TÜRKİYE’DE 1 MAYIS İŞÇİ BAYRAMI

Anadolu’da 1 Mayıs ilk kez Osmanlı döneminde, 1905 yılında İzmir’de kutlandı. Bunu 1909 Üsküp kutlaması izledi. 1920 1 Mayıs’ında işgal sürerken işçiler Haliç’ten başlayarak Karaköy üzerinden Beyoğlu’na kadar bir yürüyüş yaptılar ve “Bağımsız Türkiye” yazılı bir pankart taşıdılar. 1921 yılının 1 Mayısı’nda İstanbul’un hemen tüm işçileri, özellikle Şirket-i Hayriye, Seyrü Sefain, Haliç İdaresi ve Tramvay Şirketi çalışanları 1 Mayıs’ı kutladı. 1923 yılının 1 Mayısı’nda çok sayıda yerli ve yabancı işletmede çalışan işçi grev kararı alarak, çalışmayı bıraktı. İşçi taleplerinin arasında, “yabancı şirketlere el konulması, 1 Mayıs’ın resmen işçi bayramı olarak tanınması, sekiz saatlik işgünü, hafta tatili, serbest sendika ve grev hakkı” vardı. 1924 yılına gelindiğinde Sekiz saatlik işgünü için bildiri dağıtan bir çok işçi tutuklandı. 1925 yılında çıkarılan Takrir-i Sükun Kanunu sonrasında kutlamalara izin verilmedi ve 1935 yılına kadar açık bir kutlama yapılmadı. 1935 yılında çıkarılan “Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun” düzenlemesiyle birlikte 1 Mayıs “Bahar ve Çiçek Bayramı” olarak genel tatil günlerine dahil edildi. 27 Mayıs 1960’dan sonra da “yasaklar” yaşandı. Toplu Sözleşme, Grev ve Lokavt Kanunu’nun kabul tarihi olan 24 Temmuz, 1 Mayıs’ın yerine Türkiye’ye özel bir tarih olarak açıklansa da işçiler tarafından benimsenmedi. Uzun bir aradan sonra ilk açık 1 Mayıs kutlaması 1975 yılında bir salon toplantısıyla gerçekleştirildi. Bundan 2 sene sonra Türkiye 1 Mayıs tarihi için oldukça trajiktir. 1 Mayıs 1977, İşçi Bayramı’nda, 34 kişinin hayatını kaybettiği 136 kişinin yaralandığı büyük olaylar yaşanır. “Taksim Olayları” olarak bilinen olaylar halen tam olarak aydınlatılamamıştır. 1979 yılında Sıkıyönetim Komutanlığı’nın İstanbul’da miting yapılmasına müsade etmemesi üzerine 1 Mayıs kutlamaları İzmir’de yapılmıştır. Bundan sonraki ilk Taksim kutlaması 2010 yılında yapıldı. 33 yıllık arada İşçi Bayramı salon kutlamaları şeklinde sürdü.