YAPAY ZEKA SANAT ESERİ YARATABİLİR Mİ?

Müzik, sesler aracılığıyla duyguların anlatımı. Peki, insan zekasını taklit eden yapay zeka teknolojisi, sesleri kullanarak insanın duygularını anlatabilir mi?

Müziğin empati kurma, insani bağları güçlendirme kapasitesine yapay zekanın ne ölçüde katkısı olabilir?

Geçenlerde BBC’nin ‘İngiliz müzik grubu The Beatles yapay zeka yardımıyla yeni bir şarkı hazırladı’ haberini okuyunca duygulara tercüman sanat dalı müzikle duygu ve empatiden uzak teknolojiyi aynı cümlede yan yana görmek beni müziğin geleceğiyle ilgili düşündürdü. BBC’ye konuşan Paul McCartney, John Lennon’ın bir demo kaydındaki sesinin teknoloji sayesinde ayrıştırılıp bu yöntemle şarkının bitirildiğini belirtmiş. Şarkının bu yıl yayımlanacağını söyleyen McCartney, şarkının adını söylememiş.

The Beatles grubunun beyni ve entelektüeli John Lennon oksimoron içerikli bu haberi okusaydı eminim benim gibi önce kızar, bu girişimin arkasındaki kişinin Paul McCartney olduğunu öğrenince de hiç şaşırmazdı. John Lennon ve Paul McCartney besteci ve söz yazarı olarak popüler müzik tarihinin bir zamanlar en iyi ikilisi olsa da politik tavır ve duruş olarak çok farklılardı. John Lennon’ın eşi Yoko Ono’nun ve Paul McCartney’nin vesile olduğu yapay zeka desteğiyle üretilecek bu yeni şarkı ‘Tek ihtiyacın sevgidir!’ diye haykıran John Lennon’ın kemiklerini sızlatacaktır bence.

Zamanında The Beatles’ın kayıt teknolojisine getirdikleri yenilikler düşünülünce yapay zeka ile şarkılarının tamamlanmış olması çoğu kişi için şaşırtıcı olmayabilir ancak sıradışı kişilikleri, politik tavırları, kültürel ve ruhani donanımlarına bakınca beklentinin yüksek olması sebebiyle hakiki bir Beatles şarkısını tamamlayacak yapay zekanın işinin zor hatta imkansız olduğunu söyleyebiliriz. Belki teknik olarak kusursuz ama içerik ve duygu olarak üretilecek şarkılar, hakiki değil sanal olacaktır.

John Lennon’ın demodaki sesi, 1978’de bestelediği ‘Now And Then’ adlı bir aşk şarkısından ayıklanarak alınıyor, yapay zeka kullanılarak temizleniyor ve yeniden kaydediliyor. The Beatles’ın 81 yaşındaki gitaristi Sir Paul McCartney, grubun yeni teknolojilerle üretilen yeni şarkısının bu yıl çıkacağını duyuruyor ve şöyle diyor: “Beatles’ın son kaydını düzenledik ve John’un eski bir demosundan yola çıkarak çalıştık. Kaydı tamamladık ve şarkı bu yıl çıkacak. John’un sesini arındırmayı başardık. Kaydı mikslemek için yapay zeka kullandık.”

Yapay zeka marifetiyle yarım kalan şarkısı tamamlanan John Lennon, hologramla konser veren Amy Winehouse, ‘Yalancı Bahar’ şarkısını yorumlayan Freddie Mercury, America’s Got Talent yarışmasında sahnede performans sergileyen genç Elvis gibi isimler bu dünyadan gitmiş olsa da kapitalist ve popülist dünya tamamen gitmelerine izin vermeyip sömürüyor! Bu da ‘Yapay zekanın insan sermayesini sömürmek için kullanılması etik mi değil mi?’ sorusunu gündeme getiriyor.

İngiliz müzisyen Sting, sanatçıların ‘insan sermayesini yapay zekaya karşı savunmak‘ için bir ‘savaş’ vereceğini söylemişti.

Sting şöyle devam etmişti: ”Bilgisayarda oluşturulmuş bir görüntü gördüğümde hemen sıkılıyorum. Yapay zekanın müzik yapması konusunda aynı şekilde hissedeceğimi tahmin ediyorum. Belki elektronik dans müziği için işe yarar. Ama duyguları ifade eden şarkılar için, bundan etkileneceğimi sanmıyorum. Teknolojiye karşı ‘temkinli’ olmalıyız ve bu hepimizin savaşması gereken bir savaş. Müziğin yapı taşları bize, insanlara ait. İnsan sermayemizi yapay zekaya karşı savunmalıyız. Araçlar kullanışlı, ancak onları biz kullanmalıyız. Makinelerin kontrolü ele geçirmesine izin verebileceğimizi sanmıyorum. Dikkatli olmalıyız.” Yapay zeka konusundaki endişelerini dile getirmesi, tam da ondan beklediğim bu kesin tutumu, bir Sting hayranı olarak beni sevindiriyor.

Derinliğinde kaybolduğumuz, karanlık aşk şarkılarıyla tanıdığımız Avustralyalı şarkı yazarı, müzisyen Nick Cave, kendi tarzında yüzlerce şarkının yapay zeka kullanılarak yaratıldığını ve bu durumdan rahatsız olduğunu açıklayarak tartışmaya katılıyor.

Yapay zeka konusunda çıtayı ileri taşıyan ise Bob Dylan. Wall Street Journal’deki söyleşisinde teknolojiyi ‘büyücülük’le karşılaştırıp şöyle diyor: “Ruhları tüketen, tekerleğin vücudumuzun bir uzantısı olması gibi sihir şovu. Ancak uygarlığın tabutuna çakılan son çivi de olabilir. Şimdilik bilemiyoruz.”

‘İçerikli şarkı’ yazarı, Nobel edebiyat ödüllü protest Bob Dylan’ın politik tavrını bir yapay zeka ortaya koyabilir mi bunu zaman ve teknoloji gösterecek.

Son zamanlarda müzik endüstrisinde yapay zeka destekli üretilen şarkılarla ilgili çekişmeli tartışmalar süre dursun Sting gibi yapay zekayla savaşmaya hazır müzisyenlerin yanında teknolojinin popülaritesindeki büyümeden etkilenen müzisyenler de tutumlarını açıklamaya başladı.

19’uncu, 20’nci yüzyılda kaydedilen bir şarkının, bir görüntünün yeni teknolojilerle iyileştirilip kalitesinin yükseltilmesiyle yeniden dolaşıma sokulması Paul McCartney’in de dediği gibi ‘bir tür hareket alanı’ sağlıyor, geçmişi geleceğe taşıyor. 1980’lerin en popüler gruplarından Pet Shop Boys’un solisti ve şarkı yazarı Neil Tennant, yapay zekanın yazar tıkanıklığına olumlu katkısı olabileceğine vurgu yapması tartışmaya başka bir pencere açıyor.

Johnny Hallyday’den Françoise Hardy’e, Imany’ye dek birçok yıldızla çalışan Fransız besteci Benoît Carré, Paris’te bulunan Bilgisayar Bilimleri Laboratuvarı’nda geliştirilen Flow Machine isimli yapay zeka müzik programıyla ilk gerçek albümü kaydedip yayımladığında yıl 2018 idi. Benoit Carré’nin yapay zekayla ilgili şu sözleri, ‘Teknolojiyle nasıl dost olunur ve teknoloji en verimli nasıl kullanılır?’ sorusuna verilen yerinde bir yanıt bence: “Projemizin felsefesi müzisyenlere yardımcı olacak bir sistem geliştirmek. İnsanların bu işlem sırasında makineye yardımcı olması ve insanların makineye duygu katması gerekiyor.”

Yapay zekayla herkesin kalbine dokunan şarkılar üretmek mümkün mü? Yapay zeka, sanat eseri yaratabilir mi?

Dijitalleşme çağında insan ruhu olmadan üretilen, yaratılan hiçbir sanat eseri tam ve anlamlı olamaz. Çünkü insanın varoluş sancılarını bir sanat eserinde bulması, o acıyı ya da sevinci tatmış bir insanın varlığında kendini görmesi sanatı, sanat yapan insani o duyguyla mümkün.