KÜÇÜÇÜK BİR PARÇASI BİLE ÖLÜME NEDEN OLABİLİYOR

Oldukça yaygın olan Kuruyemiş Alerjisi nedeniyle hayatını kaybedenler ile ilgili pek çok Haber duyuyoruz. Uçakta yediği yer fıstığından, eve sipariş verdiği kebaptan ya da doğum günü partisinde yediği fıstıklı kurabiyeden anafilaktik şoka giren ve zamanında müdahale edilemediği için hayatını kaybeden yüzlerce insan var.

SİPARİŞ ETTİĞİ YEMEĞİ YEDİKTEN SONRA HAYATINI KAYBETTİ

Sekiz yaşında Fıstık Alerjisi teşhisi konan Megan Lee, kendisi ve bir arkadaşı için internetten Yemek siparişi verdi. Sipariş verdiği kebap ve naan (Hint mutfağına özgü ekmek) yedikten sonra alerjik reaksiyon gösterdi. Sipariş verirken karides ve kuruyemiş alerjisi olduğunu yazmıştı ancak çalışanlar bu notu gözden kaçırdılar ve yediği kebap maalesef fıstık içerdiği için 15 yaşındaki genç hayatını kaybetti.

Floridalı Alexi de fıstık alerjisinden muzdarip bir çocuktu. 15 yaşındaki olan genç kız, arkadaşının evinde içinde fıstık olduğunu bilmediği çikolatalı kurabiyeyi yedikten sonra ağzı uyuşmaya başladı ve şoka girdi. Kurabiyeyi yedikten yaklaşık 90 dakika sonra hayatını kaybetti. 

REÇETESİ OLMADIĞI İÇİN ADRENALİN ENJEKTÖRÜ ALAMADI, HAYATINI KAYBETTİ

14 yaşındaki Emma Sloan, annesi ile gittiği bir Çin restoranında yanlışlıkla fıstık içeren bir sos yedikten sonra anafilaktik şoka girdi. Böyle durumlarda hayat kurtaran adrenalin enjektörü almak için bir eczaneye gittiler ancak iddiaya göre reçetesi olmadığı için reddedildi. Vaktinde müdahale edilemediği için genç kız hayatını kaybetti.

DEDESİ TORUNUNUN KURUYEMİŞ ALERJİSİNİ UNUTTU

12 yaşındaki Cason Hallwood, büyükanne ve büyükbabasının evinde yemek yedikten kısa bir süre sonra nefes almakta güçlük çekmeye başladı ve hayatını kaybetti. Ölümüyle ilgili yapılan soruşturmada çocuğun büyükbabası Albert, torunu için yemek pişirdiğini ama kuruyemiş alerjisini 'tamamen unutmuş' olduğunu söyledi.

SADECE YARIM KURABİYE HAYATINI BİTİRDİ

Çocukluğundan beri şiddetli bir besin alerjisinden muzdarip olan üniversite öğrencisi 19 yaşındaki Cameron Groezinger-Fitzpatrick, fıstık yağı içeren bir kurabiye yedikten sonra öldü.

Önce arkadaşı bir tane kurabiye yedi ve hiç fıstık tadı almadığını söyledi. Bunun üzerine Cameron da yarım kurabiye yedi ve kısa bir süre sonra eve döndü. Annesi, akşam saatlerinde onun iki büklüm olduğunu ve renginin maviye döndüğünü fark etti. Dolapta iki ay önce son kullanma tarihi geçen bir adrenalin enjektörü buldu ancak acil yardım ekibi telefonda anneye onu kullanmaması gerektiğini söyledi. Hastaneye kaldırılan genç maalesef hayatını kaybetti.

Paketli gıdaların ambalajlarında yazılar küçük de olsa ürünün içeriği hakkında bilgi mutlaka oluyor. Hatta bazı ürünlerde ‘Bu ürün fındık/fıstık içerir’ şeklinde uyarı bulunur. Ancak alerjisi olan kişiler için ambalajlı olmayan gıdaların içeriğini bilmek oldukça önemli. Restoranlar, kafeler ya da dışarıdan alınan ürünlerde bu uyarıları görmek pek mümkün değil. İşte bu nedenle en ufak bir dikkatsizlik bile kuruyemiş alerjisi olanların hayatını tehlikeye sokuyor. Bu vaka örneklerinden de anlaşılacağı üzere alerjik şok geliştiğinde zamanında müdahale etmek için adrenalin enjektörü kullanımı hayati önem taşıyor.

Çocuk Alerji Uzmanı Prof. Dr. Gülbin Bingöl, ülkemizde kuruyemiş alerjisine ne sıklıkla karşılaşıldığı konusunda net bir verinin olmadığını ancak besin alerjili çocukların %10'unda kuruyemiş alerjisinin görüldüğünü belirtiyor. Ayrıca özellikle ergenlik döneminde kuruyemiş alerjisinin besin alerjilerinden %12 civarında sorumlu olduğunu ifade ediyor.

Bingöl, Türkiye’de besine bağlı anaflaksinin %20'si yani beşte birinden kuruyemişlerin sorumlu olduğunu, dünyada besine bağlı anaflaksinin %40'ından, hayatı tehdit eden besine bağlı anflaksilerin ise %70'inden kuruyemişlerin sorumlu olduğunu belirtiyor.

Yukarıda haberlere konu olmuş üzücü vaka örneklerinde olduğu gibi maalesef uçakta fark etmeden yer fıstığı yiyen ya da doğum günü partisinde fıstıklı kurabiye yiyip hayatını kaybedenlerin olduğunu, kuruyemiş alerjisi konusunda maalesef yeterince farkındalık oluşmadığına değinen Bingol, kuruyemiş alerjisi ile ilgili tüm sorularımızı yanıtlıyor.

HER 150 KİŞİNDEN BİRİNDE RASTLANIYOR

Kuruyemişler alerjiye nasıl sebep oluyor?

Kuruyemişler hem çocuklarda hem de erişkinlerde sık görülen besin alerjilerinden biridir. Kuruyemiş alerjileri, bağışıklık sisteminin kuruyemişte bulunan proteinlere karşı aşırı tepki vermesi sonucu oluşur. Kuruyemiş alerjileri, genetik ve çevresel faktörlerin sebep olduğu mekanizmalar ile ortaya çıkar. Görülme sıklığı toplumdan topluma değişmekle birlikte yaklaşık 150 kişide bir rastlanır.

Genellikle ağızdan alınmalar ile şikayetler ortaya çıkmakla birlikte, kuruyemişin cilde temas etmesi ya da toz haldeki kuruyemişin solunması ile de alerjik reaksiyon tetiklenebilir. Özellikle egzamalı bebeklerde ciltten kuruyemiş alerjenlerinin girmesi zaman içinde duyarlanmayı artırıp mevcut bulguların ağırlaşmasına neden olabilir.

ÇOK AZ MİKTARI BİLE CİDDİ REAKSİYONA NEDEN OLABİLİR

Az miktarda tüketildiğinde bile hayatı tehlikeye atabiliyor mu?

Çok az miktardaki kuruyemiş ile ciddi alerjik reaksiyonlar görülebilir. Kuruyemiş alerjileri, diğer besin alerjilerine göre genellikle daha ağır bulgulara neden olup, hayat boyu devam edebiliyor. Yer fıstığı, fındık, badem, Antep fıstığı, ceviz, kaju gibi kuruyemişlerin tüketilmesinden sonraki dakikalar ya da saatler içinde deride döküntü, kaşıntı, kızarıklık, gözlerde ve dudaklarda şişlik, burunda akıntı, kaşıntı, hapşırma, öksürük, hırıltı, nefes darlığı, bulantı, kusma, karın ağrısı, ishal, baş dönmesi, tansiyon düşüklüğü, bayılma gibi şikayetlerden birinin ya da birkaçının geliştiği durumlarda kuruyemiş alerjisinden şüphelenilmelidir. En önemli tablo anafilaksidir (şok tablosu) ve acil müdahale edilmesi gereken ciddi bir durumdur.

OKUL PERSONELİ VE ÖĞRETMENLERİ BİLGİLENDİRİLMELİ

Kuruyemiş alerjisi nasıl teşhis ve tedavi ediliyor?

En önemli nokta hastadan ve ailesinden iyi bir öykü alınmasıdır. Kuruyemiş alerjisi belirtisi olan çocuklarda ciltten alerji testi ve kandan alerji testi ile teşhis koyulur. Özellikle ciddi alerjik şok geçiren çocuklarda hangi gıdalara karşı alerjik şok riski olduğunu belirlemede kandan bakılan, yeni yeni geliştirilen moleküler yöntemlerin kullanılması yararlı olabilir.

Kuruyemiş alerjisinde en önemli tedavi, diyettir. Alerjik olan kuruyemişler yasaklanmalıdır. Özelikle kuruyemiş alerjisi olan çocukların gittiği okullarda, okul personeline, öğretmenlere detaylı bir bilgilendirme yapılmalıdır. Alerjik şoka sebep olabilen kuruyemiş alerjisi için, okul idaresinin, toplu ulaşımdaki görevlilerin, adrenalin oto enjektörünü uygulayabilmesi konusunda eğitim alması gerekir. Olası bir alerjik şok durumunda adrenalin oto enjektörünü doğru bir şekilde uygulamak hayat kurtarıcı olacaktır.

ADRENALİN OTO ENJEKTÖRÜ HAYAT KURTARIYOR

Alerjik şok durumunda ne yapmalı? 

Kuruyemiş alerjisi olan kişilerin yanlarında mutlaka taşımaları gerekli olan ‘adrenalin oto enjektörü’ alerjik şok gibi durumlarda hayat kurtarıcı bir tedavidir. Okula, kreşe giden çocuklarda öğretmenler ve eğitmenler bu konuda uyarılmalı ve bu çocuklar için okulda da adrenalin oto enjektörü bulundurulmalıdır.

Son yıllardaki kuruyemiş alerjisinde yaşanan bu artışın nedeni nedir?

Modern yaşam, tüketim alışkanlıklarındaki değişiklikler diğer besin alerjilerinde olduğu gibi kuruyemiş alerjilerinin de artmasına neden oluyor.

ÖMÜR BOYU DEVAM EDİYOR

Genelde erken yaşlarda kendini gösteren bu alerji türü yetişkinlik döneminde de birden belirebilir mi? Örneğin bir insanın 40 yaşından sonra Fındık Alerjisi olabilir mi mesela?

Kuruyemiş alerjisi genellikle ilk bir yaştan sonra ortaya çıkar ancak kişinin duyarlılık derecesine göre sonraki yaşlarda da bulgu verebilir ve genel olarak ömür boyu devam eder.

ÜLKEMİZDE EN ÇOK FINDIK ALERJİSİ GÖRÜLÜYOR

Türkiye’de en çok alerji yapan kuruyemiş çeşitleri neler?

Batı toplumlarında yani Avrupa ve Amerika Birleşik Devletlerinde ve Avustralya'da en çok yer fıstığı alerjisi görülürken, diğer ülkelerde yeme alışkanlıkları ve genetik faktörlere göre farklı kuruyemiş alerjileri görülür. Ülkemizde daha çok fındık alerjisi görülürken son yıllarda kaju alerjisi de artmaktadır. Bazen tek bazen birden çok kuruyemişe karşı alerji gelişebilir.