ÇOCUKLARDA SORUMLULUK BİLİNCİ NASIL GELİŞİR?
Küçük yaşlardan itibaren çocuklara sorumluluk bilinci aşılamak onların öz güvenini pekiştiriyor. Peki, aileler nasıl davranmalı?
24 Ağustos 2023 Perşembe 13:16
Her anne-baba çocuğunun sorumluluk sahibi olmasını ister. Ders çalışmayan, odasını toplamayan, evdeki işlere destek olmayan, kısaca anne-babanın isteklerini yerine getirmeyen çocuklarsa kimi zaman sorumsuz olmakla itham edilir. Ancak sorumluluk, bir anda gelişen bir duygu değildir. Eskiler ne der bilirsiniz; "Çocuklarınıza sözlerinizle değil, davranışlarınızla örnek olun."
Peki, bir çocuğun sorumluluk bilinci kazanması için doğru davranış nasıl olmalı? Bu konuda Uzman Klinik Psikolog Seda Aydoğdu'dan ebeveynlere tavsiyeler aldık.
Çocuğumuzun gelişim dönemini baz alarak çok daha erken yaşlardan itibaren onlara sorumluluk vermeye başlayabiliriz.
Uzman Klinik Psikolog Seda Aydoğdu
Sorumluluk bilinci nedir? Yeterince gelişmezse ne olur?
"İçerisinde bulunduğu ortamın kurallarına uyabilme, ben ve diğerleri arasında olan sınırları bilme ve ona göre davranabilmek sorumluluğun tanımıdır" diyor Uzman Klinik Psikolog Seda Aydoğdu. "Ancak bu davranışlar yaşa ve dahil olunan ortama göre değişiklik gösterebiliyor" diye de ekliyor. Peki sorumluluk sahibi bir insan ne tür özelliklerle bunu belli eder?
"Sorumluluk sahibi insanlar, kendi ayakları üzerinde durabilen, okul hayatından başlayıp iş hayatına kadar uzayan süreçte kendisinden yapması talep edilen işleri kendi performansı içerisinde en iyi şekilde yapan kişiler olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca kendi davranışlarının olumlu ve olumsuz sonuçlarını üstlenebilmek de sorumluluk bilinci içerisinde yer almaktadır."
Dolayısıyla sorumluluk bilinci yeterince gelişmeyen çocuklar en büyük sıkıntıyı yaşları ilerlediğinde ve kendine yetmesi gereken yetişkinler olduklarında yaşıyor. Hatta bu kişiler sorumluluk almaktan kaçınan bireyler olarak toplum içerisinde, iş hayatında karşımıza çıkabiliyor. Seda Aydoğdu bu kişileri çocukluk dönemleriyle değerlendirmek gerektiğini anlatıyor ve onları şöyle tanımlıyor:
"Çocukluk döneminde onların yerine sorumluluğu alan, onların yerine o sorumlulukları yerine getiren başkaları olduğu için aktif olarak bir sorumluluğu alıp yerine getiremezler. Bununla birlikte herhangi bir durum veya iş karşısında başkasını suçlama eğilimleri de oldukça fazla olmaktadır."
Peki, sorumluluk bilinci ne zaman başlar?
Çocuğumuzu, yürümeye başladığı dönemden itibaren, bezini değiştireceğimiz zaman temiz bezini getirmesi, kirli bezini çöpe atması, musluğu açıp ellerini kendi yıkamaya başlaması gibi temel günlük yaşam becerilerini yapması için teşvik etmeliyiz
Çocuklara kaç yaşından itibaren sorumluluk verilebilir?
Çocuğunuzun sorumluluk alacak yaşta olduğunu düşünmeyebilirsiniz. Seda Aydoğdu da bu konuya değiniyor ve ebeveynlerin sıkça düştüğü hatayı şöyle özetliyor:
"Çocuk yetiştirirken yaptığımız en önemli hatalardan biri 'daha küçük, daha bebek…' şeklindeki düşüncelerimizden dolayı onlara sorumluluk vermekten kaçınmamızdır. Oysa çocuğumuzun gelişim dönemini baz alarak çok daha erken yaşlardan itibaren onlara sorumluluk vermeye başlayabiliriz."
Çocuklar basit görevleri kendi başına yerine getirdikçe hem sorumluluk bilinci kazanıyor hem de öz güvenlerinde artış oluyor.
"Örneğin çocuğumuzu, yürümeye başladığı dönemden itibaren, bezini değiştireceğimiz zaman temiz bezini getirmesi, kirli bezini çöpe atması, musluğu açıp ellerini kendi yıkamaya başlaması gibi temel günlük yaşam becerilerini yapması için teşvik etmeliyiz."
Çocuğa sorumluluk bilinci nasıl kazandırılır?
Emir değil, direkt ve net cümleler ile talebimizi ifade edebilmeliyiz.
Önce anne ve babalar... Çocuğa sorumluluk vermeye hazır olmakla başlıyor her şey. Bunun için sabırlı ve istikrarlı olmak gerek diyor Seda Aydoğdu.
"Bunu yapabilmemizin en önemli adımı istikrarlı, sabırlı ve çatışmadan kaçınan taraf olmayı, olası bir krizle karşılaştığımız zaman bunu yönetebilecek sakinlikte olabilmemiz, çocuğumuzdan bir şey yapmasını istediğimiz zaman kurduğumuz cümle ve ses tonumuz oldukça önemlidir.
Örneğin çocuğumuza 'Odanı toplamamda bana yardım eder misin?' gibi bir cümle kurmamız oldukça yanlıştır. Bu cümlenin anlamında; senin odanı toplamak benim görevim ama ben bunu yaparken sen bana yardım et şeklinde bir mesaj vardır. Aslında olması gereken 'Sen odanı toplarken bende kendi odamı toplayayım' şeklinde olmalıdır."
Seda Aydoğdu çocuklara kurulan doğrudan ve net ifadelerin de önemine işaret ediyor:
"Soru cümlesi içerisinde yer alan rica kavramına çocukların büyük kısmı 'hayır, yapamam...' şeklinde cevap verebildiği için emir değil, direkt ve net cümleler ile talebimizi ifade edebilmeliyiz.
Klinik ortamda en sık karşılaştığımız söylem; 'yemek için masayı kurarken bana yardım ediyor' cümlesidir. Tabii ki yaşa göre çocuğumuzun yapabileceği şeyler sınırlıdır ancak en azından söylemlerimizle çocuğumuza görev bilinci ve sorumluluk dağılımını erken yaştan itibaren verebilmek oldukça önemlidir. Aslında beklediğimiz cümle örneğin 'masayı kurarken bardakları koymak senin görevin…' şeklinde olmalıdır."
Anne ve babalara tavsiyeler
Sebep-sonuç ilişkisi sağlıklı bir şekilde kurulmalı ve bu durum çocuğumuzu tehdit etmeden ona uygun anlayabileceği bir dil ile aktarılmalı.
Sabırlı, istikrarlı ve net olmak... Anne babaların çocuklara sorumluluk bilinci aşılarken tavırlarının önemli olduğunu anlatmıştık. Seda Aydoğdu bir konuya daha dikkat çekiyor: Ebeveynlerin tehditkar davranmasına...
"Sebep-sonuç ilişkisi sağlıklı bir şekilde kurulmalı ve bu durum çocuğumuzu tehdit etmeden ona uygun anlayabileceği bir dil ile aktarılmalıdır. Kendisine ait bir sorumluluğu yerine getirmediği zaman bunun bir bedeli olduğunu çocuğumuz bilmelidir.
Kendisine ait olan bir sorumluluğun yerine getirilmediğinde ödemesi gereken bedelleri bilirse kendisini ve zamanını ona göre ayarlayacak ve beklenen sorumluluğu yerine getirecektir.
Bu süreç içerisindeki en önemli noktalardan birisi; çocuğumuza verdiğimiz sorumluluğu o beklenilen şekilde yerine getirmediğinde bizim yapmamamızdır. Çocuğumuza sürekli 'Odanı topladın mı? Çantanı hazırladın mı?...' şeklinde defalarca kez sormaktan kaçınmakla beraber onun yapmadığı şeyleri söylenerek bizim yapmayı da bırakmamız gerekmektedir."
Çocuklara yaşa uygun ne gibi görevler verilebilir?
Uzman Psikolog Seda Aydoğdu son olarak çocukların yaşına uygun görevlerin neler olduğunu anlatıyor:
"Özellikle okul çağındaki çocukların tek görevinin ders çalışmak olduğuna dair yaygın bir kanaat vardır. Ancak okul çağına kadar hiç sorumluluk verilmeden yetiştirilmiş çocuklar okula başladıkları zaman; disiplinli bir ortam içerisinde kendisinden beklenen görev ve sorumlulukları yerine getirmekte oldukça zorlandığı için bocalamakta ve okulla ilgili, ders çalışmak ve ödev yapmakla ilgili problemler yaşayabilmektedir.
Altının bezlendiği dönemden itibaren gelişim dönemine uygun olarak çocuğa yapabileceği görevler verilmesi sorumluluk bilincinin tutarlı ve yaş ile uygun bir şekilde gelişebileceğini göstermektedir.
Kirli bezini atmak, oyuncaklarını toplamak, boya kalemlerini kalemliğine koyması, kendi ellerini, dişlerini fırçalamaya başlamasından evin ortak kullanım alanlarına kadar yayılan sorumluluklar verilmelidir."
- Rum tarafında toplanan 8 AB İçişleri Bakanı AB’nin Suriye’nin statüsünü yeniden gözden geçirmesini istiyorLefkoşa’nın Rum kesiminde gerçekleştirilen Bakanlar Toplantısı’nda, Suriye’nin statüsünün yeniden gözden geçirilmesi gerekliliği ve Lübnan üzerinden Suriye’den gelen sığınmacıların yönetimi üzerinde duruldu.18 Mayıs 2024 Cumartesi 13:51ORTADOĞU
- DAÜ Erkek Voleybol Takımı 1. Lig Türkiye Şampiyonası’nda Şampiyon OlduDAÜ Erkek Voleybol Takımı, Şampiyonlukla Süper Lig’e Yükseldi ve Şampiyon Melekler Takımı’nı Unutmadı18 Mayıs 2024 Cumartesi 13:39DAÜ - DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ
- DAÜ Rektörü Prof. Dr. Hasan Kılıç, 19 Mayıs Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı'nı KutladıProf. Dr. Kılıç: "19 Mayıs, Gençlere Verilen Değerin ve Güvenin En Büyük Göstergesidir18 Mayıs 2024 Cumartesi 13:37DAÜ - DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ
- Yıldız Basketbolcu Temur Rustamov İskele’deKKTC Basketbol Federasyonu Ceza Kurulu, Temur Rustamov’un Extend Büyük Erkekler Basketbol Ligi’nde serbest transfer hakkı ile istediği takıma transfer olarak oynayabileceğini açıkladı.18 Mayıs 2024 Cumartesi 13:31BASKETBOL
- Hayri Orçan ve Salih Çeliker 'İslam Başkentleri ve Şehirleri Genel Konferansı'na katıldıTatlısu Belediye Başkanı Hayri Orçan ve LTB Meclis Üyesi Salih Çeliker, 14-15 Mayıs tarihlerinde Konya'da düzenlenen İslam Başkentleri ve Şehirleri Genel Konferansı'na katıldı.18 Mayıs 2024 Cumartesi 12:18KIBRIS
- Güney Kıbrıs'ta okullarda bomba paniği: Toplu mesaj Rusya'daki bir adresten gönderilmişGüney Kıbrıs’taki neredeyse bütün ilk ve orta dereceli okullara dün sabah “okulda bomba var” uyarısıyla başlayan tehdit mesajı gönderilmesi büyük paniğe neden oldu. Toplu mesajın Rusya’daki bir adresten gönderildiği anlaşıldı.18 Mayıs 2024 Cumartesi 12:16GÜNEY KIBRIS
- Hasan Taçoy: Önce demokraside istikrarlı olmalıyızUBP Milletvekili Hasan Taçoy, son günlerde medyada yer alan bazı söylemlere yanıt vererek, "Önce demokraside istikrarlı olmalıyız" açıklamasını yaptı.18 Mayıs 2024 Cumartesi 12:15KIBRIS
- Rum basını: Valizlerin içerisinde milyonlarca Euro taşınıyorGüney Kıbrıs liman ve havalimanlarına gelen valizlerin içerisinde milyonlarca euro taşındığı belirtildi.18 Mayıs 2024 Cumartesi 12:13GÜNEY KIBRIS
- Tatar gençlere seslendi: Sizler, milletimizin umudu, Türk ulusunun geleceğisinizCumhurbaşkanı Ersin Tatar, Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkmasının 105. yılı, 19 Mayıs Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı dolayısıyla mesaj yayımladı.18 Mayıs 2024 Cumartesi 12:09KIBRIS
- Kumarhanelerdeki hırsızlıklar dikkat çekiyorSon günlerde kumarhanelerde yapılan hırsızlıklar dikkat çekiyor. Yeniboğaziçi ve Bafra’da unutulan cüzdanların çalınması gözlerden kaçmazken, kumarhaneye girişleri yasak olan 4 kişiyi tespit eden Polis, şahıslar hakkında yasal işlem başlattı.18 Mayıs 2024 Cumartesi 11:45KIBRIS
- Geri
- Ana Sayfa
- Normal Görünüm
- © 2014 Detay Kıbrıs
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.