Türkiye’nin onay verdiği Çin üretimi korona aşısının, Brezilya’da yüzde 50 etkili olarak raporlanması endişe yarattı. DW Türkçe’nin konuştuğu uzmanlar, aşının her ülkeden farklı etki sonucu almasının nedenlerini anlattı.

Çin’de, koronavirüse karşı üretilen CoronaVac aşısı bugünden itibaren riskli gruplara uygulanmaya başlayacak. Türkiye'nin ilk etapta üç milyon doz aşıyı uygulayacağı belirtiliyor. Şubat ayı sonuna kadar da toplamda 50 milyon doz aşının Türkiye’ye gelmesi hedefleniyor.

Çinli Sinovac şirketinin ürettiği aşı Türkiye’de bin 300’e yakın gönüllü üzerinde denenmiş ve yüzde 91,25 oranında koruma sağladığı açıklanmıştı. Aşı, Endonezya’da bin 600 kişi de denenmiş, burada ise koruma oranı yüzde 65,3 olarak kayda geçmişti. Aynı aşının Brezilya’da yaklaşık 9300 kişi üzerinde denenmesinin ardından, ‘genel koruma oranı’nın yüzde 50,38 olarak duyurulması ise Türkiye’de endişeye neden olmuştu.

Peki, aynı aşının değişik ülkelerde farklı sonuçlar vermesinin sebebi ne?

"Hastalığın şiddetiyle alakalı"

Deneme süreçlerinde aşılar, farklı kategorilerden insanlara uygulanıyor. Etkinlik oranları ise aşı uygulamasının ardından koronavirüse yakalananların, hastalığı ne düzeyde geçirdiğiyle hesaplanıyor.

Viroloji uzmanı Dr. Semih Tareen, çalışmalarını ABD’nin Seattle kentindeki SANA Biyoteknoloji’de sürdürüyor. DW Türkçe’nin sorularını yanıtlayan uzman, ülkelere göre değişkenlik gösteren aşı etki oranlarının, gönüllü ve vaka sayılarıyla ilgili olduğunu söylüyor:

"Brezilya daha önce yüzde 78 açıklamıştı. Şimdiyse yüzde 50,38. Yüzde 78 başarı oranı, aşıdan sonra virüse yakalanıp, hastalığı çok ağır geçirenlerin sayısındaki azlığı gösteriyordu. Etki oranındaki yüzde 50'lere varan düşüş ise aşının başarısız olduğunu değil, aşıdan sonra virüse yakalanılsa dahi çok hafif semptomlarla hastalığın geçirildiğini gösteriyor bize. Bunlar hâlâ olumlu sonuçlar."

Tareen, Türkiye'nin ilk etapta uygulayacağı üç milyon doz aşının ise risk grubu için yeterli olmadığı görüşünde. Uzman ayrıca, tek bir aşıya bağımlı kalmanın da ciddi bir eksiklik olduğunu söylüyor:

"İdeal bir senaryoda ihtiyaç, birden fazla aşı ile giderilmelidir. Duyduğumuz kadarıyla Türkiye, Pfizer-BioNTech aşısı için de anlaşma sağlamaya çalışıyor. Pandemi döneminde bir ülkede, ne kadar çeşitli aşı adayı uygulanırsa sonuç da o denli iyi oluyor. Zira aşıların teknolojileri farklı olduğundan, oluşturacakları bağışıklık da çoklu bir havuz sağlar. Ayrıca olur da bir markanın aşısında aksilik çıkarsa, ikinci aşı ile yola devam edilir."

"Geç kaldık"

Türkiye, Çin’de üretilen aşı dışında henüz başka bir aşıyı henüz getirmiş değil. Yetkililer, Pfizer-BioNTech ile görüşmelerin devam ettiğini söylüyor.

Tareen’e göre farklı aşıların aynı anda uygulanması bu denli önemliyse, Türkiye nerede yanlış yaptı?

DW Türkçe'nin sorusuna, sentetik biyoloji uzmanı Doç. Dr. Urartu Şeker yanıt veriyor ve "Türkiye’de aşı süreci çok uzadı. Aşıya 'evet' denmesi, aşının nereden alınacağı gibi konular hakkında bilgi sahibi olmamız bile çok geç oldu. Açıkçası geç kaldık" diyor.

Şeker, Sinovac’ın yalnızca Endonezya, Türkiye ve Brezilya değil, başka ülkelere de aşı verdiğini hatırlatıyor ve şöyle devam ediyor sözlerine: "Türkiye’ye aşı peyderpey getirilecek. Bildiğim kadarıyla şu an Sinovac’ın elinde yeterli yani anlaşma yaptığı tüm ülkelerin ihtiyacını karşılayacak kadar aşı yok zaten. Üretim devam ediyor. Diğer markalarda da üretim hatları dolu olduğu için yapacak bir şeyimiz kalmadı. BioNTech Türkiye için aşının ayrıldığını söylüyor. Bu aşılar halihazırda var mı gerçekten? Üretildi ve bir yerde saklanıyor mu? Yoksa ileriye dönük bir projeksiyondan mı bahsediliyor, onu da bilmiyoruz."

Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, dün akşam yaptığı açıklamanın ardından onay çıkan CoronaVac aşısını ilk yaptıran kişi oldu. Koca’nın söylediğine göre aşı ilk olarak Bilim Kurulu üyeleri, ‘devlet büyükleri’ ve riskli gruptaki kişilere yapılacak.

Yine Bakan Koca’nın aktarımına göre şubat ayı sonuna kadar Çin’den Türkiye’ye gelecek aşı sayısı, 50 milyon doz.