5 SORUDA TRUMP'IN MEKSİKA DUVARI PROJESİ

Başkan Donald Trump'ın Meksika sınırında inşa etmek istediği duvar ile ilgili tartışmalar haftalardır ABD'nin başlıca gündem konusunu oluşturuyor. Trump prestij projesini gerçekleştirmekte ısrarlı. Seçmenlerine ‘duvar' sözü veren Trump vaadini yerine getirebilmek için elinden geleni yapıyor. Kongre ile arasındaki anlaşmazlık yüzünden kamu hizmetleri kısmen yerine getirilemiyor. Bütçenin bloke edilmesine yol açan anlaşmazlıkta Trump 5 milyar dolarlık projenin Kongre tarafından onaylanmasında neden bu kadar ısrar ediyor? ABD'nin güney sınırı nasıl korunuyor?

ABD'yi Meksika'dan ayıran sınırın uzunluğu 3 bin 144 kilometreyi buluyor. Bunun 1.130 kilometrelik kısmı duvar, tel örgü ve sair önemlerle korunuyor. Bazı yerlerde bariyer aniden sona eriyor. Sınırdaki ilk bariyerler Bill Clinton'un Başkan olduğu 1990'lı yıllarda kurulmuştu. Sınırdaki bariyerlerin inşasına George W. Bush ve Barack Obama'nın başkanlık dönemlerinde de devam edildi. Sınırın bir bölümünde çifte bariyerler, diğer bölümlerinde ise sadece motorlu taşıt geçişini önleyici engeller yer alıyor. ABD Gümrük ve Sınır Güvenliği Teşkilatı'nda 16 bin 600 kişi görev yapıyor. Sınır muhafızları dört tekerli motosiklet, cip ve atlarla devriye geziyor. Hava sahası uzaktan kumandalı hava araçları (drone) ile denetleniyor. İşte beş soruda duvarla ilgili merak edilenler:

Trump tam olarak neyi amaçlıyor?

Trump daha önce de 1.600 kilometre uzunluğunda beton duvar ördüreceğini söylemişti. Bir yıldan beri San Diego'da sınırı yakınlarında betonarmelerin de bulunduğu sekiz ayrı ‘duvar' modeli sergileniyor. Prototipler test amacıyla hazırlanmıştı. Ancak uzmanlar beton duvarın yararlı olacağından kuşkulular. Trump da artık ‘çelik bariyerlerden' söz ediyor. ABD İç Güvenlik Bakanlığı Trump tarafından talep edilen 5,7 milyar dolarlık ödeneği Kongre onayladığı takdirde sınırın 531 kilometrelik bölümüne çelik bariyer yerleştirileceğini duyurmuştu. Bakanlık bu bariyerlerin sınır güvenlik ünitesinin ‘yüksek öncelikli' olarak tanımladığı noktalarda kurulacağını açıkladı. Başkan Trump ‘duvarın' inşasına başlandığını söylüyor.

Duvarın inşasına başlandığı doğru mu?

Donald Trump'ın göreve başlamasından bu yana Meksika sınırında yeni bariyerler kurulmadı. Sadece eski bariyerler onarıldı ya da yenileriyle değiştirildi. Kongre 200 kilometrelik yenileme çalışmaları için 2017 ve 2018 yıllarında ödenek ayırırken, şimdiye kadar denenmiş modellerin kullanılmasını şart koşmuştu. Trump'ın hazırlattığı prototipler Kongre'nin onayladığı modeller arasında yer almıyor.

Şubat ayında iki yeni bariyerin inşasına başlanacak. Rio Grande Valley'de kurulacak bariyerlerin ihalesi kasım ayında sınır güvenlik teşkilatı tarafından yapılmıştı. Bariyerlerin biri 10, diğeri ise 13 kilometre uzunluğunda olacak. Kısa olanı, Başkan Trump'ın ‘duvar' propagandası için gideceği McAllen kenti yakınlarında inşa edilecek.

Trump'ın istediği 5,7 milyar dolar onaylanırsa, inşaat hemen başlayacak mı?

Bu zayıf bir ihtimal. Öncelikle Texas eyaletindeki sınır bölgesine yakın topraklar özel mülkiyete ait. Federal devletin tazminat karşılığında bu toprakları kamulaştırma yetkisi bulunuyor. Mal sahibi toprağını devlete satmak istemezse konu yargıya gidiyor. George W. Bush 2007 yılında sınır bariyerlerinin tahkimini kararlaştırıldığında İç Güvenlik bakanlığı toprak sahiplerini dava etmek zorunda kalmıştı. Trump'ın da aynı durumla karşılaşması mümkün.

ABD Başkanı ‘ulusal olağanüstü durum' ilan etme tehdidinde bulundu. Bunun anlamı nedir?

Bu adım kulağa çalındığı kadar dramatik değil. Yine de bu karar Trump'a ek yetkiler kazandıracağından ABD Başkanı ‘duvarı' Kongre'nin onayı olmadan inşa etmeyi deneyebilir. Bunu yaparken de Savunma Bakanlığı'na olağanüstü durumlarda askeri bakımdan önemli objeleri belirleme yetkisini veren yasaya atıfta bulunabilir. Yasa aynı zamanda Savunma Bakanlığı'na ordunun sivil amaçlı projelerini durdurup, askerleri ‘ulusal savunma açısından hayati önemdeki projelere' yönlendirme yetkisini de tanıyor. Ancak bu yasanın işletilmesi sanıldığı kadar kolay olacağa benzemiyor. Trump ‘duvarı' başlatmadan da taraftarlarına azimli olduğunu göstermek için bu yolu deneyebilir.

Trump, duvarı dolaylı olarak Meksika'ya ödeteceğini söylemişti. Bunu yapabilir mi?

Bu, çözülmesi güç bir problem. Trump'ın göndermede bulunduğu yeni üçlü ticaret anlaşmasının yürürlüğe girebilmesi için Kanada, ABD ve Meksika parlamentolarında onaylanması gerekiyor. Anlaşmanın 2020'den önce yürürlüğe girmesi beklenmiyor. Anlaşmada ABD'nin sınıra duvar çekme karşılığında güney komşusundan para talep edebileceğine dair bir madde de yer almıyor. Üçlü serbest ticaret anlaşması öncelikle şirketlerin ve tüketicinin rahatlatılmasını öngörüyor. Anlaşmada ABD Hazinesine doğrudan kaynak aktarılmasını mümkün kılacak herhangi bir madde bulunmuyor.