Kıbrıs Türk Ticaret Odası, KKTC 2019 Mali yılı bütçesinin; “yağı fazla (cari giderler) kası zayıf (kamu yatırım ve hizmetleri) bütçe görüntüsü verdiğini” belirterek, hükümetin 2019 yılında yapısal reformlara ağırlık vererek, gelecek dönem bütçelerinin fazla yağlardan kurtulmuş daha kaslı bir bütçe yapısına dönüştürmesinin önceliği olması gerektiğini kaydetti.

Ticaret Odası, 2018 yılında 83 milyon TL öngörülen bütçe açığının, 2019 yılı bütçesinde 851 milyon TL’ye çıkacak olmasını anlamakta zorlandığını da belirterek, 2019 yılı bütçesinin; “KKTC’de ciddi bir reform hareketine ihtiyaç duyulduğunu yeniden kanıtlayan önemli bir belge” olduğunu vurguladı, hükümetin ayrıca Türkiye Cumhuriyeti yardımlarını artırmak zorunda olduğunu belirtti. 

Kıbrıs Türk Ticaret Odası, Cumhuriyet Meclisi’nde görüşülmeye devam eden 2019 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı ile ilgili basın açıklaması yaptı.

Toplam 7 milyar 731 milyon 500 bin TL’lik bütçede, karşılığı olmayan 851 milyon 500 bin TL’lik gider fazlalığı bulunduğunu belirten Ticaret Odası, 2019 Mali Yılı Bütçe Yasa Tasarısı’nın, söz konusu açık başta olmak üzere maaş ve maaş nitelikli giderler ve borç yükü gibi sorunları da dikkate alarak ülke ekonomisi ve KKTC kamu maliyesinin durumu bakımından ciddi bir şekilde değerlendirilmesi gerektiğini belirtti.

Ticaret Odası, 2018 yılında 83 milyon TL öngörülen açığın, 2019 yılı bütçesinde 851 milyon TL’ye çıkacak olmasını anlamakta zorlandığını da belirterek, şunları kaydetti:

“Döviz kuru artışının yarattığı yüksek enflasyonun olumsuzluğu bilinmekle birlikte, bütçe açığını 10 kat artıracak kadar bir etkisi olacağını, ekonomik gerekçelerle açıklanmayacak kadar gerçek dışı buluyoruz.

Kuzey Kıbrıs’ta önemli ekonomik sorunlar yaşanmakta olmasına karşın, 2019 yılı mahalli gelirlerinde % 29.40 oranında artış öngörülmektedir.  Genel bütçenin %33 oranında artacak olması dikkate alındığında, bir yıl önceye göre 10 kat artması öngörülen bütçe açığının anlamsızlığı daha iyi anlaşılmaktadır.

Yüksek bütçe açığını anlamsız kılan ise FİF gelirlerinde öngörülen %5 civarı ile TC kredilerinde %3,4 civarı daralma ve TC yardımlarında bütçe artışının yaklaşık üçte biri kadar öngörülen artış oranlarıdır.

Türk Lirası kaynaklı yüksek enflasyona maruz kalındığı bir dönemde, TC yardım ve kredilerinin de enflasyon oranı kadar artırılması gerekmektedir. 2019-2021 ekonomik programının ve programa bağlı mali protokolün halen yapılmamış olması, yardım ve kredilerin 2018 yılı düzeyinde gösterilmesini anlamlı kılmamaktadır. Hükümet, bütçe giderlerindeki açığın enflasyonist etkisini öne sürmek suretiyle, yardım ve kredilerde artış elde etmek zorundadır.  Aksi halde bu kadar yüksek açık öngörüsü ile kamu maliyesi, 2019 yılında ekonomik krize davetiye çıkarmaktadır.

2019 yılında, döviz kuruna bağlı fiyat artışları nedeniyle ekonomik büyümede yavaşlama beklenmektedir. Hükümetin, ekonomide yavaşlamaya karşı kamu yatırımlarına öncelik vermesi gerektiği halde kamu yatırımları (sermaye giderleri + yedek ödenekler toplamı) reel olarak düşürülmüştür.

2018 yılında gerçekleşemeyen yatırımlar yanında, yeni alt yapı yatırımlarına ihtiyaç duyulduğu kadar, ekonomiye kamu yatırımları yoluyla ivme kazandırmak 2019 yılında daha zaruri hale gelmiştir. Bu bağlamda, 2019 yılında reel olarak daha düşük kamu yatırımı öngörüsü, 2019 bütçe yasa tasarısının diğer zayıf yanını oluşturmaktadır.  Hükümet en azından gerçekleşen 2018 yılı enflasyonu kadar sermaye giderlerini ve bu giderlere esas teşkil eden TC yardımlarını artırmak zorundadır.”

“CİDDİ REFORMA İHTİYAÇ..”

Kıbrıs Türk Ticaret Odası, 2019 yılı bütçesinin; KKTC’de ciddi bir reform hareketine ihtiyaç duyulduğunu kanıtlayan önemli bir belge olduğunu belirterek, personel ve sosyal transferler toplamının hükmettiği bütçe yapısının, alt yapı ve hizmet üreten bir yapıya dönüştürülmesi gerektiğini de kaydetti.

“2019 yılı bütçesi; yağı fazla (cari giderler) kası zayıf (kamu yatırım ve hizmetleri) bütçe görüntüsü vermektedir” diyen Oda, “Hükümetin 2019 yılında yapısal reformlara ağırlık vermek suretiyle, gelecek dönem bütçelerinin fazla yağlardan kurtulmuş, daha kaslı bir bütçe yapısına dönüştürmesi önceliği olmalıdır” dedi.

Ticaret Odası, bu belgenin, ciddi şekilde tartışılması, kamu maliyesinin bugünkü duruma gelmesinin nedenlerinin ve bunun muhtemel sonuçlarının sağduyuyla ve bilimsel olarak değerlendirilmesinin Kıbrıs Türk halkının geleceği bakımından da büyük bir önem arz ettiğini kaydetti.