TÜRKİYE'NİN YERLİ OTOMOBİLİNİN YURT DIŞINDA ŞANSI VAR MI?

Türkiye Hükümeti, 2022’de piyasa sunulacak yerli otomobilin üretimi için kesenin ağzını açtı. Ancak iç pazarda bile "cazibesinin artırılması gereken" yerli otonun, yurt dışında ne kadar başarı şansı olduğunu uzmanlara sorduk.

Türkiye tarafından üretilmesi planlanan iki elektrikli aracın prototipi, Gebze’deki Bilişim Vadisi’nde Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın katıldığı törenle kamuoyuna tanıtıldı. Elektrikli yerli otomobilin 2022'de seri üretime geçmesi planlanıyor.

Yerli elektrikli otomobil fabrikası Türkiye’nin otomotiv başkenti olarak bilinen Bursa'da kurulacak ve yatırım tutarı 22 milyar TL olacak. Sıfırdan kurulacak tesis için hükümet proje bazlı teşvikler verecek.

Bu teşvikler Gümrük Vergisi muafiyeti, Katma Değer Vergisi istisnası, yüzde 100 vergi indirimi, azami tutar sınırı olmaksızın 10 yıllık sigorta primi işveren hissesi desteği, 10 yıllık Gelir Vergisi stopajı desteği, azami 360 milyon liralık nitelikli personel desteği, faiz ve kar payı desteği ile yatırım yeri tahsisi ve alım garantisi olacak.

Kamuya 30 bin yerli oto alınacak

Yatırımın süresi ise başlangıç tarihi olan 30 Ekim 2019'dan itibaren 13 yıl olarak belirlenirken, 5 modelde 175 bin adetlik üretim planlanıyor. Hükümet ise, 2035 yılına kadar kamu için toplamda 30 bin araçlık alım garantisi verecek.

Yatırımın öngörülen sürede gerçekleştirilememesi halinde Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından bu sürenin yarısı kadar ek süre verilebilecek. Fabrikada doğrudan 4 bin 323 kişi istihdam edilecek.

Elektrikli, fikri ve sınai mülkiyet hakları tamamen Türkiye’nin Otomobil Girişimi Grubu’na ait, C segmentinde yüzde 100 elektrikli bir SUV ve sedan araçların fiyatı ise henüz açıklanmış değil.

Otomotiv başkenti Bursa’da üretilecek

Yerli otomobil yatırımını değerlendiren Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Baran Çelik, "Yerli otomobilin Bursa’da üretilecek olmasının en doğru karar olduğunu düşünüyoruz. Bursa, Türkiye otomotiv eko sisteminin merkezi konumunda yer alıyor. Otomotiv üretimi için nitelikli ve yetişmiş insan gücü şehrimizde fazlasıyla var" diyor.

Çelik'e göre, yerli otomobil ile birlikte kurulacak yeni tesisler, Türkiye’nin otomotiv endüstrisindeki küresel değişimi de yakalamasını sağlayacak.

Otomotiv sektörü dönüşüm yaşıyor

Peki Türkiye’nin ilk yerli elektrikli otomobilinin yurt içi ve yurtdışında başarı şansı ne?

Son dönemde teknolojide yaşanan gelişmeler Apple, Google, Amazon, gibi dev şirketlerin otomotiv sektörüne girmesi sonucunu doğururken, bu yenilik karşısında önlem almak isteyen geleneksel üreticiler de birleşme yoluna gidiyor.

Bunun son örneği, İtalyan-Amerikan ortaklığıyla Fiat Chrysler ile Fransız PSA'nın 50 milyar dolarlık birleşmesi oldu. Birleşme sonucu ortaya çıkan grubun Volkswagen, Renault-Nissan-Mitsubishi ve Toyota'nın ardından otomotiv sektöründe dördüncü sıraya yükselmesi ve yılda 8,7 milyon araç satması bekleniyor.

"Yüzde 100 Türk malı olmasına gerek yok"

Taşıt Araçları Tedarik Sanayicileri Derneği (TAYSAD) Başkanı Alper Kanca'ya göre, böylesi zorlu bir konjonktürde Türkiye’nin kendi ürettiği elektrikli aracıyla dünya pastasından pay alması kısa vadede mümkün görünmüyor.

Yerli oto için açıklanan yıllık 175 bin adetlik üretimin dünya pazarları açısından çok küçük bir miktar olduğunu dile getiren Kanca, "Dolayısıyla dünya pazarlarında kısa vadede dikkat çekecek bir marka olacağını sanmıyorum" diyor.

Öte yandan 22 milyar TL’lik bu dev yatırımın kalıcı olabilmesi için açıklanan yıllık 175 bin adetlik satışın altına düşmemesi gerektiğini de vurgulayan TAYSAD Başkanı, "Bu noktada iç pazar öne çıkıyor. Fakat 3 yıl önce Türkiye’de yılda 1 milyon adet otomobil satılırken, 2019’da 500 bin adet bile satılmadı. Özellikle iç pazarda yerli otonun cazibesinin artırılması gerekiyor" diye konuşuyor.

Yerli otomobilin tasarımının İtalyan bir marka tarafından yapılmasına dair eleştirilere de değinen Kanca, "Böyle gereksiz milliyetçi hezeyanlara gerek yok. Bu araçta her şeyin yüzde 100 Türk olmasına gerek yok. Galatasaray’da yabancı futbolcu oynamıyor mu? Yerli otomobili de böyle düşünmeliyiz" değerlendirmesinde bulunuyor.

"Sıfır vergi uygulanırsa, talep artar"

Yerli otomobilin özellikle iç pazarda tercih edilebilmesi için ise kamu alımları dışında vatandaşların da alım gücüne hitap etmesi gerekiyor. Otomotiv Tedarik Sanayi İhtisas Organize Sanayi Bölgesi (TOSB) Başkanı Ömer Burhanoğlu, bu noktada elektrikli araçlara uygulanacak 'sıfır vergi’nin önemine dikkat çekiyor.

Bu alanda yapılacak bir düzenlemenin yerli otomobil fiyatını daha makul hale getirebileceğini ifade eden Burhanoğlu, "Ancak hükümet sıfır vergiyi sadece yerli oto için uygulayamaz. Bu, Gümrük Birliği yasalarına aykırı olur. O yüzden böyle bir uygulama tüm elektrikli araç üreticilerini kapsar" diyor.

İlk etapta yıllık üretimin 5 bin olacağını, ardından kademe kademe yıllık üretimin 175 bine çıkarılmasının hedeflendiğini kaydeden TOSB Başkanı, şöyle konuşuyor:

"Dünya açısından çok küçük bir ölçek diye görülebilir; ama hiçbir şey başaramazsak bile, Türkiye’ye yeni nesil araçların üretilebildiği bir platform kazandırmış olacağız. Bu alandaki güncel teknolojileri yakalama şansımız olacak."

Dev firmalar Türkiye’de üretim yapıyor

Türkiye, diğer yandan Ford, Mercedes, Renault, Toyota, Hyundai ve Fiat gibi dünya devi otomotiv üreticileri için bir üretim üssü konumunda. Bugün itibariyle Türkiye’de yılda yaklaşık 1,5 milyon adet otomobil üretiliyor ve ortalama 30 milyar dolarlık ihracat geliri elde ediliyor.

Son 50 yılda özellikle Türkiye’de 'yan sanayi' olarak adlandırılan otomotiv tedarik sanayisi de büyük gelişme kaydetti. Bugün dünya genelinde Türk otomotiv şirketlerinin 150'ye yakın fabrikası bulunuyor ve bu şirketler dünyanın bilinen tüm büyük markaları için parça ve sistem üretimi yapıyorlar.

60’lı yıllarda 'Devrim' markasıyla prototip bir otomobil üreten ancak daha sonra seri üretimden vazgeçen Türkiye'de, yerli üretimin yeniden gündeme gelmesi ise 2011 yılında dönemin başbakanı Recep Tayyip Erdoğan’ın "yerli otomobili üretecek bir babayiğit aranıyor" sözleri ile başlamıştı.

2017 yılına kadar bu konuda kayda değer bir adım atılmasa da, 31 Mayıs 2018’de Anadolu Grubu, BMC, Kıraça Holding, Turkcell ve Zorlu Holding tarafından kurulan Türkiye’nin Otomobili Girişim Grubu (TOGG) kurulmuştu.

Bugün ise bu konsorsiyum tarafından hazırlanan, tasarımı ise İtalyan Pininfarina markası tarafından yapılan ilk prototip elektrikli yerli araç dünyaya tanıtılmış oldu.