YUNANİSTAN’DA YASAKLANDI: AB kuralları, 'Xαλούμι' (Halloumi)/'Hellim' isminin sadece şartnameye uygun olarak üretilen peynirlerde kullanılmasının ve bu ürünün Kıbrıs dışında üretilmemesinin önünü açtı. Bu çerçevede Yunanistan’da Selanik’te sonuçlanan bir dava ile hellim üreticisi bir firma parasal cezaya çarptırıldı. Şimdi Türkiye’de de üretilen hellimin akıbetinin ne olacağı merak edilirken Kıbrıs Türk Sanayi Odası’nın Türkiye’de hellim üretiminin önüne geçmek için daha yoğun çalışma yapması bekleniyor.

5 YILDIR TÜRKİYE’DE ÜRETİM ENGELLENEMEDİ: 2009’da Türkiye’de hellimin coğrafi işaret tescilini alan Sanayi Odası, Türkiye’de hellim üreten işletmelere karşı hukuki girişim başlattı. Ancak bu hukuksal girişimlerde hiçbir ciddi sonuç alınamadı. Türkiye’de 70 civarında firma hellim ismi ile üretim yaparken KKTC ekonomisine tek kuruş katkıda bulunmuyor. Hatta Türkiye’de üretilen hellim Kıbrıs fiyatlarından çok daha ucuza market raflarında Bulunuyor.

Avrupa Komisyonu’nun Temmuz ayında hellimle ilgili, çözüm olana kadar uygulanacak geçici bir formülü kabul etmesi üzerine Yunanistan’dan hızlı ve ciddi karar, Selanik Mahkemesi eliyle verildi.  Selanik Mahkemesi, “halloumi” adı altında hellim üreten bir Yunan şirketine, 10 bin Euro para cezası verdi. Mahkeme bundan böyle “halloumi” adı altında üretim, dağıtım, satış, reklam veya Yunan piyasasına ithal veya ihraç yapmasını yasakladı. Kararın Türkiye’de nasıl yansımaların olacağı merak ediliyor.

RAHATSIZLIK SÜRÜYOR

Hellim coğrafi işaret tescil süreci içerisinde, coğrafi tescil önce KKTC’de daha sonra Türkiye’de Türk Patent Ensütüsü (TPE) tarafından yapıldı. Tescil sahibi olan Kıbrıs Türk Sanayi Odası, Türkiye’de 70’in üzerinde imalatçı tarafından üretimin “Hellim” adı altında üretilmesinden ciddi rahatsızlık duymaya devam ediyor. Odanın, bu üretimden vazgeçilmesi için gerekli uyarıları defalarca yapmış olmasına karşın bu güne kadar hiçbir çözüm bulunamadı. konu hakkındaki rahatsızlığın iletilmiş olmasına karşın, yeni dönemde Yunanistan’da olduğu gibi hukuki yollara başvurulması bekleniyor.

HELLİME’E AB MÜDAHALESİ

Avrupa Komisyonu Başkanı Junker’in kılavuzluğunda, 16 Temmuz’da alınan karar uyarınca Kıbrıs’a ait bu ürünün “Helloumi/Hellim” adı altında, AB kuralları ile coğrafi koruma altına alınması kararlaştırıldı.

Hellim konusunda, Avrupa Komisyonu  tarafından yapılan açıklamaya göre, uluslararası tanınmışlığa sahip ve Avrupa Komisyonu ile Avrupa  Parlamentosu tarafından tarımsal ürünle ve yiyecek maddeleriyle ilgili kontroller yapma konusunda “Bureau Veritas” sorumlu kılındı ve konuyla ilgili resmi kontrolleri yapma yetkisine sahip oldu.

AB RESMİ GAZETESİNDE YAYINLANDI

Avrupa Komisyonu 28 Temmuz günü, Kıbrıs adasının tümünde üretilen peynirin, Yunanca ve Türkçe ‘Xαλούμι’ (Halloumi)/‘Hellim’ isimlerinin Koruma Altına Alınmış Menşe Adı olarak tescil edilmesi amacıyla yapılan başvuruyu yayınladı. Başvurunun yayınlanması, bu isimlere AB genelinde koruma sağlayacak ve onları iyi bilinen yüksek kaliteli Avrupa ürünleri listesine dahil edecek bu sürecin önemli bir adımı şeklinde ifade edildi. Komisyon Bureau Veritas’a bir yazı göndererek, uluslararası akredite bir kurum olarak Tarım ve Gıda ürünleri Kalite Programlarına ilişkin AB Tüzüğü’nde belirtilen resmi kontrol görevlerini yürütmekle yetkilendirildiklerini teyit etti.

TÜRKİYE POLEMİĞİ

Hellim’İn coğrafi işaret tescil süreci önce KKTC’de daha sonra Türkiye’de, Türk Patent Ensütüsü tarafından yapıldı. Hellimin coğrafi tescilinin Kuzey Kıbrıs adına Türkiye’de gerçekleşmesine karşın haksız bir rekabet yaşanıyor. Bu coğrafi ürünün tescili, KKTC adına Kıbrıs Türk Sanayi Odası tarafından gerçekleştirildi. Fakat Türkiye’de 70’in üzerinde imalatçı ’Hellim’ adı altında üretim yapıyor. Kıbrıs Türk Sanayi Odası’nın, bu üretimden vazgeçilmesi için gerekli uyarıları defalarca yaptı ve bu üreticilere zaman tanıdı. Bu ürün Türkiye’de Kıbrıs fiyatlarının altında üretilmeye ve pazarlanmaya devam ediyor.

NELER YAŞANDI

Komisyon, 1151/2012 (AB) sayılı Kalite Tüzüğü kapsamında, ağırlıklı olarak koyun ve/veya keçi sütünden yapılan peynir için 'Xαλούμι' (Halloumi)/'Hellim' isimlerinin Koruma Altına Alınmış Menşe Adı (PDO) olarak tescil edilmesine yönelik resmi başvuruyu 17 Temmuz 2014 tarihinde almıştı. Başvuru tüm ada genelindeki üreticileri kapsamakta ve ismin iki dilde, Rumca ve Türkçe olarak korunmasını öngörüyor. Komisyon açıklamasında “Bu peynir Kıbrıs’ın en seçkin ürünüdür ve ekonomisi için de büyük önem arz etmektedir” ifadesi kullanıldı.

Komisyon başvurunun 'Xαλούμι' (Halloumi)/'Hellim' isimlerinin Koruma Altına Alınmış Menşe Adı olarak tescil edilmesi için Kalite Tüzüğü’nde belirtilen koşullara uygun olduğunu düşünüyor. Komisyon aynı zamanda kontrollerle ilgili endişeler konusunda da bir çalışma yaptı.

KONTROL SİSTEMİ GEREKİYOR

AB kuralları, tescil gerçekleştiği zaman, 'Xαλούμι' (Halloumi)/'Hellim' isminin sadece şartnameye uygun olarak üretilen peynirlerde kullanılmasını sağlamak amacıyla Kıbrıs’ın bir kontrol sistemi kurması gerektiği de kaydedildi. Bununla birlikte, uygun nitelikteki tüm üreticilerin de kontrol sistemine erişimleri olmalı. 'Xαλούμι' (Halloumi)/'Hellim' şartnamesine uygunluğun kontrol edilmesi görevi, ada genelinde, yani Kıbrıs’ın kuzeyinde de kontroller yapabilecek, Komisyon’un tanıdığı akredite ve bağımsız bir kontrol kurumuna verildi.

İTRAZ HAKKI

Başvurunun AB Resmi Gazetesi’nde yayınlanması Kıbrıs’ta kurulu olmayan veya ikamet etmeyen özel ve tüzel kişilere, bir “itiraz bildirimi” göndererek tescille ilgili itirazlarını belirtmek üzere üç aylık bir süre tanıyacak, ardından da iki aylık bir süre içerisinde “gerekçeli itiraz beyanında” bulunmaları gerekecek.

Kıbrıs’ta ikamet eden veya kurulu olan işletmeciler, Komisyon’a başvuru öncesinde geçerli olan ulusal itiraz prosedürü çerçevesinde bunu yapmaya fırsatları olduğundan, tescille ilgili AB düzeyinde itirazda bulunma hakkına sahip değildirler.

Kabul edilebilir itirazların yapılması durumunda Komisyon, Kıbrıs ve itiraz sahiplerini üç ayı geçmeyecek bir istişare sürecine çağıracak ve bu süreyi en fazla üç ay daha uzatabilecek. Bir anlaşmaya varılması halinde Komisyon ismi tescil edecek. Anlaşmaya varılmadığı takdirde, Komisyon elindeki bilgileri dikkate alarak tescili yapıp yapmamak konusunda kendisi karar verecek.