YUNANİSTAN VE MAKEDONYA ARASINDA ANLAŞMA

Avrupa tarihinin en uzun diplomatik anlaşmazlıklarından birinin çözümü için imzalar atıldı. 1991'de Yugoslovya'dan bağımsızlığını ilan eden Makedonya'nın ismi ile ilgili 27 yıldır süren anlaşmazlığın aşılması için Atina ve Üsküp hükümetleri arasında bugün bir ön anlaşma imzalandı.

Aylar süren diplomatik müzakerelerin ardından imzalar, Prespa Gölü kıyısındaki Yunan köyü Psarades'te Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Kotzias ve Makedon mevkidaşı Nikola Dimitrov tarafından atıldı. İmza töreninde Yunanistan Başbakanı Aleksis Tsipras ve Makedon mevkidaşı Zoran Zaev'in yanı sıra Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği'nden yetkililer de hazır bulundu. 

Törende yer alan AB'nin genişlemeden sorumlu üyesi Johannes Hahn anlaşmayı "hem taraflar hem de bölge için fayda sağlayacak tarihi ve cesur bir başarı" olarak niteledi. Twitter'dan paylaştığı mesajında Hahn, bundan sonraki süreçte iki ülkedeki tüm siyasi aktörlerin yapıcı liderlik sergilemesini beklediklerini söyledi.

Geçtiğimiz hafta çerçevesi çizilen anlaşma ile Makedonya'nın adı Kuzey Makedonya Cumhuriyeti olarak değiştirilecek. Anlaşmanın yürürlüğe girebilmesi için her iki ülkenin meclisi tarafından onaylanması gerekiyor. Makedonya, anlaşmayı ayrıca referendum ile halk onayına sunacak. Referandumun Eylül'de yapılabileceği belirtiliyor.

Yunanistan'ın kuzeyinde de aynı ismi taşıyan bir bölge bulunduğu için Makedonya'nın adı 27 yıldır Atina ile itilafa neden oluyor. Atina bu isim nedeniyle komşusunun söz konusu bölgede toprak iddia etmesinden kaygı duyuyor. Antik dönemde Büyük İskender'in yaşadığı bu bölge, Yunanlar için aynı zamanda tarihsel gurur kaynağı olma özelliğini taşıyor.

Makedonya Cumhurbaşkanı'ndan veto hazırlığı

Yunanistan ve Makedonya'nın vardığı isim anlaşması, hem Üsküp'te hem de Atina'da milliyetçi çevrelerin tepkisi çekiyor.

Anlaşmaya karşı çıkanların başında Makedonya Cumhurbaşkanı Gjorge İvanov geliyor. İvanov'un anlaşmanın yürürlüğe girmesini engellemek için veto yetkisini kullanması bekleniyor. İvanov'un anlaşmayı bir kez meclise geri gönderme yetkisi bulunuyor. Anlaşmanın ikinci kez meclisten geçmesi hâlinde ise onaylamak zorunda. Makedonya'daki milliyetçi muhalefet de anlaşmayı "şartlı teslim" olarak nitelendiriyor.

Anlaşmaya Atina'da da sert tepki var. Yunan Başbakan Tsipras milliyetçi çevreler tarafından "ihanet"le suçlanırken, Yunan parlamentosunda muhalefetteki Yeni Demokrasi partisinin talebi üzerine Cumartesi akşamı güven oylaması yapıldı. Tsipras 127'ye karşı 153 oyla güven oyu aldı.

Yunan meclisinde oylama sürerken, anlaşmaya karşı olanlar Atina sokaklarında gösteri yaptı. Binlerce kişinin katıldığı gösteride Tsipras'a istifa çağrısı yapıldı. Polis, meclis binasına girmek isteyen göstericilere karşı göz yaşartıcı gaz ve ses bombaları kullandı. Bazı milletvekillerinin araçlarının aşırı sağcı Altın Şafak'ın destekçileri tarafından hedef alındığı belirtiliyor.

Atina'daki yetkililer Balkanlar'da istikrar sağlanmasına yardımcı olacağını savundukları anlaşmanın, Yunanistan'ın Türkiye ile yaşanan krizler dâhil diğer bölgesel konulara odaklanmasına imkân tanıyacağını öngörüyor.

NATO ve AB üyeliğinin önünü açacak

İsim krizi nedeniyle Yunanistan, Makedonya'nın Avrupa Birliği ve NATO üyeliğine karşı çıkıyordu. Anlaşma ile Üsküp'ün bu iki kuruma üyeliğinin önündeki engeller kalkmış olacak. Makedonya'nın Haziran sonunda yapılacak AB zirvesinde Brüksel ile üyelik müzakerelerine başlamak için bir tarih belirlemek istediği belirtiliyor. Ayrıca, NATO'ya üye olmak için Temmuz ortasında davet beklediği aktarılıyor.

Aralarında Rusya, ABD ve Türkiye'nin de olduğu 120'den fazla ülke Makedonya'yı "Makedonya Cumhuriyeti" adı ile tanıyor. Birleşmiş Milletler ise 1998'te ülkeyi "Makedonya Eski Yugoslav Cumhuriyeti" adı ile tanımıştı.