DAÜ KENT-AG GAZİMAĞUSA - İSKELE - YENİBOĞAZİÇİ İMAR PLANI İLE İLGİLİ BASIN TOPLANTISI DÜZENLENDİ

Düzenlenen söz konusu basın toplantısında DAÜ İdari ve Teknik İşler Rektör Yardımcısı ve KENT-AG Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Naciye Doratlı ile DAÜ Kentsel Araştırma ve Geliştirme Merkezi (KENT-AG) Başkanı Prof. Dr. Şebnem Önal Hoşkara DAÜ’nün imar planı ile ilgili değerlendirme raporunu paylaştı.

Prof. Dr. Doratlı gerçekleştirdiği konuşmasında GİYİP hakkında görüşleri bildirmek üzere bir araya geldiklerini belirterek DAÜ Rektörlüğü ve KENT-AG’nin yaptığı çalışmalar sonunda imar planı ile ilgili birçok hata olduğunu farkettiklerini bildirdi.

Prof. Dr. Hoşkara ise DAÜ’nün ülkesel fizik planı ile ilgili doğrudan aktör olabilecekken ne yazık ki bir katkı sağlayamadığını dile getirerek ilgili daireyi planı tekrardan elden geçirmeye davet ettiklerini vurguladı. Prof. Dr. Hoşkara GİYİP hakkında Doğu Akdeniz Üniversitesi Değerlendirme Raporu ile ilgili şu ifadelere yer verdi:

“Gazimağusa - İskele - Yeniboğaziçi İmar Planı, ortaya koyduğu vizyon çerçevesinde, 2 kent, 21 kırsal yerleşim yeri ve 44419 ha’lık alanıyla şüphesiz büyük emek ve özveri ile hazırlanmıştır. Ancak söz konusu plan, bu kapsamıyla, ne bir İmar Planı ne de Bölge Planı özelliklerini tam olarak taşımamaktadır ve bu anlamda çağdaş planlama ilkelerine ve plan içeriklerine aykırı nitelikler sergilemektedir. Hazırlandığı şekli ile Plan Raporu, bir İmar Planı Raporundan çok, emirname, kılavuz altında olması gereken bir çok bilgiyi içermektedir.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Ülkesel Fizik Planı’nında (ÜFP) Mağusa – İskele Gelişme Bölgesi olarak isimlendirilmiş olan alanın, içinde bulunan tüm yerleşimler bir bütünmüş gibi tek bir İmar Planı ile sağlıklı bir biçimde planlanması mümkün değildir. Bu durum, plan alanındaki yerleşimlerle ilgili kararların, bütün içinde doğru ve tutarlı olsa bile, yerleşim ölçeğinde eksik kalmasına neden olmaktadır. Mevcut şekliyle Plan, ortaya koyduğu Vizyona ulaşmayı sağlayacak yaklaşımı, plan kararlarını ve stratejileri kapsamamaktadır.

ÜFP’de yerleşim hiyerarşisinde Gazimağusa’nın İskele’den daha üst kademede bir kent olması kararı olmasına rağmen, GIYIP’da kent merkezi ve faaliyet koridorları vb. kararlar ile İskele, Gazimağusa’nın önüne geçmiştir.  Planın hazırlanma sürecinde Gazimağusa kentinin bir parçası niteliğinde olan Kapalı Maraş ile ilgili herhangi bir öngörü ortaya konmamış, Kapalı Maraş ile ilgili senaryolar üretilmeden ve Kapalı Maraş yokmuş gibi davranılarak plan hazırlanmıştır. Gazimağusa’nın 2040’lı yıllara kadarki 20 yıllık gelişmesini düzenleyecek olan Plan’ın Kapalı Maraş’ı yok varsayması kabul edilemez.

İmar Planın Olmazsa Olmazları ve GİYİP

İmar Planları, kapsamlı bir ‘Plan’ Raporu ve Haritalardan oluşur. Herhangi bir imar planında, tüm paydaşların katılımıyla ortaya konacak olan vizyon ve stratejiler doğrultusunda, bulunması gereken bilgiler aşağıda özetlenmiştir:

1. Genel planlama stratejiisi – yapısal planlar, öncelikli gelişme alanları, gelecekteki gelişme alanları, teşvikler ve caydırıcı önlemler;
2. Fiziksel gelişim planı – kentlerin yapısal formu, trafik ve ulaşım planları, konut gelişim alanları, merkezi iş alanı, endüstriyel alanlar, tarihi alanlar, kamusal açık alanlar ve eğlence alanları, diğer işlev alanları, gelişme hudutları dışındaki alanlarla ilgili politikalar ve diğer arazi kullanımları;
3. Politika ve öneriler – tüm kullanım alanları ile ilgili politikalar ve öneriler, arsa-yapı oranları, bina yükseklikleri, kentsel koruma alanları, tüm kamusal kullanım alanları ile ilgili öneriler;
4. Afete ilişkin politikalar.

Gazimağusa - İskele - Yeniboğaziçi İmar Planı (GİYİP)’na bakıldığında, sadece 1/30000 ölçekli tek bir haritada tüm Gelişme ve Yapılaşma Kurallarının bir arada gösterilmiş olduğu görülmektedir. Yerleşim / kent ölçeğinde Yapısal Plan, Öncelikli Alanlar, Ulaşım Ağı gibi çok önemli haritaların hazırlanmamış olması, büyük bir eksikliktir.

Gazimağusa - İskele - Yeniboğaziçi İmar Planı (GİYİP) ayrı ayrı “kentler ölçeğinde” ele alınmadığı için, bir planda olması gereken yukarıda sıralanan en önemli bileşenler plan kapsamında eksik bırakılmıştır. GİYİP birçok yerleşimi (2 kent; 21 kırsal yerleşim) kapsaması nedeniyle, kararların yerleşim bazında değil, Konut, Sanayi, Toplumsal Hizmetler gibi genel arazi kullanımı başlıkları altında kurgulanmış olması, özellikle Gazimağusa ve İskele’nin, kendi içinde bir bütün olarak algılanmasını zorlaştırmaktadır. Ayrıca, böyle bir kurgu, bütünün parçası olsa bile kentte önemli plan kararlarının eksik kalmasına neden olacak ve planın uygulanmasında zorluk yaratacaktır.  Nitekim, mevcut plan raporu ba bağlamda, hem Gazimağusa hem de İskele kentleri ile ilgili hatalı ve/veya yetersiz öneriler içermektedir. (Örneğin, tarımsal arazilerin yapılaşmaya açılması, şehirlerarası yolların Faaliyet Koridoru olarak önerilmesi, İskele’de mevcut kent merkezinin yok sayılarak yeni Merkezi İş Alanı önerilmesi, Gazimağusa’da merkezlerin konumlandırılması, vb.)

Kentsel fiziki yapının en önemli bileşeni olan ‘Kentsel Yapı ve Formun’ Gazimağusa ve İskele için belirlenmiş olmaması büyük bir eksikliktir. Bölge ölçeğinde Gazimağusa – Kalecik arasında (45 km) kıyıda yaya ve bisiklet yolu önerisi, planın en önemli kararı gibi vurgulanırken, Gazimağusa kentinin nasıl bir kentsel formu olmasının gerektiğinin düşünülmemiş olması, yerleşim ölçeğinde Planın yetersiz olduğunu göstermektedir.

Kentsel Form belirlenmediği için ulaşım ağı ve ulaşımla ilgili kararlar da yetersiz kalmıştır. Ulaşım ağı ve sisteminin ne/nasıl olacağı belirlenmediği için, Plan Raporu’nda yer alan Yerleşim İçi Ulaşım Politikaları, herhangi bir yerleşim için önerilebilecek politikalar niteliğindedir. Bunun yanı sıra, bu politikaların nasıl uygulanacağı da belirtilmediği için, dilek ve temenniden öteye geçemeyecektir.

Bunun yanında, plan raporunda, imar planı içeriği olamayacak ancak plana ek olarak kılavuz / rehber olarak sunulması gereken ayrıntılar yer almaktadır ki bu şekliyle de plan, plan olma özelliğini yitirmiştir.

Yalnızca ana kullanım kararları, yapılaşma kural ve koşulları ile planın ekonomik ve sosyal açıdan öngörülen hedeflere ulaşması mümkün değildir. Sosyal ve ekonomik gelişmenin nasıl sağlanacağı/destekleneceği; yeni planlama araçlarının ne olacağı belirsizdir. Plan, belirlenen bölgeler içinde yapılaşma kurallarının belirlenmesiyle sınırlı kalmaktadır.

GIYIP, teknik altyapı konularında ciddi zafiyetler taşımaktadır. Öncelikle, Gazimağusa ve İskele’deki mevcut çok katlı yapılaşma alanlarının altyapı sorunlarının kimler tarafından, hangi kaynaklarla, nasıl ve ne zaman çözüleceği belirlenmemiştir. Bunun yanında, plan kapsamında, İskele’nin yeni gelişme alanları geniş tutularak ve mevcut kent dokusundan bağımsız yeni bir kent gibi önerilmekte; ancak bu alanların yerleşim formu, yeşil alanları, yolları ve altyapı olanakları ile ilgili herhangi bir öngörü ve plan bulunmamaktadır. Bu durum, “plan yaparken, yeni bir düzensiz yapılaşmayı” ortaya çıkarmaktadır.

Planın öngördüğü kamu yatırımlarının yalnızca mali kaynak sağlanması ve olabilecek diğer engellerin (kamulaştırma vb.) aşılabilmesine bağlı olarak gerçekleştirilebileceği; mali hükümler, vergilendirme ve arazi politikalarına ilişkin olarak ise planın uygulanmasında etki yaratacak, olumlu sonuçlarını vatandaş ve kullanıcıların hissedebilmesini sağlayacak olan herhangi bir somut kural/uygulama bulunmadığı gözlemlenmektedir. Bu haliyle Plan, ‘kısıtlayıcı/yasakçı kararlar bütünü’ görünümündedir.

Öneriler

Önerilen Gazimağusa-İskele-Yeniboğaziçi İmar Planının gerek içerik gerekse şekilsel olarak ciddi bir revizyona ihtiyacı vardır. Vizyon, Amaç ve Hedefleri sağlayacak bir biçimde yeniden ele alınmalı, yalnızca kat yükseklikleri ve yoğunlukları düzenleyen; plan, emirname, uygulama kılavuzu karışımı ‘mutant’ yapısından kurtarılmalıdır.

Plan, yukarıda belirtilen gerekçeler doğrultusunda, Gazimağusa ve İskele ve Yeni Boğaziçi için ayrı ayrı Bölümler oluşturularak, yalnızca gelişme planı, arazi kullanım kararları, yapılaşma kural ve koşulları değil, gerekli tüm bölümler / haritalar eklenerek ve fazlalıklardan arındırılarak, gerçek ‘Kent Planları’ önerilmelidir. Bu revizyon süreci içinde ÜFP kapsamında resmi aktör olarak belirlenmiş olan Üniversitemizin ilgili birimleri ve uzmanları gereken her türlü desteği aktif olarak vermeye hazırdır.

Önerilen Plan ile ilgili ayıntılı değerlendirmelerimiz süreç içinde resmi olarak Şehir Planlama Dairesine sunulmuş, aynı zamanda ilgilenen diğer paydaşlarla da paylaşılmıştır"