TÜRK LİRASI’NDA BAYRAM HAVASI BİTTİ, DOLAR/TL 5.70’İN ÜZERİNE ÇIKTI

Gonca Tokyol

Kurban Bayramı tatili öncesindeki son iş gününde 5.45 seviyesine kadar gerileyen dolar/TL, haftanın ikinci gününde de yükselişini sürdürdü. Güne 5.65’in altında başlayan ve 5.74 seviyesinin üzerine kadar çıkan dolar/TL, şu sıralarda (TSİ 13:55) 5.72’de seyrediyor. Güne 6.26 seviyesinin altında başlayan Euro/TL de 6.37’nin üzerine çıkmasının ardından 6.34 seviyesinde.

Türk Lirası, Bloomberg tarafından takip edilen 24 gelişen piyasa arasında yüzde 2.4 civarında düşüşle hafta başından bu yana dolar karşısında en fazla değer kaybeden para oldu. TL’nin döviz kurları karşısında değer kaybetmesinin arkasında küresel piyasalardaki gelişmelerin yanı sıra, Merkez Bankası’nın zorunlu karşılıklar konusunda attığı adım, Suriye ordusunun İdlib’deki ilerleyişinin bölgedeki Türkiye kontrolündeki gözlem noktasını ‘tehlikeye’ atması ve İçişleri Bakanlığı’nın kararıyla üç ilde HDP’li belediyelere kayyım atanması gibi iç gelişmeler de etkili oluyor.

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB), zorunlu karşılıklarda değişikliğe giderek ‘kredi büyümesi’ kriteri getirmişti. Değişiklikle, kredi büyümesi yüzde 10 ile yüzde 20 arasında (referans değerler) olan bankalar için Türk lirası zorunlu karşılık oranlarının 1 yıl ve 1 yıldan uzun vadeli mevduat/katılım fonu ile 3 yıldan uzun vadeli diğer yükümlülükler hariç tüm vade dilimlerinde yüzde 2 olarak uygulanacağı duyurulmuştu.

Zorunlu karşılık düzenlemesinden tüm kamu bankalarının yararlanacak, ancak özel bankalar bugün için kriterleri sağlayamıyor"

Merkez Bankası’nın açıklamasında değişikliğin uygulanacağı bankalarla ilgili spesifik bir bilgi verilmese de uzmanlar atılan adımı ‘kamu bankalarına ödül, özel bankalara ceza’ olarak yorumlamıştı. Reuters’a bilgi veren üç bankacı da ilgili düzenlemeden tüm kamu bankalarının yararlanacağını, ancak özel bankaların genel olarak bugün için kriterleri sağlayamadıklarını belirtmişlerdi.

MB’nin zorunlu karşılıklara dair açıklaması dolar/TL kurunu yukarı yönde hareketlendirse de, paraanaliz.com’daki haberde görüşlerine yer verilen Investing.com’dan Şenay Şerefoğlu, bu tepkinin kısa süreli olabileceği yorumunda bulundu.

"Selektif para politikası olmaz"

Ekonomi yazarı Uğur Gürses ise değişikliğe dair Twitter hesabında yaptığı değerlendirmede, “Merkez Bankası'nın zorunlu karşılık değişikliği; son 1 yılda % 10-20 aralığında kredi büyümesi sağlayan kamu bankalarına kaynak+prim, sağlamayan özel ve yabancı bankalara ceza. Böyle selektif para politikası olmaz. Tersine ahlaki çöküntüye prim; batık şirketlere kredi verin demek” ifadesini kullanmıştı.

Benzer bir noktaya dikkat çeken iktisatçı yazar Mustafa Sönmez de kurdaki yükselişin Merkez Bankası kararından etkilendiği yorumunda bulunarak, “Merkez Bankası özel bankalara mafyavari dayattı, ye kredi açın ya da... Güven arayan dolara kaçıyor” dedi.

TÜSİAD Baş Ekonomisti: Piyasa aktörleri arasında koşullu maliyet farkı yaratmak  ihtiyaç dışı arz yaratır

TÜSİAD Baş Ekonomisti Zümrüt İmamoğlu da kişisel Twitter hesabında yaptığı yorumda Merkez Bankası’nın duyurduğu düzenlemenin zararlarına dikkat çekerek, şunları söyledi:

“Piyasa aktörleri arasında koşullu maliyet farkı yaratmak piyasanın verimli çalışmasını engeller, ihtiyaç dışı arz yaratır. Suni kredi artışı çare değildir. Hastalığı tedavi etmek yerine hastaya daha hızlı koş diyoruz. Ekonominin dopinge değil çözüme ihtiyacı var.”

Suriye'deki gelişmeler ve HDPli belediyelere yönelik operasyon piyasaları tedirgin etti

Öte yandan haftanın ilk günü Diyarbakır, Van ve Mardin’de HDP’li belediye başkanlarının İçişleri Bakanlığı tarafından görevden alınarak yerlerine kayyım atanması da piyasalarda tedirginlik yarattı. İçişleri Bakanlığı kararıyla, Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi Eş Başkanı Adnan Selçuk Mızraklı, Mardin Büyükşehir Belediyesi Eş Başkanı Ahmet Türk ve Van Büyükşehir Belediyesi Eş Başkanı Bedia Özgökçe Ertan, pazartesi sabah saatlerinde görevden alındı.

Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi’ne Diyarbakır Valisi Hasan Basri Güzeloğlu, Mardin Büyükşehir Belediyesi’ne Mardin Valisi Mustafa Yaman, Van Büyükşehir Belediyesi’ne Van Valisi Mehmet Emin Bilmez başkan vekili olarak görevlendirildi.

HDP’li belediyelerde genel seçimlerden 4 ay sonra yaşanan bu atama, Türkiye’nin siyasi durumuna dair endişelerle birlikte TL’deki kırılganlığı da artırdı.

TL’nin etkilendiği gelişmelerden biri de Suriye’nin kuzeyinde yaşanan gelişmeler oldu.  İdlib vilayetinin güney kasabası Han Şeyhun'da, Suriye ordusunun yoğunlaşan kara ve hava operasyonlarının ardından muhalif örgütlerin bölgeden çekilmeye başladı. Cihatçı grupların bölgeden çekilmesi, Morek’te Türkiye’nin kontrolündeki gözlem noktasının tamamen Suriye’ye bağlı güçlerin çemberinde kalması anlamına geliyor. Bu gelişme de bölgede tansiyonu artırabilir. Türk Silahlı Kuvvetleri'ne (TSK) ait bir askeri konvoy dün gözlem noktası yakınlarında Suriye Hava Kuvvetleri tarafından durdurulmuştu. Suriye güçlerinin TSK konvoyunun birkaç yüz metre ötesine yaptığı uyarı atışı Milli Savunma Bakanlığı tarafından saldırı olarak nitelendirilmiş ve “3 sivilin öldüğü, 12 kişinin de yaralandığı” kaydedilmişti.

Küresel piyasalarda durum ne?

Küresel piyasalara bakıldığında Asya borsaları büyük ülkelerin ekonomilerine para veya maliye politikasıyla destek vereceği beklentilerinin küresel resesyonla ilgili endişeleri hafifletmesiyle kazanımlarını artırdı.

Asya hisse senetlerinin çoğu, yatırımcılar ticaret müzakerelerine ilişkin gelişmeleri değerlendirirken, salı günkü işlemlerde ABD ve Avrupa vadelileriyle birlikte sınırlı yükseliş kaydetti. ABD Hazine tahvilleri yükseldi ve dolar yılın yükseğine yakın seviyelerde dalgalandı.