ASLOLAN DÜNYAYI DEĞİŞTİRMEKTİR: BİLİMSEL SOSYALİZM’İN KURUCUSU KARL MARX’IN 138. ÖLÜM YILDÖNÜMÜ

“Filozoflar şimdiye kadar dünyayı yalnızca çeşitli biçimlerde yorumladılar, oysa aslolan dünyayı değiştirmektir” ifadeleriyle devrimciliği ve devrimciliğini en veciz biçimde anlatan Karl Marx, 138 yıl önce bugün yaşama gözlerini yumdu. En yakın dostu ve yoldaşı Engels’in dediği gibi, “Adı yüzyıllar boyunca yaşadı, yapıtı da.”

5 Mayıs 1818’de dünyaya gelen Bilimsel Sosyalizmin kurucularından Karl Marx, 14 Mart 1883’te, 138 yıl önce bugün yaşamını yitirdi. En yakın dostu ve yoldaşı Friedrich Engels’in mezarı başında söylediği gibi, “Adı yüzyıllar boyunca yaşadı, yapıtı da.”

Karl Marx 5 Mayıs 1818’de Almanya’nın Lüksemburg sınırındaki Trier kentinde doğdu. Orta öğretimini Trier’de tamamladı. Bonn ve Berlin üniversitelerinde hukuk öğrenimi görürken tarih ve felsefeyle ilgilendi, Hegelci E. Gans’ın derslerini izledi. 1841’de “Demokritos’un ve Epikuros’un Doğa Felsefelerinin Farklılıkları” adlı doktora tezinde, dinin maddecilik açısından eleştirisini yaptı.

Sol Hegelcilere katılarak Bauer kardeşlerle dostluk kurarken, bir yandan da Feuerbach’ın etkisinde kalıp 1842’de, muhalefettekiler tarafından kurulan Rheinische Zeitung gazetesinin yazı işleri yöneticiliğini yaptı. 1843’te çocukluk arkadaşı Jenny von Westphalen ile evlendi. Rheinische Zeitung gazetesi 1843’te kapatıldıktan sonra Paris’e yerleşti. Burada ömür boyu dostu ve çalışma arkadaşı olacağı Friedrich Engels ile tanıştı.

Fransız-Alman Yıllıkları’nı yayımladı (1844). Okurken tuttuğu notlardan oluşan 1844 El Yazmaları’nı yayımladı. Engels’le ortak ilk metninde (Kutsal Aile, 1845) tarih felsefesini maddeci görüş açısından eleştirdi. Komünistler Birliği’nin isteği üzerine Engels ile birlikte 1848’de Komünist Manifesto’yu yazdı.

Marx’ın 1845'te yayınlanan Feuerbach Üzerine Tezler kitabında yer alan ve bugün de Londra'daki Highgate Mezarlığı’nda mezar taşının üzerinde yer alan sözler, Marx’ın devrimciliği en berrak anlatımıydı: “Filozoflar şimdiye kadar dünyayı yalnızca çeşitli biçimlerde yorumladılar, oysa aslolan dünyayı değiştirmektir.”

1848 İhtilali patlak verince, Belçika’dan sınır dışı edilen Marx, Köln’e yerleşerek, Neue Rheinische Zeitung gazetesini çıkarmaya başladı. Bu gazetede işçilere yönelik makaleler yayımladı (Ücretli Emek ve Sermaye, 1849).

1849’da ömrünün sonuna kadar kalacağı Londra’ya yerleşti. Temel eseri olan Das Kapital’i hazırlamaya başladı. 1864’te Uluslararası İşçiler Derneği’nin kurucuları arasında yer aldı. 1. Enternasyonal’in açılış konuşmasını ve tüzüğünü yazdıktan sonra, Kapital’in birinci cildini Almanya’da yayımlattı (1867). Kızını görmek için gittiği Paris’te Paris Komünü’ne tanık oldu. İngiltere’ye dönünce Fransa’da İç Savaş (1871) adlı eserinde bu devrim denemesini değerlendirdi. Kapital’in yazımını sürdürürken, bir yandan da işçi partililerinin programlarının oluşturulmasına etkili biçimde katıldı. Dühring’e karşı kalem tartışmasında Engels’i destekledi.

1848 İhtilali patlak verince, Belçika’dan sınır dışı edilen Marx, Köln’e yerleşerek, Neue Rheinische Zeitung gazetesini çıkarmaya başladı. Bu gazetede işçilere yönelik makaleler yayımladı (Ücretli Emek ve Sermaye, 1849).

1849’da ömrünün sonuna kadar kalacağı Londra’ya yerleşti. Temel eseri olan Das Kapital’i hazırlamaya başladı. 1864’te Uluslararası İşçiler Derneği’nin kurucuları arasında yer aldı. 1. Enternasyonal’in açılış konuşmasını ve tüzüğünü yazdıktan sonra, Kapital’in birinci cildini Almanya’da yayımlattı (1867). Kızını görmek için gittiği Paris’te Paris Komünü’ne tanık oldu. İngiltere’ye dönünce Fransa’da İç Savaş (1871) adlı eserinde bu devrim denemesini değerlendirdi. Kapital’in yazımını sürdürürken, bir yandan da işçi partililerinin programlarının oluşturulmasına etkili biçimde katıldı. Dühring’e karşı kalem tartışmasında Engels’i destekledi.