SEPSİSTE ERKEN TEŞHİS HAYAT KURTARIYOR
Halk arasında “kan zehirlenmesi” olarak bilinen sepsis, hemen müdahale edilmediği taktirde ölüme varan sonuçlar doğurabiliyor. Öyle ki dünyada her 2,8 saniyede bir kişi sepsis nedeniyle ölüyor.
29 Şubat 2024 Perşembe 22:03
Enfeksiyonlar, virüsler ve bakterilerin sağlık üzerindeki olumsuz etkileri yadsınamaz bir gerçek. Her yaş grubundan insanda türlü hastalıklara sebep oluyorlar. Bunların büyük çoğunluğu hayati tehlike yaratmadan rahatça tedavi edilebiliyor. Ancak bazen ölüme varan ciddi sonuçlar yaratabiliyorlar. Tıpkı halk arasında “kan zehirlenmesi” diye anılan sepsiste olduğu gibi…
Sepsis tüm dünyada görülen ciddi bir sağlık sorunu. Sayısal veriler de bunu doğrular nitelikte. Yapılan araştırmalara göre her yıl tüm dünyada 47 ila 50 milyon sepsis vakası görülüyor. Bunların 11 milyona yakını da ölümle sonuçlanıyor. Dünya çapındaki ölümlerin 5’te 1’inin sepsisle ilişkili olduğu belirtiliyor ve her 2,8 saniyede 1 kişi sepsis nedeniyle hayatını kaybediyor.
Vücudun neredeyse tüm organlarını etkileyen sepsis ne kadar erken tedavi edilirse hastanın yaşama şansı o kadar artıyor. Peki sepsis nasıl gelişiyor? Belirtileri neler? Kimler risk altında? Sağlık Bilimleri Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. İlyas Dökmetaş’la konuştuk.
Çoklu organ yetmezliklerine sebep oluyor
Prof. Dr. Dökmetaş, insanlar tarafından pek bilinmeyen sepsisin nasıl geliştiğini anlatarak başlıyor sözlerine:
“Enfeksiyon hastalıklarına sebep olan parazitler, maya hücreleri kan dolaşımına karışarak tüm vücuda yayılıyor. Bu da vücut savunma sistemlerini harekete geçiyor. Kontrolsüz bir yanıt ortaya çıkıyor. Multipl (çoklu) organ bozukluklarıyla beraber seyrederek karaciğer, akciğer, kalp, beyin gibi birçok sistemi etkiliyor.”
Sepsisin ortaya çıkmasından sonra kısa sürede tanısının koyularak tedaviye başlanması gerektiğinin altını çizen Prof. Dr. Dökmetaş, “Hastalar kısa sürede tedavi edilmezse yüzde 50 ila 70 arasında ölüme sebep oluyor. Ancak tanı erken koyulur ve tedaviye başlanırsa hastalar, yüzde 80 ila 90 oranında şifa ile taburcu edilebiliyor” diyor.
Sepsisin belirtileri neler?
Peki çoklu organ yetmezliğine sebep olan sepsis hangi belirtilerle kendini ele veriyor? Prof. Dr. Dökmetaş, alarm durumuna geçilmesi gereken şikayetleri şöyle sıralıyor:
“Hastada tansiyon düşüyor nabız yükseliyor. Şuur durumu değişiyor. Ajitasyonlara veya uykuya meyil oluyor. Üşüme-titremeyle birlikte çok yüksek ateş veya tam tersi ateşin çok düşmesi görülebiliyor. Bazen ateş 40 derecelere kadar çıkıyor bazen de normalin altına, 35 dereceye kadar düşüyor.”
Bu tabloyla gelen hastalarda ilk olarak sepsisin kaynağını bulmakla işe başlanması gerektiğini vurguluyor Prof. Dr. Dökmetaş:
“Mikroorganizma ilk önce nereyi etkilemiş? İdrar yollarına giderek iltihaba sebep olduktan sonra mı vücuda yayıldı? Akciğerler iltihaplandığı için mi yayıldı? Kalp kapakları etkilendi de oradan mı kan dolaşımına geçti? Muhtemel etken neresiyse ona yönelik tedavinin bir an önce başlaması lazım.”
Son yıllarda sepsis vakalarında artış görülüyor
Prof. Dr. Dökmetaş’ın dikkat çektiği bir başka konu ise son yıllarda daha faza sepsis vakasının görülmesi… Bunun sebeplerini Prof. Dr. Dökmetaş’tan öğreniyoruz:
“Birinci neden yoğun bakım ünitelerinin çok artması ve yine hastaların çok fazla yoğun bakıma yatması. Çünkü yoğun bakıma yatınca enfeksiyon arkasından sepsis gelişebiliyor. İkinci neden ise invaziv girişimlerdeki artış… Eskiye oranla günümüzde çok sayıda cerrahi işlem yapılıyor. İleri yaş ise üçüncü en önemli neden. Önceden insanlar ortalama 50-60 yaşında vefat ediyordu. Şimdi 80, hatta 100 yaşına kadar yaşıyor. İlerleyen yaşla beraber vücut direnci de düşüyor.”
Yine organ nakilleri, kanser tedavisi gibi nedenler de sepsisin görülme oranını artıran diğer nedenler arasında yer alıyor.
Sepsisin daha fazla görülmeye başlamasıyla hastalığa karşı farkındalık da arttı. Böylece hekimler tanı konusunda daha hızlı hareket edebiliyor. Çünkü sepsisin tanısını koymak diğer hastalıklara oranla çok daha zor. Bunun sebebi ise belirtilerinin akla pek çok hastalığı getirmesi. Nitekim kalp krizi, şeker koması veya çeşitli travmalar sonrasında da benzer tablolar gelişebiliyor.
Kimler risk altında?
Sepsile ilgili merak edilen bir başka detay ise risk faktörleri… İmmün sistemi baskılanmış kişilerde sepsisin daha fazla görüldüğünün altını çizen Prof. Dr. Dökmetaş sözlerine şöyle devam ediyor:
“Şeker hastaları, böbrek yetmezliği olanlar, siroz hastaları, dalak ameliyatı olanlar ya da doğuştan dalağı olmayanlar, AIDS'li ve kanserli hastalar, ileri yaştaki insanlar, kortizon tedavisi görenler gibi vücut savunma sistemi bozulan kişilerde daha fazla görülebiliyor.”
Destek tedavisi de gerekiyor
Sepsisin tedavisindeki en önemli kriter ise belirtilerin görülmesinden itibaren 1 saat içinde hemen tedaviye başlanması. Çünkü tedaviye ne kadar geç başlanırsa ölüm oranı o kadar artıyor. Prof. Dr. Dökmetaş tedavi sürecini ise şöyle özetliyor:
“Sadece mikroplara karşı verilen ilaçlarla tedavi edilmiyor. Aynı zamanda destek tedavisi de veriyoruz. Örneğin solunum desteği gerekebiliyor. Oksijen veriyoruz ya da hastayı entübe ediyoruz. Tansiyonu çok düştüğü zaman bunu yükselten ilaçlar eklenebiliyor. Kalp çarpıntıları artarsa onu düzenliyoruz.”
- İklim değişikliği: Plastikler karbon emisyonlarını da artırıyorPlastikler hem çevre kirliliğine hem de doğada yıllar içinde çok küçük parçalara ayrılarak mikroplastiklere neden oluyor. Ayrıca plastik üretimi sırasında atmosfere yayılan sera gazları küresel ısınmayı hızlandırıyor.09 Mayıs 2024 Perşembe 16:59ÇEVRE
- Avrupa’nın birlik projesi 74 yaşındaAvrupa Birliği (AB), son dönemde Rusya’yla savaşan Ukrayna’ya destek sağlama, Orta Doğu’da tırmanan gerilimde ortak tutum belirleme, göç krizlerine sürdürülebilir yanıtlar verme gibi çeşitli alanlarda mücadele ediyor.09 Mayıs 2024 Perşembe 16:55AVRUPA
- Miçotakis: Türkiye’yle kanallar açık kalmalıYunanistan Başbakanı Kyriakos Miçotakis, pazartesi Ankara’ya yapmayı planladığı ziyaretin, İstanbul’daki Kariye Cami’nin ibadete açılması nedeniyle ertelenmesi gerektiği yönündeki çağrılara yanıt verdi: “Açık kanallar korunmalı.”09 Mayıs 2024 Perşembe 15:56AVRUPA
- BOTAŞ ve ExxonMobil LNG ticaretinde anlaştıTürkiye, Rusya’ya enerji bağımlılığını azaltmak için bir süredir Exxonmobil’le LNG anlaşması için görüşüyordu.09 Mayıs 2024 Perşembe 14:58YAŞAM
- Boeing 737 uçağı Senegal’de kalkış sırasında düştü: Dördü ağır 11 yaralıSenegal’de bir Boeing 737-300 uçağı kalkış sırasında düştü. Kazada dördü ağır olmak üzere 11 kişi yaralandı.09 Mayıs 2024 Perşembe 14:53AFRİKA
- Kanunsuz Patlayıcı Madde, İthali Yasak Ve Gümrüksüz Mal TasarrufuKanunsuz Patlayıcı Madde, İthali Yasak Ve Gümrüksüz Mal Tasarrufu09 Mayıs 2024 Perşembe 14:36KIBRIS
- Yıldırım'da ev yangınıYıldırım'da ev yangını09 Mayıs 2024 Perşembe 13:45KIBRIS
- Trafikte denetimTrafikte denetim09 Mayıs 2024 Perşembe 13:39KIBRIS
- KKTC’de ikamet izinsiz ikamet etmekKKTC’de ikamet izinsiz ikamet etmek09 Mayıs 2024 Perşembe 13:38KIBRIS
- İşletme Kapatma Saatine Uymamakİşletme Kapatma Saatine Uymamak09 Mayıs 2024 Perşembe 13:38KIBRIS
- Geri
- Ana Sayfa
- Normal Görünüm
- © 2014 Detay Kıbrıs
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.