KESME İŞARETİ NASIL KULLANILIR?
Çoğu zaman kesme işaretlerinin kullanımında hatalar yapıyoruz. Eğitim sisteminin de sürekli değişmesinden kaynaklanan bu problemleri takip edip geliştirmenin ve hata yapmadan kesme işareti (') kullanmanın çöüzmününü ise bize Türk Dil Kurumu sunuyor.
29 Mayıs 2015 Cuma 12:39
Çoğu zaman kesme işaretlerinin kullanımında hatalar yapıyoruz.
Eğitim sisteminin de sürekli değişmesinden kaynaklanan bu problemleri takip edip geliştirmenin ve hata yapmadan kesme işareti (') kullanmanın çöüzmününü ise bize Türk Dil Kurumu sunuyor.
İşte TDK'nın "Kesme İşaretleri Nasıl Kullanılır?" rehberi:
"Kesme İşareti ( ’ )
1. Özel adlara getirilen iyelik, durum ve bildirme ekleri kesme işaretiyle ayrılır: Kurtuluş Savaşı’nı, Atatürk’üm, Türkiye’mizin, Fatih Sultan Mehmet’e, Muhibbi’nin, Gül Baba’ya, Sultan Ana’nın, Mehmet Emin Yurdakul’dan, Kâzım Karabekir’i, Yunus Emre’yi, Ziya Gökalp’tan, Refik Halit Karay’mış, Ahmet Cevat Emre’dir, Namık Kemal’se, Şinasi’yle, Alman’sınız, Kırgız’ım, Karakeçili’nin, Osmanlı Devleti’ndeki, Cebrail’den, Çanakkale Boğazı’nın, Samanyolu’nda, Sait Halim Paşa Yalısı’ndan, Resmî Gazete’de, Millî Eğitim Temel Kanunu’na, Telif Hakkı Yayın ve Satış Yönetmeliği’ni, Eski Çağ’ın, Yükselme Dönemi’nin, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı’navb.
“Onun için Batı’da bunlara birer fonksiyon buluyorlar.” (Burhan Felek)
1919 senesi Mayıs’ının 19’uncu günü Samsun’a çıktım. (Atatürk)
Yer bildiren özel isimlerde kısaltmalı söyleyiş söz konusu olduğu zaman ekten önce kesme işareti kullanılır: Hisar’dan, Boğaz’dan vb.
Belli bir kanun, tüzük, yönetmelik kastedildiğinde büyük harfle yazılan kanun, tüzük, yönetmelik sözlerinin ek alması durumunda kesme işareti kullanılır: Bu Kanun’un 17. maddesinin c bendi... Yukarıda adı geçen Yönetmelik’in 2’nci maddesine göre... vb.
Özel adlar için yay ayraç içinde bir açıklama yapıldığında kesme işareti yay ayraçtan önce kullanılır: Yunus Emre’nin (1240?-1320), Yakup Kadri’nin (Karaosmanoğlu) vb.
Ek getirildiğinde Avrupa Birliği kesme işareti ile kullanılır: Avrupa Birliği’ne üye ülkeler...
UYARI: Sonunda 3. teklik kişi iyelik eki olan özel ada, bu ek dışında başka bir iyelik eki getirildiğinde kesme işareti konmaz: Boğaz Köprümüzün güzelliği, Amik Ovamızın bitki örtüsü, Kuşadamızdaki liman vb.
UYARI: Kurum, kuruluş, kurul, birleşim, oturum ve iş yeri adlarına gelen ekler kesmeyle ayrılmaz: Türkiye Büyük Millet Meclisine, Türk Dil Kurumundan, Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığına, Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Başkanlığının; Bakanlar Kurulunun, Danışma Kurulundan, Yürütme Kuruluna; Türkiye Büyük Millet Meclisinin 112’nci Birleşiminin 2’nci Oturumunda; Mavi Köşe Bakkaliyesinden vb.
UYARI: Başbakanlık, Rektörlük vb. sözler ünlüyle başlayan bir ek geldiğinde Başbakanlığa, Rektörlüğe vb. biçimlerde yazılır.
UYARI: Özel adlara getirilen yapım ekleri, çokluk eki ve bunlardan sonra gelen diğer ekler kesmeyle ayrılmaz: Türklük, Türkleşmek, Türkçü, Türkçülük, Türkçe, Müslümanlık, Hristiyanlık, Avrupalı, Avrupalılaşmak, Aydınlı, Konyalı, Bursalı, Ahmetler, Mehmetler, Yakup Kadriler, Türklerin, Türklüğün, Türkleşmekte, Türkçenin, Müslümanlıkta, Hollandalıdan, Hristiyanlıktan, Atatürkçülüğün vb.
UYARI: Sonunda p, ç, t, k ünsüzlerinden biri bulunan Ahmet, Çelik, Halit, Şahap; Bosna-Hersek; Kerkük, Sinop, Tokat, Zonguldak gibi özel adlara ünlüyle başlayan ek getirildiğinde kesme işaretine rağmen Ahmedi, Halidi, Şahabı; Bosna-Herseği; Kerküğü, Sinobu, Tokadı, Zonguldağıbiçiminde son ses yumuşatılarak söylenir.
UYARI: Özel adlar yerine kullanılan “o” zamiri cümle içinde büyük harfle yazılmaz ve kendisinden sonra gelen ekler kesme işaretiyle ayrılmaz.
2. Kişi adlarından sonra gelen saygı ve unvan sözlerine getirilen ekleri ayırmak için konur:Nihat Bey’e, Ayşe Hanım’dan, Mahmut Efendi’ye, Enver Paşa’ya; Türk Dil Kurumu Başkanı’na vb.
3. Kısaltmalara getirilen ekleri ayırmak için konur: TBMM’nin, TDK’nin, BM’de, ABD’de, TV’ye vb.
4. Sayılara getirilen ekleri ayırmak için konur: 1985’te, 8’inci madde, 2’nci kat; 7,65’lik, 9,65’lik, 657’yle vb.
5. Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adlarına gelen ekleri ayırmak için konur: Başvurular 17 Aralık’a kadar sürecektir. Yabancı Sözlere Karşılıklar Kılavuzu’nun veri tabanının Genel Ağ’da hizmete sunulduğu gün olan 12 Temmuz 2010 Pazartesi’nin TDK için önemi büyüktür.
6. Seslerin ölçü ve söyleyiş gereği düştüğünü göstermek için kullanılır:
Bir ok attım karlı dağın ardına
Düştü m’ola sevdiğimin yurduna
İl yanmazken ben yanarım derdine
Engel aramızı açtı n’eyleyim (Karacaoğlan)
Şems’in gözlerine bir şüphe çöreklendi: “Dostum ne’n var? Her şey yolunda mı?” (Elif Şafak)
Güzelliğin on par’etmez
Bu bendeki aşk olmasa (Âşık Veysel)
7. Bir ek veya harften sonra gelen ekleri ayırmak için konur: a’dan z’ye kadar, Türkçede -lık’la yapılmış sözler."
Kısaltmalarda kesme işareti
Küçük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde kelimenin okunuşu esas alınır: cm’yi, kg’dan, mm’den, kr'un. Büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde ise kısaltmanın son harfinin okunuşu esas alınır: BDT’ye, TDK’den, THY’de, TRT’den, TL’nin vb. Ancak kısaltması büyük harflerle yapıldığı hâlde bir kelime gibi okunan kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın okunuşu esas alınır: ASELSAN’da, BOTAŞ’ın, NATO’dan, UNESCO’ya vb.
UYARI: Numara sözünün kısaltması da kelime gibi okunduğundan getirilecek olan ek okunuşa göre getirilecektir: No.lu, No.suz
Sonunda nokta bulunan kısaltmalarla üs işaretli kısaltmalara gelen ekler kesmeyle ayrılmaz. Bu tür kısaltmalarda ek noktadan ve üs işaretinden sonra, kelimenin veya üs işaretinin okunuşuna uygun olarak yazılır: vb.leri, Alm.dan, İng.yi; cm³e (santimetreküpe), m²ye (metrekareye), 64ten (altı üssü dörtten) vb.
Sert ünsüzle biten kısaltmalar, ek aldıkları zaman okunuşta sert ses yumuşatılmaz: AGİK’in(AGİĞ’in değil), CMUK’un (CMUĞ’un değil), RTÜK’e (RTÜĞ’e değil), TÜBİTAK’ın(TÜBİTAĞ’ın değil) vb.
Ancak birlik kelimesiyle yapılan kısaltmalarda söyleyişte k’nin yumuşatılması normaldir:ÇUKOBİRLİK’e (söylenişi ÇUKOBİRLİĞE), FİSKOBİRLİK’in (söylenişi FİSKOBİRLİĞİN) vb.
- Denizin altındaki 'gürültülü' dünya: Balıklar nasıl iletişim kuruyor?Frankie AdkinsUnvan,BBC Future09 Mayıs 2024 Perşembe 21:11ÇEVRE
- Brezilya'da 10 yılda 6 bin 500 ampütasyona yol açan penis kanseri yayılıyor2018'de Brezilyalı emekli João, penisinde bir siğil ortaya çıkmasından sonra doktora gitti.09 Mayıs 2024 Perşembe 20:28YAŞAM
- İnsanlar ölmeden önce ne görüyor?ABD’li doktor Christopher Kerr, Nisan 1999’da kariyerini tamamen değiştiren bir olay yaşadı.09 Mayıs 2024 Perşembe 20:14YAŞAM
- Gen tedavisi: 'Çığır açıcı' yöntemle bir çocuk cihazsız duymaya başladıİngiltere'de sağır doğan bir kız çocuğu, çığır açıcı nitelikte bir gen tedavisi ile işitme cihazı olmadan duymaya başladı.09 Mayıs 2024 Perşembe 18:13İNGİLTERE
- İklim değişikliği: Plastikler karbon emisyonlarını da artırıyorPlastikler hem çevre kirliliğine hem de doğada yıllar içinde çok küçük parçalara ayrılarak mikroplastiklere neden oluyor. Ayrıca plastik üretimi sırasında atmosfere yayılan sera gazları küresel ısınmayı hızlandırıyor.09 Mayıs 2024 Perşembe 16:59ÇEVRE
- Avrupa’nın birlik projesi 74 yaşındaAvrupa Birliği (AB), son dönemde Rusya’yla savaşan Ukrayna’ya destek sağlama, Orta Doğu’da tırmanan gerilimde ortak tutum belirleme, göç krizlerine sürdürülebilir yanıtlar verme gibi çeşitli alanlarda mücadele ediyor.09 Mayıs 2024 Perşembe 16:55AVRUPA
- Miçotakis: Türkiye’yle kanallar açık kalmalıYunanistan Başbakanı Kyriakos Miçotakis, pazartesi Ankara’ya yapmayı planladığı ziyaretin, İstanbul’daki Kariye Cami’nin ibadete açılması nedeniyle ertelenmesi gerektiği yönündeki çağrılara yanıt verdi: “Açık kanallar korunmalı.”09 Mayıs 2024 Perşembe 15:56AVRUPA
- BOTAŞ ve ExxonMobil LNG ticaretinde anlaştıTürkiye, Rusya’ya enerji bağımlılığını azaltmak için bir süredir Exxonmobil’le LNG anlaşması için görüşüyordu.09 Mayıs 2024 Perşembe 14:58YAŞAM
- Boeing 737 uçağı Senegal’de kalkış sırasında düştü: Dördü ağır 11 yaralıSenegal’de bir Boeing 737-300 uçağı kalkış sırasında düştü. Kazada dördü ağır olmak üzere 11 kişi yaralandı.09 Mayıs 2024 Perşembe 14:53AFRİKA
- Kanunsuz Patlayıcı Madde, İthali Yasak Ve Gümrüksüz Mal TasarrufuKanunsuz Patlayıcı Madde, İthali Yasak Ve Gümrüksüz Mal Tasarrufu09 Mayıs 2024 Perşembe 14:36KIBRIS
- Geri
- Ana Sayfa
- Normal Görünüm
- © 2014 Detay Kıbrıs
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.