Yüksek Yönetim Denetçisi (Ombudsman), Gazimağusa Serbest Liman’daki eski eser nitelikli taş ocağının kiralanması sözleşmesinin feshedilmesi gerektiğini açıkladı.

Ombudsman, taş ocağının kiralanmasıyla ilgili duyuru yapılmamasının hatalı; ihaleye çıkılmamasının şaibeli olduğunu belirterek, yüksek fiyat verilmesi nedeniyle Gazimağusa surlarının restorasyonu projesinin iptal edilmesiyle taş ocağının başka bir amaçla kullanılamayacağını kaydetti.

Eski Eserler ve Müzeler Dairesi’nin kira sözleşmesini feshetmesi gerektiği ve bu konuda herhangi bir takdir hakkı olmadığı vurgulanan raporda, restorasyon projelerinde kullanılmak üzere söz konusu eski eser nitelikli taş ocağının kiralanması yeniden gündeme gelirse, ihaleye çıkılması ve basını kullanarak başvuru sürecine ilgililerin geniş katılımının sağlanmasının teşvik edilmesi gerektiği uyarısı da yer aldı.

Ombudsman Emine Dizdarlı imzasıyla yayımlanan raporda, AB ve UNDP finansmanıyla Gazimağusa surlarının restorasyonu projesi çerçevesinde Gazimağusa Serbest Liman içindeki taş ocağındaki taşların en uygun malzeme olacağı tespit edilmesi üzerine, taş ocağının bir şirkete ihalesiz verilmesi veya kiralanması; şirketin de taşlara piyasa değerinin 4 katından fazla fiyat vermesi ve restorasyon projesinin iptali konularındaki araştırma sonuçlarına yer verildi. Araştırma, Mağusa İnisiyatifi adına Dr. Okan Dağlı ve Temiz Toplum Derneği Asbaşkanı Ali Kanlı’nın başvuruları üzerine yapıldı.

Gazimağusa Serbest Liman’daki eski eser nitelikli taş ocağındaki taşların birebir Gazimağusa Sur taşları ile aynı olduğunun saptandığı belirtilen raporda,  Taşınmaz Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu’nun  kararında söz konusu taş ocağıyla ilgili işlemlerin Eski Eserler ve Müzeler Dairesi’nce yapılması öngörüldüğü; Bakanlar Kurulu’nun da bu amaçla taş ocağını dairenin kontrolüne verdiği kaydedildi.

Anıtlar Yüksek Kurulu’nun kararının Resmi Gazete’de aynı gün yayımlanması gerekirken 8 gün sonra yayımlandığı ifade edilen Ombudsman raporunda “Bu durumda Anıtlar Yüksek Kurulu’nun Tüzüğe uymadığını veya Tüzükte belirtilen usul ve esaslara gereken önemi vermediğini göstermektedir” denildi.

“KİRALANMASIYLA İLGİLİ DUYURU YAPILMAMASI HATALI… İHALEYE ÇIKILMAMASI ŞAİBELİ”

Eski Eserler ve Müzeler Dairesi’nin, eski eser nitelikli taş ocağını kiralamak için ihaleye çıkmadığı veya herhangi bir duyuru yapmadığı belirtilen raporda, şöyle denildi:

“Eski Eserler ve Müzeler Dairesi bu alanda iyi bir biçimde faaliyet gösterebilecek gerçek veya tüzel kişileri bulabilmek için eşitlik ve şeffaflık ilkesi çerçevesinde kiralama ile ilgili niyetini ihaleye çıkarak veya basında duyurarak kamuoyunu haberdar etmesi gerekirdi. Eski Eserler ve Müzeler Dairesi bunu yapmış olsaydı Müdürlüğe yapılan başvurular arasından kamu yararı gereği en uygun fiyatı veren gerçek veya tüzel kişiyi seçebilecekti. Toplam proje bedelinin milyon Euro değerinde olduğu göz önünde bulundurduğumuz zaman mezkur projelerde kullanılacak eski eser nitelikli taş ocağının kiralanması ile ilgili herhangi bir duyurunun yapılmaması hatalı bir uygulamadır veya ihaleye çıkılmaması şaibeye açık bir uygulamadır. Geçmişte eski eser nitelikli taşınmaz malların bu şekilde kiralanmış olması Müdürlük için mazeret teşkil etmemelidir.”

UNDP-PFF tarafından finanse edilmesi düşünülen Gazimağusa Surlarının Restorasyon Projesi için temin edilecek birim taş fiyatının 30 Euro olarak belirlenmesinin veya birim taş fiyatının yüksek olması neticesinde ihalenin iptal edildiği kaydedilen Ombudsman raporunda, fiyat tespitinin taş ocağı kiralandıktan sonra değil, kiralama aşamasında araştırılıp değerlendirilmesi gerektiği belirtildi.

“PROJE İPTAL EDİLDİ; TAŞ OCAĞI BAŞKA BİR AMAÇ İÇİN KULLANILAMAZ”

UNDP-PFF tarafından finanse edilecek Gazimağusa Surları, Akkule, Kara Kapısı ve Martinengo Tabyası projelerinin iptal edildiği ifade edilen raporda, şöyle devam edildi:

“Bu nedenle söz konusu taş ocağı bu maksatla hiç kullanılmamıştır veya söz konusu restorasyon projeleri için ocaktan taş alınmamıştır. Sözleşmenin 4’üncü maddesi tahtında söz konusu taş ocağı başka bir amaç için kullanılamaz. Eski eser nitelikli taş ocağı Kira Sözleşmesinde Müdürlükçe öngörülen amaç, şekil ve şartların dışında kullanılamaz. 27.5.2015 tarihli Kira Sözleşmesi başka bir kullanım şekline cevaz vermemektedir.”

“SÖZLEŞME FESHEDİLMELİ… ESKİ ESRERLERİN BU KONUDA TAKDİR HAKKI YOK”

Ombudsman raporunda, Eski Eserler ve Müzeler Dairesi’nin kira sözleşmesini feshetmesi gerektiği ve bu konuda herhangi bir takdir hakkı olmadığı vurgulanarak, şu ifadelere yer verildi:

“Gazimağusa Surları ve Gazimağusa’da bulunan eski eserlerin restorasyon projelerinde kullanılacak olan eski eser nitelikli taş ocağı, ihalenin iptal edilmesi ile hiç faaliyete geçmemiştir. Tüzüğün 19’uncu maddesi gerekli proje çalışmalarının iki ay içerisinde başlamasını öngörmektedir. Bunun yanında projenin uygulanmaması da bir fesih nedenidir.

Bu maddede sıralanan yükümlülüklerin herhangi biri kiralayan tarafından yerine getirilmediği takdirde ‘kira sözleşmesi’ feshedilir. Belirtilen nedenlerin biri veya birden fazlasının mevcut olması durumunda Müdürlüğün sözleşmeyi feshetmesi gerekmektedir. Müdürlüğün bu konuda herhangi bir takdir hakkı yoktur.

FESİH SEBEBİ

Bu durumda, Doğaltaş Ltd., kiraladığı eski eser nitelikli taş ocağını kiralamasından itibaren iki ay değil takriben bir yılı aşkın bir süre geçmesine rağmen taş çıkarmaya başlamamıştır veya mezkur yer taş temini amacıyla kullanılmamaktadır. Söz konusu taş ocağının amacına uygun olarak kullanılmaması veya Doğaltaş Ltd.’in mezkur ocağı kullanamaması mezkur sözleşmenin fesih sebebidir. Bu nedenle 27.5.2015 tarihli kira sözleşmesinin Eski Eserler ve Müzeler Dairesi Müdürlüğü tarafından Tüzüğün 19’uncu maddesinin 1’inci fıkrası uyarınca feshedilmesi gerekmektedir. Bunun neticesinde söz konusu eski eser nitelikli taş ocağının en geç bir hafta içinde Müdürlüğe teslim edilmesi zorunludur.”

“YENİDEN KULLANILACAKSA İHALEYE ÇIKILMALI”

Ombudsman raporunda, restorasyon projelerinde kullanılmak üzere söz konusu eski eser nitelikli taş ocağının kiralanması yeniden gündeme gelirse, ihaleye çıkılması ve basını kullanarak başvuru sürecine ilgililerin geniş katılımının sağlanmasının teşvik edilmesi gerektiği de yer alıyor.

Geçmişe tanıklık yapmış eski eserlerin korunması ve bozulanların onarılmasının önemine işaret edilen Ombudsman raporunda, “UNDP’nin eski eserlerin restorasyonu için ayırdığı finansal kaynakları zamanında kullanmamız bu alanlardaki bozulma süreçlerinin önüne geçecektir. Ülkemizdeki kültürel mirasın ve eski eserlerin korunması için, uygun şartların oluşturularak uluslararası kuruluşlar tarafından finanse edilecek restorasyon projelerinin gerçekleştirilmesinin ülkemizin ve halkın kazanımı olacağı kanaatindeyim” denildi.