MİDE KORUYUCU İLAÇLARIN UZUN SÜRE KULLANIMI ALZHEİMER VE DEPRESYON RİSKİNİ ARTIRABİLİR

"Proton pompa inhibitörleri" (PPI) olarak adlandırılan mide koruyucular, dünyada olduğu gibi Türkiye'de de, yağ düşürücülerden (statin) sonra ikinci sırada reçetelenen ilaç grubunda yer alıyor. 2021 yılı içinde Türkiye'de bir yılda toplam 34 milyon 342 bin 307 adet, bir ayda 3 milyon 576 bin 080 adet, bir günde 95 bin 869 adet PPI reçete yazıldığına dikkat çekiliyor. Peki bu kadar yoğun reçete edilen bir ilaç grubu hakkında yeterli bilgiye sahibi miyiz? Bu ilaçların uzun süre kullanımları güvenli midir? Bu konuda dikkat etmemiz gerekenler neler? Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Tıp Fakültesi Gastroenteroloji Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Uygun, "PPI'lar midenin asit üretimini azaltarak etki gösterir ve asidin fazla olduğu hastalıklarda mide, yemek borusu ve onikiparmak bağırsağını korur. Bu ilaçların kullanımlarının şart olduğu durumlar olmakla birlikte olası yan etkiler konusunda bilinçli ve tedbirli olmak gerekir " diyor.

HANGİ HASTALIKLARDA KULLANILMALIDIR?

Gastroözofajial reflü hastalığı, mide ve onikiparmak bağırsağı ülseri, stres ülseri, romatizmal ilaçlar, midenin aspirin türevi pıhtılaşmayı engelleyen ilaçlardan koruması, Helikobakter Pylori tedavisi, Zollinger-Elison sendromu ve çeşitli sindirim bozukluklarının tedavisinde PPI kullanımının zorunlu olduğu belirtiliyor.

UZUN SÜRELİ KULLANIMDA MEYDANA GELEBİLECEK YAN ETKİLER

Peki bu ilaçların kullanım süreleri ile ilgili bir uyarı bulunuyor mu? Prof. Dr. Ahmet Uygun, "Bu ilaçların altı ayı özellikle de bir yılı geçen kullanımlarında vücudumuzda çeşitli yan etkiler meydana gelebiliyor" diyor.

Bunlar:

*Clostridium difficileye bağlı ishal ve diğer bağırsak enfeksiyonlarının ortaya çıkma riskinde artış

*Disbiyozis

*SİBO (ince bağırsakta aşırı bakteri üremesi)

*Zatürre (pnömoni) riskinde artış

*Kemik erimesi ve kemik erimesi riskinde artış

*Magnezyum, kalsiyum, demir, çinko, beta karoten, C vitamini ve sodyum düzeylerinde düşme

*B12 vitamini eksikliği ve Homosistein düzeylerinde artış

*Kalp-damar hastalıkları riskinde artış

*Klopidogrel ile etkileşim

*Böbrek hastalıkları

*Demans ve Alzheimer hastalığı riskinde artış

*Nörolojik problemlerin ortaya çıkışında artışı

*Mide - bağırsak hastalıklarında artış

ALZHEİMER RİSKİNDE CİDDİ ARTIŞ

Bu yan etkiler içinde son yıllarda demans ve Alzheimer hastalığının görülme oranı ile uzun süre PPI kullanımı arasında ciddi bir artış olduğu konusundaki yayınların arttığına dikkat çeken Prof. Dr. Ahmet Uygun, "PPİ kullanma süresi ve kullanma dozu arttıkça demans gelişimi riski de artıyor. Bunun aksini söyleyen az sayıda çalışma olsa da son yıllarda yapılan çok sayıdaki çalışma hem Alzheimer hem de diğer demansların görülme riskinin arttığına işaret ediyor" diyor.

SEBEP NE?

Peki buna ne sebep oluyor Prof. Dr. Ahmet Uygun'a göre beta amiloid birikimi, tau fosforilasyonu ve amiloid beta kaynaklı madde birikimi nörotoksisiteyi artırıyor ve vaküol pompalarının işlevlerini bozarak amiloid beta plaklarının temizlenmesini engelleyip tau fosforilasyonunu artırıyor. PPİ'ların, damar endotel yapısının bozulmasından ve B12 eksikliğine neden olmasından da sorumlu olduğu düşünülüyor. Demans riski olan, ailesinde demans öyküsü bulunan ve B12 vitamini eksikliği olan hastaların mide koruması için PPİ dışı tedavilere yönlendirilmesi öneriliyor.

UZUN SÜRELİ KULLANIMDA FARKLI NÖROLOJİK BELİRTİLER

Uzun süre PPI kullanımında demans dışında, aşağıda sıralanan çeşitli nörolojik belirtiler de ortaya çıkabiliyor. Bunlar:

*Baş ağrısı

*Migren ağrısının sıklığında artış

*Depresyon

*Beyin sislenmesi

*Kas ağrısı, fibromiyalji

*Kulak çınlaması

*Vertigo

*Baş dönmesi

*İşitme azalması/ kaybı

*Görme problemleri

*Uyuşma, kol ve bacaklardaki sinirlerde etkilenme

*Kas harabiyeti (rabdomiyoliz)

*İnme