“Kıbrıs’ın kuzeyinde Vicdani Ret hakkı ve hukuki süreç” konusu bir kez daha gündemin üst sıralarına yükselmeye başlıyor. Daha önce seferberlik ile gündeme gelmesine karşın askerliği hiç yapmamak adına Nuri Sılay’ın Başbakanlık ve GKK’ya yaptığı vicdani ret başvurusunun reddedilmesi üzerine konu yeni bir aşamaya geldi. Vicdani Retçi Nuri Sılay’ın bugün Yüksek İdare Mahkemesi’nde dava açtı. Yaşanan gelişmeler ara bölgede gerçekleşen bir basın toplantısı ile kamuoyuna duyuruldu.

“Kıbrıs’ın kuzeyinde Vicdani Ret hakkı ve hukuki süreç” konulu basın toplantısı Lefkoşa Ara Bölge’de bulunan Dayanışma Evi’nde gerçekleştirildi. Toplantıda Vicdani Retçi Nuri Sılay’ın Yüksek İdare Mahkemesi’nde açtığı dava ile Vicdani Retçiler Murat Kanatlı ve Haluk Selam Tufanlı’nın Anayasa Mahkemesi ile Askeri Mahkeme’de süren davaları hakkında bilgi verildi.

Basın toplantısında Nuri Sılay’ın avukatları Aslı Murat ile Hüseyin Malyalı ve Murat Kanatlı ile Haluk Selam Tufanlı’nın avukatı Öncel Polili hukuki süreçler hakkında konuştu. Basın toplantısına BKP Gençlik Meclisi, TDP Gençlik Örgütü, YKP, Mağusa Gençlik Merkezi (MAGEM), Feminist Atölye (FEMA), Kıbrıs Türk Öğretmenler Sendikası (KTÖS), Kıbrıs Türk Orta Eğitim Öğretmenler Sendikası (KTOEÖS), Devrimci İşçi Sendikaları Federasyonu (DEV-İŞ), Kıbrıs Pir Sultan Abdal Derneği ve Kıbrıs’ta Vicdani Ret İnisiyatifi yetkilileri de katıldı.

KONU YÜKSEK İDARE MAHKEMESİ’NDE

Avukat Hüseyin Malyalı basın toplantısında yaptığı konuşmada Vicdani Retçi Nuri Sılay’ın Yüksek İdare Mahkemesi’nde açtığı dava hakkında ayrıntılı bilgi verdi. Sılay’ın Başbakanlık ve Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı’na yaptığı vicdani ret başvurusunun reddedilmesi temelinde davanın şekillendiğini belirten Malyalı, Anayasa Mahkemesi ile Askeri Mahkeme’de verilen kararlar ve devam eden hukuki süreçler göz önünde bulundurulduğunu söyledi.

Nuri Sılay’ın yaptığı başvuruda özetle askerlik ve militarizm ile esastan çeliştiğini beyan ettiğini hatırlatan Malyalı, askerlik işlemleriyle ilgili bir tek 59/2000 sayılı Askerlik Yasası olmadığını aynı zamanda Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin vicdan özgürlüğünü koruyan 9. Maddesi olduğunu ve buna dayanarak Sılay’ın vicdani reddinin tanınması gerektiğini ve askeri mükellef olduğuna dair işlemlerin iptal edilmesi gerektiğini içeren bir dava dosyalandığını anlattı.

İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİNE AYKIRI

Malyalı davanın gerekçesinin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 9. Maddesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nin zorunlu askerliğin vicdan özgürlüğü kapmasında değerlendiren kararları olduğunu söyledi. Anayasa’nın 90 Maddesi’nin 5. Fıkrasına göre usulüne göre tasdik edilmiş uluslararası anlaşmalara Anayasa’ya aykırılık ilgili bir itiraz yapılamayacağını hatırlatan Malyalı, bu tür uluslararası anlaşmaların öncelikli uygulanmasının Anayasa tarafından garanti altına alındığını vurgulayarak istenilenin bunlara uyulması olduğunu söyledi.

İÇ HUKUKUN PARÇASI

Avukat Aslı Murat ise açılan davada uluslararası kararlar ile yakın geçmişte Türkiye’de alınan kararların dikkate alındığını belirterek Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ni iç hukukunun parçacı yapan bir devletin vicdan özgürlüğünü Sözleşme’nin 9. Maddesi kapsamında değerlendirmesi gerektiğinin altını çizdi.

SÜREÇ HAKKINDA BİLGİ

Avukat Öncel Polili ise geçmişte yargılanan ve mahkum edilen vicdani retçiler Murat Kanatlı ve Haluk Selam Tufanlı süreçlerine ilişkin bilgi verdi ve halen devam etmekte olan Murat Kanatlı, Haluk Selam Tufanlı ve Hilmi Hami davalarını hatırlatarak insan hakkı ihlalinin halen devam etmekte olduğunun altını çizdi. Murat Kanatlı’nın Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’nde açtığı davaya dikkat çeken Polili kişi özgürlüğü hakkının ihlal edilmekte olduğunu belirtti.

Vicdani retçiler Murat Kanatlı, Haluk Selam Tufanlı ve Nuri Sılay’ın da dayanışma belirten örgüt ve bireylere teşekkür konuşması yaptığı basın toplantısında vicdani retçi bireylerin en temel insan hakkı olan vicdan özgürlüklerinin yasal güvenceye kavuşturularak zorunlu askerlik yapmak istemeyen bireylerin sivil kamu hizmeti yapabilmelerinin önündeki yasal engelin kaldırılması gerektiği bir kez daha yetkililere hatırlatıldı.

ÜLKEDE VİCDANİ RED NASIL BAŞLADI?

Kıbrıslı Rum bir kadın ile evlenen, ve uzunca bir süre Kıbrıs’ın güneyinde yaşayan, Kıbrıs’ın kuzeyine geçmesi ile 1993 yılında askerlik görevini yerine getirmesi gereken, vicdani reddini açıklayarak zorunlu askerliği reddeden Salih Askeroğlu süreci ülke için bir başlangıç oldu. Uzun süre tutuklu yargılanan Askeroğlu, askere gitmesi sonrasında ilk izninde Kıbrıs’ın güneyine kaçtı. O dönemin ardından vicdani ret tartışmaları başladı. 2007-2008 yıllarında Kıbrıs’ta “Vicdani Ret İnisiyatifi” kuruldu ve bu tartışma başladı. Avrupa Vicdani Retçiler Bürosu’na üye olundu. Murat Kanatlı’nın 2009 yılından itibaren seferberliğe gitmemeyi reddetmesi ile vicdani red hukuku bir boyut kazandı. 2011 yılında vicdani retçilerin sayısı artmaya başladı ve 5 kişi daha vicdani reddini açıkladı. Son olarak ise bu sayı 17’ye yükseldi. 1993 yılında Salih Askeroğlu’nun askere gitmeyi reddetmesinin ardından bu kez Nuri Sılay’da benzer gerekçeler ile askere gitmeyi reddetti. Sılay Vicdani Reddini açıklayarak askere gitmek istemediğini kaydederken, Başbakanlık ve Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı’na yaptığı vicdani ret başvurusu sonucunda ret kararı aldı. Ardından ise mahkemeye başvurdu.

Barışcan Şekerci