KOMPOST NEDİR VE NASIL YAPILIR? KOMPOST YÖNETİMİ HAKKINDA HER ŞEY!

Bazen işe giderken yapacağımız bir seçim, bazen mutfakta her gün çıkan atıkları değerlendirmek gibi basit bir karar, dünyamızın kaynaklarını daha doğru kullanmak adına atılmış küçük ama etkili adımlar oluyor. 

Kendi doğal gübremizi yaratabileceğimiz, gezegenimizdeki toprak kalitesini artırabileceğimiz kompost yöntemi de bu basit ama etkili adımlardan biri. Çünkü bir insan günde yaklaşık 1,5 kilo çöp üretiyor ve bu miktarın yüzde 50 ila 60’ını kompostlamaya uygun organik atıklar oluşturuyor. Yani kompost yöntemi sayesinde ciddi bir atık yönetimi sağlamak mümkün. 

Peki nedir bu kompost yöntemi?

Doğal gübre olarak nitelendirebileceğimiz kompost, gelecekteki dünya için aslında o kadar önemli ki kendisine ‘siyah altın’ yakıştırması bile yapılıyor. Kompost yani doğal gübre, bazı hayvansal ve bitkisel atıkların çürütülmesiyle elde ediliyor. Doğrudan gübre yerine geçmese de toprağın Ph dengesini artırıyor ve kalitesini yükseltiyor. Kısaca kompost doğayı koruyor ve organik atıkların tekrar kullanıma hazır hale gelmesini sağlıyor. Bu da atık yönetimine ciddi bir katkı sağlaması ve daha sürdürülebilir bir dünyaya bir adım daha yaklaşma anlamına geliyor. 

Hangi atıklar kompost yapımında kullanılabiliyor?

Kompost, hayvansal ve bitkisel mutfak atıkları kullanılarak yapılıyor. Özellikle azot üretimi yüksek organik atıklar tercih ediliyor. Çiğ sebze ve meyveler, çay ve kahve posaları, yumurta kabukları, tahıl ürünleri atıkları bu yöntem için en uygun atıkları oluşturuyor. Ancak bozulmuş gıdalar, et, balık gibi çabuk bozulan gıdalar ve yağlı yemek atıkları kompost yapımında kullanılamıyor. Tüm bu yiyeceklerin dışında turunçgiller ve soğan gibi asidik yiyecek atıkları da kompost yapmak için uygun olmayan atıklar arasında yer alıyor. 

Çeşitli kompost yöntemleri bulunuyor.

Kompost, mutfağınızın bir köşesinde ya da evinizin dışında yapılabiliyor. Evde kompost yapmak için büyük bir kovaya sahip olmak, sonrasında ise yeşil ve kahverengi atıkları dengeli bir şekilde kullanarak doğru karışımı hazırlamak gerekiyor. Bu işlem için özel tasarlanmış kovaları ya da sizin hazırlayabileceğiniz kovaları da kullanmak mümkün. 

Eğer kovanızı kendiniz hazırlamak istiyorsanız, kovanın içine sinek ya da böceklerin girmesini engelleyecek bir tel germeniz ve nem ile hava dengesini sağlamanız gerekiyor. Karışımı sık sık karıştırıp havalandırmak ve her organik atık eklendikten sonra üzerini kuru yapraklar ya da samanla örtmek gibi yöntemler ile çürüme işlemini de daha hızlı bir hale getirebilirsiniz.

Kompost, sıcak ve soğuk kompost olmak üzere iki ayrı teknikle yapılabiliyor. Bu yöntemler, süre ve verim olarak değişkenlik gösteriyor. Gelin bu kompost yöntemlerini birlikte inceleyelim ve hangi kompost yönteminin size göre olabileceğini değerlendirelim. 

Soğuk kompost nasıl yapılıyor?

Soğuk kompost yapmak için 1 metreküplük bir alan yeterli… Yaklaşık bir sene içerisinde kullanıma hazır hale gelecek bu yöntemde hazırlanan karışıma devamlı yeni atıklar ekleniyor ve her eklemeden sonra karışımın üstü; kuru yaprak, saman, talaş gibi azot ve nem dengesini sağlayacak, karışımı böcek ve sineklerden koruyacak bir katmanla kaplanıyor. Kutu tamamen dolduğunda ise malzeme eklemesi durduruluyor ve kova düzenli olarak karıştırılıp karışımdaki organik maddelerin havalanması sağlanıyor. Bir yıllık bu sürecin sonunda ise kompost kullanıma hazır hale geliyor. 

Sıcak kompost nasıl yapılıyor?

Sıcak kompost yaklaşık bir aylık bir süre içerisinde kullanıma hazır hale geldiği için soğuk komposta göre çok daha hızlı ve etkili sonuç veriyor. Ayrıca sıcak kompostlama işlemi sırasında oluşan yüksek sıcaklık, hastalığa neden olabilecek patojenleri de yok ederek çok daha sağlıklı bir gübre elde edilmesini sağlıyor.

Tek seferde daha fazla sağlıklı gübre elde edilebilen bu yöntemde, malzemeler daha küçük parçalara bölünüyor ve karıştırılıyor. Kompostlama sürecinde, malzemeleri her iki günde bir devamlı karıştırmak gerekiyor, bu nedenle soğuk kompostlama yöntemine göre daha geniş bir alana ihtiyaç duyuluyor. Gerekli şartları oluşturduktan sonra sıcak kompostla 20 ila 30 gün içerisinde gübreniz hazır hale geliyor. Eğer bir bahçeniz ya da geniş bir alanınız varsa, sıcak kompost yapıp daha hızlı sonuç almayı tercih edebilirsiniz. 

Organik atıklar, yeni canlılara hayat veriyor!

Kompost yapımı tamamlandığında elde edilen doğal gübre; böceksiz, kokusuz ve homojen yapısıyla toprağa ve bitkilere can veriyor. Hem bahçe hem de saksı toprağında kullanılabilen bu doğal gübre sayesinde size, yetiştirdiğiniz tüm bitkilerin nasıl da sağlıkla canlandığını izlemek kalıyor. Çöplüklerde zararlı metan gazı salınımına neden olacağına, evde değerlendirilen organik atıklar böylece yeniden hayat buluyor. Tüm bunların yanında kompost kullanımı gezegenimizdeki toprak yapısının iyileştirilmesinde de büyük rol oynuyor. 

Siz de evinizin bir köşesinde kompost yapmayı deneyimleyip, sürdürülebilir bir adım daha atmaya ne dersiniz?