MUTASYONLA KORONAVİRÜS DAHA BETER OLDU! AŞI UMUDU KARARDI

İNGİLTERE'de aşılama işlemi başlamışken koronavirüs (Covid19) mutasyon geçirince dünya şoka girdi. İngiltere Başbakanı Boris Johnson'ın ülkenin güneydoğusunda Covid-19'un mutasyon geçirmiş halinin keşfedildiğini duyurdu. Bu açıklama ile birlikte bir çok ülke İngiltere ile kapıları kapattı.  Aşı haberleri ile düşen dolar ve altın fiyatları mutasyon haberiyle fırladı. Peki koronovirüsün mutasyon geçirmiş hali nasıl, çok daha öldürücü mü, aşı mutasyon geçiren virüse karşı etkili olacak mı?

 Mutasyon nedir? Mutasyon geçiren virüs ilk ne zaman tespit edildi? Mutasyon virüsün Değişime uğrayan yeni tür virüs ilk olarak Eylül ayında tespit edildi. Kasım ayında Londra'da tespit edilen vakaların dörtte birine yakını yeni tür virüsle bağlantılı. Bu oran, Aralık ortasında vakaların üçte ikisine yükseldi. Yetkililer yeni türün çok daha hızlı yayıldığı uyarısı yaptı. 9 Aralık haftasında Londra'daki vakaların yüzde 62'sinden fazlasının mutasyon geçiren virüsle enfekte olduğu ortaya çıktı. 

Mutasyonlu virüs ne kadar kötü?

Aşı çalışmaları ile nefes almışken bu kez durum eskisinden daha beter. Zira koronavirüsün mutasyon geçirmiş hali orjinal halinden çok daha hızlı bulaşıyor. Dünya Sağlık Örgütü açıklamasına göre mutasyon geçiren virüs yüzde 70'e varan oranlarda daha bulaşıcı hale geldi. DSÖ mutasyonuyla ilgili İngiliz yetkililerle "yakın temasta" olduklarını duyurarak, virüsün riskleri üzerine AB'den daha fazla kontrol talep etti. Peki AB genelinde yayılması beklenen ulaşım yasakları ve kontrollerle beraber hastalığın yayılma hızına dair endişeleri de artıran Covid-19'un mutasyona uğramış yeni türü hakkında ne biliyoruz?

Çok daha kötü hale geldi!

İngiliz hükümetinin bilim danışmanı Sir Patrick Vallance, Covid-19'un yeni türünün son günlerde artan vaka oranları dikkate alındığında baskın bir tür haline geldiğini söylüyor. Vallance mutasyon geçiren virüsün "çoğu virüsün yaptığı protein değişiklikleriyle alakalı" 23 farklılık olduğunu söyledi. Bilim danışmanının verdiği bilgilere göre bu yeni tür çok hızlı hareket etmekle kalmayıp, iletim kabiliyeti açısından gelişkin ve aynı zamanda baskın tür haline geldi. University College London'dan Prof. Andrew Hayward, yeni mutasyonun ne kadar kaygı verici olduğu sorusuna şu yanıtı veriyor: "Sanıyorum, virüsün değişime uğrayan bu türünün daha büyük bir pandemiye neden olma ihtimalini bilecek kadar yeterli bilgiye sahibiyiz, daha önce öngördüğümüzden çok daha kötü." Hayward'a göre yeni tür virüsün bulaşıcı etkisindeki artış, mevcut can kayıpları oranı da göz önünde bulundurulduğunda "çok daha fazla ölüme neden olabilir."

Mutasyonlu virüs yeni hastalıklara sebep olur mu ne kadar tehlikeli?

Yeni mutasyonlu virüsün merkezi olan İngiltere'de sağlık yetkilileri  mutasyonlu virüsün daha ciddi hastalıklara veya daha fazla ölüme neden olduğunu düşünmediklerini belirtiyorlar. Ancak bu virüs çok daha hızlı yayıldığı için vaka sayılarında büyük sorunlara neden olabileceğini belirtiliyor. İngiltere'nin baş tıp görevlisi Profesör Chris Whitty yaptığı açıklamada, "Yeni türün daha yüksek bir ölüm oranına neden olduğunu ya da aşılar ile tedavileri etkilediğini gösteren hiçbir mevcut kanıt yok, fakat bunu doğrulamak için çalışmalar ivedilikle devam ediyor" dedi.

Değişime uğrayan virüs neden kaygı yaratıyor?

Koronavirüsün mutasyona uğrayan yeni türüyle ilgili üç kaygı verici faktör var:
*Diğer virüs türlerinin hızla yerini alıyor
*Virüsün önemli olan bölgelerini etkileyen mutasyonlar var
Bu mutasyonlardan bazıları laboratuvar çalışmalarında virüsün hücreleri etkileme özelliğini artırdığı görüldü. Bütün bunlar bir araya geldiğinde virüsün önceki versiyonuna kıyasla daha hızlı yayılmasının önü açılıyor. Genomics UK Consortium'dan Prof. Nick Loman, "Laboratuvar deneyleri gerekiyor. Ama (yayılma hızının önüne geçmek için) sonuçların gelmesini haftalarca, aylarca beklemeli miyiz? Bu koşullar altında muhtemelen hayır" dedi.

Virüs daha önce de değişime uğramış mıydı?

Koronavirüs ilk çıktığı günden itibaren mutasyona uğradı. İlk başta Çin'in Wuhan şehrinde görülen virüsle şimdi dünyanın dört bir yanında görülen virüs aynı değil. Koronavirüsün mutasyona uğramış hali D614G, ilk olarak Avrupa'da Şubat ayında görülmüştü. Şimdi küresel koronavirüs vakalarında ağırlıklı olarak mutasyona uğrayan bu tür görülüyor.
Mutasyona uğrayan bir diğer tür de A222V. Bu da İspanya'da tatil yapanlarla bağlantılı olduğu belirtilen ve Avrupa'ya yayılan bir mutasyon.
İngiliz hükümetine bağlı Yeni ve Gelişmekte Olan Solunum Virüsü Tehditleri Danışma Grubu (Nervtag) üyesi Dr. Müge Çevik, Sars-Cov-2 virüsünün şimdiye kadar 4000'den fazla mutasyonunun tespit edildiğini söyledi. 

Koronavirüs mutasyonu daha bulaşıcıysa sosyal mesafe yeterli olur mu?

Uzmanlar, koronavirüsün yeni mutasyonu hakkında bilinenlerin henüz yetersiz olmasından dolayı, mevcut önlemlerin etkisine dair de net bir bilgi bulunmadığını ifade ediyor. Leeds Üniversitesi'nden çevre mühendisliği Profesörü Catherine Noakes, "Sanıyorum artık birçok kişi sosyal mesafe konusunda fazla rahat davranıyor ama riskin, kişilere yaklaştıkça arttığını unutmamalıyız" diyor.

Aşılar mutasyona uğrayan yeni türe karşı etkili olur mu?

En azından şimdilik koronavirüs aşılarının bu mutasyona karşı etkili olacağı öngörülüyor. Başarı oranında başı çeken üç aşı, mevcut 'başak proteine' karşı bağışıklık geliştiriyor. Aşılar, virüsün farklı bölgelerini hedef alan bağışıklık sistemleri geliştiriyor. Dolayısıyla, protein yapısı mutasyona uğraya bile, aşıların hala tesiri olabilir. Cambridge Üniversitesi'nden Prof. Ravi Gupta ise başka mutasyonlar yaşanması durumunda virüsün de sistem içinde bir boşluktan faydalanabileceği ve kaygı verici gelişmeler olabileceği uyarısında bulunuyor. 

İngiltere ile kapıları kapatan ülkeler

İngiltere'de ortaya çıkan mutasyon geçirmiş virüs sebebiyle bir çok ülke kapılarını kapattı. Fransa, Almanya, İtalya, Belçika, İrlanda, Avusturya, Romanya, İsviçre, Bulgaristan ve Hollanda tren, uçak ve gemi seferlerine geçici süre yasak getirdi. Çekya, İngiltere'den gelenler için daha katı karantina önlemleri uygulanacağını açıkladı. Avrupa ülkelerinin ardından diğer ülkeler de seyahat kısıtlamasına gitti. Türkiye, Şili, Kanada, İsrail, Suudi Arabistan, Kolombiya ve El Salvador Birleşik Krallık kalkış veya varışlı seferleri en az 48 saatliğine askıya aldı. Türkiye bir adım ötesine geçip İngiltere dışında Danimarka, Hollanda ve Güney Afrika uçuşlarını da durdurdu.