İstanbul'da sosyal medyaya erişim nasıl kısıtlandı?

İstanbul'da 19-21 Mart tarihleri arasında sosyal medyaya erişimde sorunlar yaşandı.

Kullanıcılar WhatsApp, X, Instagram, TikTok ve YouTube gibi sosyal medya platformlarına erişemedikleri yönünde şikayetler paylaştı.

21 Mart sabahı itibarıyla sosyal medya platformlarına erişimin normale döndüğü anlaşılıyor.

Bu süre zarfında Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'na bağlı Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK) ya da hükümet yetkililerinden erişimin kısıtlandığına ya da kısıtlamanın kaldırıldığında dair açıklama gelmedi.

İngiltere merkezli internet erişimi izleme kurumu Netblocks Araştırma Direktörü Işık Mater, konuyla ilgili BBC Türkçe'ye yaptığı değerlendirmede uygulanan kısıtlamanın "bant daraltma" olarak bilinen bant genişliği sınırlaması olmadığına dikkat çekti.

Mater, kısıtlamanın belirli platformları hedef alan bir internet filtreleme yöntemi olduğunu düşünüyor:

"Kullanıcılar bunu çoğu zaman bir yavaşlama gibi algılıyor çünkü kullanıcı arayüzleri ya tamamen duruyor ya da tepki vermemeye başlıyor."

Mater, bu durumda bağlantı hatası mesajı görülmediğini ve bunun kullanıcılarda kafa karışıklığına yol açabildiğini söylüyor.

• Mater, kısıtlamanın tek bir merkezden değil de Türkiye'deki büyük internet servis sağlayıcılarının devletin düzenleyici kurumları ile uyumlu şekilde çalışmasıyla gerçekleşmiş olabileceğini belirtiyor.

Mater sosyal medya platformlarına yönelik kısıtlamaların mahkeme kararıyla alınan erişim engelleri yerine "daha teknik seviyede" müdahalelerle yapıldığını görüşünde:

"Bu yüzden kullanıcı bazen X'in ana sayfasına erişebiliyor ama görseller yüklenmiyor ya da YouTube'a giriyor fakat videolar başlamıyor."

Netblocks yetkilisi, bu gibi durumlarda kısıtlama süresi, kapsamı ve hangi yasal prosedürlerin izlendiğine dair kamuoyuna açıklama yapılmamasının "hukuki denetim mekanizmalarının devreye girip girmediği konusunda soru işaretleri yarattığına" ve uygulamanın keyfi olduğuna dair eleştirilere yol açtığından söz ediyor.

• 'Şeffaflıktan uzak ve keyfi uygulama'

Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden Prof. Dr. Yaman Akdeniz, erişim kısıtlamasının 42 saat sürdüğüne dikkat çekiyor.

İFÖD'ün kurucularından Akdeniz, BBC Türkçe'ye yaptığı değerlendirmede, bu müdahalenin yakın geçmişte 6 Şubat 2023 depremleri, Kasım 2022 İstiklal saldırısı ve 2024 TUSAŞ saldırısındaki kısıtlamalara kıyasla daha uzun sürdüğünü vurguladı:

"İlk defa bunun bölgesel olarak, sadece İstanbul'u hedef aldığı ortaya çıktı. Dolayısıyla İstanbul dışındaki şehirlerde bant daraltma uygulaması yapılmadı."

Akdeniz, mevzuatta güvenliği tesis etmek ve kamu düzenini korumak gibi olağanüstü durumda bu yöntemlere başvurulmasına izin verildiğini belirtiyor.

Ancak göre mevcut kısıtlamada bu şartların karşılanmadığını söyleyen Akdeniz "Tamamen keyfiyete işaret ediyor. Ortada bir mahkeme kararı yok, yazılı açıklama yok" diyor.