HIV’e kesin bir tedavi bulunması yönünde önemli bir adım atıldı. Avustralya’nın Melbourne kentindeki Peter Doherty Enfeksiyon ve Bağışıklık Enstitüsü’nden araştırmacılar, virüsü insan hücrelerinde saklandığı yerden ortaya çıkarmanın yeni bir yolunu keşfetti.

HIV’in bazı beyaz kan hücrelerinde gizlenerek bağışıklık sisteminden ve mevcut ilaçlardan korunabilme yeteneği, bilim insanlarının önündeki en büyük engellerden biriydi. Bu gizli rezervuarlar, tedaviye rağmen virüsün vücutta varlığını sürdürmesine ve yeniden aktif hale gelmesine yol açabiliyor.

Araştırmacılar, COVID-19 aşılarıyla ün kazanan mRNA teknolojisini kullanarak HIV’i gizlendiği yerden görünür hale getirmeyi başardı. Nature Communications adlı bilimsel dergide yayımlanan çalışmaya göre, mRNA özel olarak tasarlanmış küçük yağ parçacıklarının (lipid nanoparçacıklar - LNP) içine yerleştirilerek HIV’in saklandığı hücrelere ulaştırıldı. Bu mRNA, hücrelere virüsü ortaya çıkarmaları talimatını vererek çalışıyor.

Her dakika bir kişi öldü

HIV taşıyan yaklaşık 40 milyon kişi, virüsün etkisini baskılamak için ömür boyu ilaç kullanmak zorunda kalıyor. Birleşmiş Milletler AIDS Programı'na (UNAIDS) göre, 2023 yılında her dakika bir kişi HIV nedeniyle hayatını kaybetti.

Çalışmanın başyazarlarından Dr. Paula Cevaal, mRNA’yı HIV’in gizlendiği türdeki beyaz kan hücrelerine ulaştırmanın daha önce “imkansız” olduğu düşünüldüğünü belirtti. Çünkü bu hücreler, mRNA’yı taşıyan geleneksel yağ parçacıklarını kabul etmiyordu. Ancak araştırma ekibi, bu hücreler tarafından kabul edilen yeni bir LNP türü olan “LNP X”i geliştirdi.

Cevaal, bu yöntemin HIV tedavisi için tamamen yeni bir yol açabileceğini belirtti ve ilk test sonuçlarının şaşırtıcı derecede başarılı olduğunu ifade etti.

“İlk sonuçları görünce inanamadık, tekrar denettik ve sonuçlar yine aynıydı. Defalarca tekrarladık. Daha önce hiç çalışmayan bir yöntemin birdenbire işe yaraması hepimizi büyüledi.”

Sınırlamalar

Ancak uzmanlar, virüsün vücutta ortaya çıkarılmasının tek başına yeterli olup olmayacağının henüz bilinmediğini, bağışıklık sisteminin bu virüsle başa çıkıp çıkamayacağının ya da başka tedavilerle destek gerekip gerekmediğinin araştırılması gerektiğini vurguladı.

Çalışmalar şu aşamada laboratuvar ortamında, HIV taşıyıcılarından alınan hücreler üzerinde yürütülüyor. İnsanlarda kullanılabilmesi için önce hayvan deneyleri, ardından yıllar sürebilecek güvenlik ve etkinlik klinik denemeleri yapılması gerekecek.

Dr. Michael Roche, bu buluşun yalnızca HIV değil, kanser gibi başka hastalıklarda da etkili olabileceğini söylerken, Francis Crick Enstitüsü’nden retrovirolog Dr. Jonathan Stoye ise bu yöntemin HIV'i saklandığı yerden çıkarmada bugüne kadar geliştirilenlerden çok daha ileri olduğunu belirtti. Ancak virüsün tamamen yok edilmesi için daha fazla çalışma gerektiğini de ekledi.

Tüm bu soru işaretlerine rağmen, bilim dünyası çalışmayı umut verici bir gelişme olarak değerlendiriyor.