KOVİD-19'UN MS'E SEBEP OLDUĞUNA DAİR BİR BİLGİ YOK

Karadeniz Multipl Skleroz Derneği Başkanı Prof. Dr. Murat Terzi, herhangi bir virüsün Multipl Skleroz'un (MS) nedeni olduğuna dair bir veri olmadığını belirterek, "Bununla birlikte bazı viral enfeksiyonların MS'in doğal seyrini olumsuz etkilediğine dair veriler bulunmaktadır. Günümüzde Kovid-19'un MS'e sebep olduğu, klinik seyirde bir etkisi olduğuna dair bir bilgi yoktur." dedi. 

Prof. Dr. Terzi, halk arasında MS olarak da bilinen Multipl Skleroz'un toplumlarda genel olarak az bilinen bir beyin ve omurilik hastalığı olduğunu belirtti.

Hastaların güçsüzlük, görme kaybı, dengesizlik gibi şikayetler nedeniyle günlük işlerinde zorluklar yaşayabildiğini aktaran Terzi, ayrıca anksiyete, depresyon, yorgunluk, idrara sık gitme ve kaçırma gibi şikayetlerin de yaşam kalitesini olumsuz yönde etkilediğini bildirdi.

Terzi, Türkiye'de yaklaşık 50 bin MS hastası olduğunu belirterek, içinden geçilen yeni tip koronavirüs (Kovid-19) ile mücadele döneminde hastalardan atak geçiren veya yaşam kalitesini olumsuz etkileyen şikayeti olanları randevuları doğrultusunda değerlendirdiklerini söyledi.

Bu değerlendirmeleri pandemi döneminde de genellikle hastanede yaptıklarını aktaran Terzi, "Bununla birlikte telefon ile sesli ve görüntülü görüşmelerle de değerlendirme yapıp gerek duyulduğunda hastaneye çağırdığımız durumlar olabiliyor." diye konuştu. 

Ayrıca hastaların evde kalmalarının önemli olduğu bu süreçte dernek olarak 23 Nisan-17 Mayıs tarihleri arasında online MS okulu gerçekleştirdiklerini, her gün eğitim faaliyetleriyle hastaların evlerine misafir olduklarını ve onlara bu süreçte destek olmaya çalıştıklarını vurgulayan Terzi, bu eğitimlerin hastaların yaşam kalitesine olumlu bir etkisi olduğunu kaydetti. 

Porf. Dr. Terzi, proje kapsamında fizyoterapi, psikoterapi, beslenme, oyun ve müzik gibi farklı etkinliklerin yer aldığı canlı programlara yer verildiğini dile getirerek, projeyi bundan sonraki yıllarda da devam ettirmeyi düşündüklerini aktardı.

MS'İN KESİN NEDENİ BİLİNMİYOR 

Prof. Dr. Terzi, Online MS Okulu Projesi'ne, Türkiye başta olmak üzere, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, Azerbaycan, Gürcistan, Fransa, Almanya, Hollanda gibi ülkelerinden de katılımlar olduğunu belirterek, "Proje, MS hastaları ve yakınlarının yanı sıra sağlıklı yaşamla ilgili bilgi almak isteyenler için de bir fırsat oldu. Bu sayede binlerce kişiye ulaşılabildi." diye konuştu. 

MS'in kesin nedeninin bilinmemekle birlikte genetik ve çevresel faktörlerin etkisi ile ortaya çıkan heterojen bir hastalık olduğunun kabul edildiğini vurgulayan Terzi, şu bilgileri verdi:

"Herhangi bir virüsün MS'in nedeni olduğuna dair bir veri yoktur. Bununla birlikte bazı viral enfeksiyonların MS'in doğal seyrini olumsuz etkilediğine dair veriler bulunmaktadır. Günümüzde Kovid-19'un MS'e sebep olduğu, klinik seyirde bir etkisi olduğuna dair bir bilgi yoktur. Tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de Kovid-19 pozitif olan MS hastaları bulunmaktadır. Bu hasta verilerine bakıldığında Kovid-19'un MS için bir risk oluşturduğuna dair bir bulgu görülmemektedir. MS'in doğal seyrinde atak riski her zaman olabilir. Kovid-19'un atak riskini artırdığına dair bir bilgi bulunmamaktadır.

Bununla birlikte pandemi sürecinde yaşanan stres, belirsizlik, fiziksel kısıtlılık gibi durumlar atak riskini artırabilir. MS tedavisinde kullanılan ilaçların pek çoğu bağışıklık sistemini baskılamamaktadır. Bu ilaçlar bağışıklık sistemini bir nevi düzenlemekte ve MS'e karşı koruyucu hale getirmektedir. Bu nedenle bizim hastalarımıza önerimiz kullandıkları ilacı herhangi bir gereksinim olmadığı sürece kesmemeleri şeklindedir. Pandemi sürecinde bazı MS ilaçlarının dozlarında azaltma veya uygulama aralığında artırma düşünülebilir. Bu kararı hastalarımızın takibini yapan nöroloji uzmanlarının vermesi uygun olur. Uzman görüşü alınmadan ilaç kesildiği takdirde atak ve özürlülük artışı riski söz konusu olabilmektedir."

HASTALAR ARTIK RANDEVU ALARAK DÜZENLİ MUAYENE YAPTIRABİLİR

Prof. Dr. Terzi, hastaların Kovid-19 pandemisi sürecinde dikkat etmesi gerekenlere değinerek, "MS hastaları herkes gibi maske takma, sosyal mesafe, el temizliği gibi önerilere dikkat etmelidir. Pandeminin yoğun olduğu dönemde hastalarımızın hastaneye gelmesini azaltmak adına tetkik ve tedavilerini bir dönem erteledik. Bundan sonraki süreçte izlendikleri kliniklerden randevu alarak gerekli tetkik ve tedavi sürecinin yürütülmesi açısından düzenli muayenelerini yaptırsınlar." şeklinde konuştu. 

MS ile mücadelenin her aşamasında beslenme ve egzersizin oldukça önemli olduğuna işaret eden Terzi, hastalara Akdeniz mutfağını içeren sebze ve meyve ağırlıklı beslenme şeklini önerdiklerini söyledi. 

Terzi, suyu bol tüketmenin oldukça önemli olduğunu, tuz, şeker ve yağ tüketiminin mümkün olduğu kadar dengeli olması gerektiğini anlatarak, şunları kaydetti:

"Tuz tüketiminden olabildiğince kaçınılmalı ve eğer içiliyorsa sigara bırakılmalı. Yürüyüş ve yüzme gibi spor aktiviteleri oldukça faydalı. Ayrıca yoga, pilates gibi aktivitelerle birlikte hastaların şikayetleri ve muayene bulgularına göre güçlendirici ve denge egzersizlerini de öneriyoruz. Egzersiz yaparken dikkat edilmesi gereken en önemli nokta hastaların yorulduklarını hissettikleri anda egzersizi sonlandırmaları veya ara vermeleridir. Çünkü ağır fiziksel aktivite bağışıklık sistemini olumsuz etkileyerek MS'in seyrini olumsuz yönde etkileyebilir."