ABD VE İNGİLTERE’DEN “GARANTİLER İÇİN UZLAŞI FORMÜLÜ” İDDİASI

Alithia’nın haberine göre, Yunan “Ta Nea”nın dünkü sayısında, ABD ve İngiltere’nin BM’nin de “gayrı resmi eşliğinde” Güvenlik ve Garantiler ile ilgili bir uzlaşı formülü hazırladığından ve Türkiye ile Yunanistan arasında bir arabuluculuk çabasından söz eden bir haber yayımladı.

Gazete, Rum Yönetimi Sözcüsü Nikos Hristodulidis’in, bilgisine getirilen sözkonusu habere için “hükümetin önünde Güvenlik ve Garantiler ile ilgili bir Amerikan-İngiliz formülü yoktur” cevabını verdiğini yazdı.

Gazete, Ta Nea’nın haberine dayanarak, Washington’un İngiltere ile,  gayrı resmi olarak BM ile birlikte, ABD Dışişleri  Bakanlığı Müsteşarı Victoria Nuland aracılığıyla taraflara iletilen ve “Cenevre’deki konferans için ‘can simidi’ olarak nitelenen bir uzlaşı formülü üzerinde çalıştığını yazdı.
Haberde, formülün içeriğine ilişkin şunlara yer verildi:

 “Federal uzlaşı olarak ortaya çıkacak iki bölgeli devlet yapısının sadece Türk ayağı ile alakalı, ‘süresi ve alanı kısıtlı’ teminat maddesi oluşturulacak. Birleşik Kıbrıs Federasyonu toprağında Türk askeri varlığı gerek sayısal gerek silah olanakları gerekse dağılımı açısından ‘etkin şekilde kısıtlanacak. Teminat planı ve işlevsellik parametrelerinin tamamı, özellikle de olası müdahale aktivasyonunun şartları ve gerekçeleri açısından BM’nin veya muhtemelen NATO’nun mekanizmalarının‘özlü gözetimi’ şartına bağlı olacak.”

Habere göre “Ta Nea”, Amerikalıların, Kıbrıs sorunuyla ilgili Türkiye-Yunanistan zirvesinde kendi (Amerikan) arabuluculuğunun kesinleşmesi için uzlaşı çerçevesine Atina’dan ve paralelinde Rum Yönetimi’nden ‘evet’ beklediklerini yazdı. Ortaya konulan arabuluculuk formülünün,  Türk askerinin Ada’daki ana omurgasının, çözüm anlaşmasının Kıbrıs’taki iki lider tarafından imzalanmasının ertesi gününden itibaren çekilmeye başlamasını öngördüğüne de işaret edildi.,

Politis ise “‘Ta Nea’ Eski Öneriyi Getirdi… Diplomatik Kaynaklar, ‘Türk Formülü Reddedildi ve Eide Formülü Görüşülüyor’ Diyor” başlıklı haberinde, Victoria Nuland tarafından taraflara iletilen önerinin, Türkiye’nin garantisinin Kıbrıs Türk kurucu devletiyle¬ sınırlandırılmasını, Kıbrıs’taki Türk askerinin etkin biçimde kısıtlanarak, bir noktada toplanmasını ve BM mekanizmalarının gözetimine verilmesini öngören bir uzlaşı formülünden söz ettiğini yazdı.

Diplomatik kaynakların ise bu önerinin eski ve aslında Türk önerisi olduğunu, garantilerle ilgili bir Amerikan önerisi olmadığını söylediklerini yazan gazete, şunları ekledi:

“Aslında olan, Amerikan Başkan Yardımcısı Joe Biden’ın Türklerin yaptığı önerinin kabul edilmesi teklifiydi ancak Kıbrıs Rum tarafınca reddedilmesinden sonra Victoria Nuland  bu öneriyi ileri götürmeye çalışmadı bile.

Şu anda en yoğun görüşülen, Espen Barth Eide’nin getirdiği ve Politis’in de iki hafta önce değindiği formülüdür. Formül Garanti ve İttifak Antlaşması’nın revize edilerek çözümün şu emniyet supapları ile güvenceye alınmasını öngörüyor: uluslararası jandarma olması, Kıbrıs-Yunanistan-Türkiye üçlü karargahı kurulması ve bitiş süresi belirli olacak geçiş kurallarıyla ilgili garanti anlaşması.”