2021’DEN 10 OLUMLU ÇEVRE HİKÂYESİ

2021’de dünya çapında yaşanan felaketleri görmezden gelmek mümkün değildi. Türlerin hızla yok oluşundan Türkiye’deki orman yangınlarına, Çin ve İtalya’daki rekor kıran sellere kadar, yıl boyunca çok sayıda çevre felaketi meydana geldi. Ama bütün bunlar doğayla ilgili hiç olumlu bir şey yaşanmadığı anlamına gelmiyor.

YENİLENEBİLİR ENERJİNİN GÜCÜ

Uluslararası Enerji Ajansı’na (IEA) göre, bu yıl salgına ve artan hammadde maliyetlerine rağmen yenilenebilir enerjide büyük bir gelişme kaydedildi.

2021’in sonunda, çoğunlukla rüzgar türbinleri ve güneş panelleri şeklinde olmak üzere, yeni yenilenebilir enerji kapasitesi ilavelerinin 290 gigawatt’a yükselmesi bekleniyor. Bu, geçen yıl kırılan 280 gigawattlık rekoru geçecek.

IEA, bu yörüngede, beş yıllık bir süre içinde yenilenebilir enerjinin, fosil yakıtların ve nükleerin toplam küresel güç kapasitesini geçebileceğini söyledi. Ancak ajans, bu büyüme seviyesinin, yüzyılın ortasına kadar net sıfır karbon emisyonunu karşılamak için gerekenin sadece yarısı kadar olduğu konusunda uyardı.

1957’DE ÖLDÜ DEMİŞLERDİ, YENİDEN CANLANDI

Thames Nehri’nde yaşayan köpekbalıkları bulundu. Londra’daki Thames Nehri, 1957’de biyolojik olarak ölü ilan edildikten sonra su yolunu restore eden olağanüstü koruma çabaları sayesinde artık köpekbalıklarına ev sahipliği yapıyor. Thames Nehri’nde bulunan tope köpekbalıkları, bir buçuk metre uzunluğa sahipler ve 50 yıl yaşayabilirler.

Londra Zooloji Derneği tarafından bu yıl yayınlanan Thames Eyaleti Raporu’na göre, nehirde denizatı, yılan balığı ve fok balığı da bulunabilir. Rapora göre, Thames’i koruma çabalarının başarısına rağmen, iklim değişikliği ve buna bağlı deniz seviyesindeki yükselmeler nehrin geleceği için endişe verici bir tablo çiziyor. Londra su yolunun sıcaklığı yılda ortalama 0,2C artarken, su seviyeleri de 1911’den beri artış gösteriyor.

İKLİM ZİRVESİ’NDE ANLAŞMAYA VARILABİLDİ

Cop26 İklim Zirvesi’nde 196 ülke tarafından yapılan anlaşmalar dünyayı, küresel sıcaklık artışını sınırlamaya biraz daha yaklaştırdı. Özellikle, zirvedeki ülkeler kömürü aşamalı olarak kaldırmak, ormansızlaşmaya son vermek ve metan emisyonlarını azaltmak için daha uyumlu çabalar üzerinde anlaştılar. Ayrıca Çin ve ABD önümüzdeki on yılda iklim işbirliğini ilerletme konusunda da anlaşmaya vardı.

Ancak, zirveden alınan kararlar, kömüre olan bağımlılığı azaltma konusunda yeterince ileri gitmediği için eleştirildi.

Cop26 sırasında 1.5C hedefi canlı tutulmuş olsa da bu hedef için hâlâ uzun bir yol var. Climate Action Tracker’a göre, yalnızca 2030 için verilen taahhütlerin yerine getirilmesi durumunda küresel sıcaklık yüzyılın sonuna kadar 2,4C; tüm ülkelerin ilan ettiği hedeflere tam olarak ulaşılması durumunda da 1,8C artacağı anlamına geliyor.

150 YILDIR GÖRÜLMEMİŞTİ

150 yıldır görülmeyen Shelley’nin kartal baykuşu ilk kez vahşi doğada görüntülendi. Afrika yağmur ormanlarında 150 yıldır neredeyse hiç görünmeyen dev baykuş ilk kez vahşi doğada fotoğraflandı. Shelley’nin kartal baykuşu, ekim ayında İngiliz araştırmacılar tarafından Gana’daki Atewa ormanında görüldü. Böylece 1870’lerden bu yana ilk defa görüntülenmiş oldu.

Baykuşu bulan araştırmacılardan Dr Robert Williams, böyle ender ve muhteşem bir baykuşun keşfinin, Gana’daki son vahşi ormanlardan birini kurtarma çabalarını artırmaya yardımcı olacağını umduğunu söyledi.

ÇİN’DEN KÖMÜR SANTRALİ KONUSUNDA GERİ ADIM

Xi Jinping

Çin, yurt dışında kömür santrali kurmayı durdurma sözü verdi. Xi Jinping, eylül ayında Çin’in küresel emisyonları azaltmada çok önemli olabilecek bir hamle olarak yurt dışında kömür santralleri inşa etmeyi bırakacağını duyurdu. Başkan Xi’nin duyurusu iklim bilimcileri, politika uzmanları ve aktivistler tarafından memnuniyetle karşılandı. Ancak birçok soruyu da beraberinde getirdi.

Örneğin, Başkan Xi’nin açıklamalarında kömür kesintisi için bir zaman çizelgesi veya denizaşırı kömür santralleri için özel ve kamu finansmanı içerip içermediği belirtilmedi. Ayrıca duyurunun önerilen veya planlama aşamasında olan tesisler için geçerli olup olmadığı da belirsiz.

AHTAPOTLARLA İLGİLİ YENİ KEŞİFLER

Bilim insanları ahtapotların alışkanlıkları hakkında daha fazla şey öğrendi. Araştırmacılar, dişi ahtapotların erkek ahtapotlar tarafından rahatsız edilmeleri bir şeyler fırlattıklarını keşfettiler. Avustralya kıyılarındaki ahtapotların görüntüleri, istenmeyen çiftleşme girişimleri sırasında dişilerin erkeklere silt, deniz kabuğu ve alg fırlattığını gösterdi.

Avustralya, ABD ve Kanada’dan araştırmacılar, ahtapotların düzenli olarak nesneleri fırlatan veya iten hayvanların kısa listesine kesinlikle eklenebileceği ve atışlarını diğer hayvanlara yönlendirenlerin daha kısa listesine geçici olarak eklenebileceği sonucuna vardı.

KUNDUZLAR GERİ DÖNDÜ

Kunduzlar 400 yıl sonra İngiltere nehirlerine döndü. İnsanların, Britanya genelinde kunduzları yok etmesinden yaklaşık 400 yıl sonra, 2021’de birkaç bölgeye geri döndüler. Güney Downs, Dorset, Derbyshire, Wight Adası, Nottinghamshire ve Montgomeryshire’da Galler’in ortasında kunduz çiftleri tanıtıldı. İlk bebek kunduz, Ocak 2020’de Somerset’te doğdu.

Kunduzlar, çevrelerindeki ortamı değiştirmeye, diğer hayvanları desteklemeye ve sel riskini azaltmaya yardımcı olmada önemli bir rol oynar.

BANKANIN ÇATISINDA SOYU TÜKENDİĞİ SANILAN ORKİDE BULUNDU

İngiltere’de soyu tükendiği düşünülen orkide Londra bankasının çatısında bulundu. İngiltere’de neslinin tükendiği düşünülen nadir bir orkide türü, haziran ayında Londra’da 11 katlı bir bankanın çatısında büyürken keşfedildi. Küçük çiçekli orkide Serapias parviflora, 1989’da Cornwall’daki Rame Head’de bir koloni bulunduğundan beri Birleşik Krallık’ta görülmedi.

ABD, TRUMP’TAN SONRA YENİDEN PARİS ANLAŞMASI’NDA

ABD, Paris Anlaşması’na resmen yeniden katıldı. ABD, eski başkan Donald Trump’ın emriyle ayrılmasından sadece 107 gün sonra, şubat ayında Paris İklim Anlaşması’na resmen geri döndü. Joe Biden, iklim kriziyle mücadeleye yönelik bir dizi yürütme emrinin bir parçası olarak görevdeki ilk gününde bunu tersine çevirmek için harekete geçti.

İLK KEZ BİR ŞİRKET YASAL OLARAK YÜKÜMLÜ OLDU

Shell, tarihi bir mahkeme kararının ardından küresel emisyonları azaltmak zorunda kaldı. Hollanda’daki bir mahkeme, mayıs ayında petrol devi Shell’e küresel emisyonlarını 2019 seviyelerine kıyasla yüzde 45 oranında düşürmesini emretti. Friends of the Earth’e (FoE) göre, ilk kez bir şirket politikalarını Paris İklim Anlaşması’yla uyumlu hale getirmek için yasal olarak yükümlü oldu.

FoE, diğer altı aktivist grup ve 17.000’den fazla Hollanda vatandaşıyla birlikte davayı 2019’da mahkemeye taşımıştı. Karar yalnızca Hollanda’da geçerli olsa da bir dönüm noktası olarak görülüyor.