği 1. Genel Kurulu yapıldı. 01 Mayıs 2024 Çarşamba 08:09KIBRIS
- Londra'da kılıçlı saldırı: 13 yaşında bir çocuk hayatını kaybetti, 4 kişi yaralandıLondra'nın doğusundaki bir banliyöde 36 yaşında bir adamın tutuklandığını açıklayan polis olayın terörle bağlantısı olmadığını açıkladı.30 Nisan 2024 Salı 23:38İNGİLTERE
- Acun Ilıcalı, Maribor'u satın alıyorİngiltere Championship takımlarından Hull City'nin sahibi Türk iş insanı Acun Ilıcalı, Slovenya'nın köklü ekiplerinden Maribor'u bünyelerine katmaya hazırlanıyor.30 Nisan 2024 Salı 22:35FUTBOL
- Elektronik sigara kullanan gençlerin idrarında uranyum ve kurşun bulunduYapılan bir araştırmaya göre, gün boyunca düzenli olarak elektronik sigara içen gençler, vücutlarını potansiyel olarak toksik metallere maruz bırakıyor olabilir.30 Nisan 2024 Salı 21:33GENEL SAĞLIK
- Güney Afrika'da banka hesabı açtırmak isteyen kişi baykuşunu teminat göstermek istediGüney Afrika’nın Gauteng eyaletinde banka hesabı açtırmak isteyen bir kişi, sahibi olduğu peçeli baykuşu teminat göstermek istedi.30 Nisan 2024 Salı 20:32AFRİKA
- Yunanistan'ın Türk vatandaşlarına ekspres vize uygulaması 10 ada için geçerli olacakYunanistan'ın, Türk vatandaşlarına 5 Ege adası için başlattığı ekspres vize uygulaması, bugünden itibaren 10 adada geçerli olacak.30 Nisan 2024 Salı 19:31TÜRKİYE
- AB'den Meta'ya soruşturmaAvrupa Birliği, Facebook ve Instagram'ın sahibi Meta hakkında, platformlarında yanıltıcı reklam ve dezenformasyonla mücadele gibi alanlarda Birlik kurallarına uyulmadığı gerekçesiyle soruşturma başlattı.30 Nisan 2024 Salı 18:31AVRUPA
- Cumhurbaşkanı Tatar: KKTC’de sağlık alanında önemli aşamalar kaydedilmekteCumhurbaşkanı Ersin Tatar, Dr. Suat Günsel Girne Üniversitesi Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Rüveyde Bundak ve beraberindeki akademisyenleri kabul etti.30 Nisan 2024 Salı 16:08KIBRIS
- Geri
- Ana Sayfa
- Normal Görünüm
- © 2014 Detay Kıbrıs
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.