TSK'daki Cemaatçilerin organize ettiği darbe girişimine dair istihbarat zaafiyetleri tartışmaları sürerken, kimi astrologların darbe girişimini önceden haber verdiği iddia edildi. Odatv, Türk medyasında yer bulan konuyu Astroloji'ye eleştirel bakış sunan bilim yazarı Tevfik Uyar'a sordu.

Milliyet Gazetesi'nin astroloji ve günlük burç yorumları yazarı Hakan Kırkoğlu kişisel web sitesinde yayımladığı "2016'da Türkiye" analizinde "Temmuz" ayı başlığı altında şu yorumları yapıyordu: "Haziran sonu, Temmuz başı güvenlik, yurtiçine yönelik konular ve hassasiyetler açısından önem taşıyor ve hükümeti, yönetimi öne çıkarıyor. Bu dönemde halkın tutumunu, isteklerini, milletvekillerini, meclisi gündeme getiren koşullar var. (...) Bu süreçte askeri alanda ve diplomatik koşullar içinde daha cesur ve tek başına karar vermeye eğilim gösteren bir tutum ortaya konabilir. 20 Temmuz dolunayı gizli koşullara, kontrol edilmesi zor gelişmelere ve dış politikadaki hassasiyetlere dikkat çekiyor." Hakan Kırkoğlu ayrıca 13 Temmuz günü Twitter hesabından da "Bu bir kaç gün, özellikle 14-15'i civarında halkı içine alabilecek şiddet olaylarına dikkat etmek gerekir!" diyerek takipçilerini uyardı.

Bir diğer astrolog Sema Kılıç'ın "darbe kehaneti" ise Yurt ve Şok Gazetesi'nde haberleştirildi. Habere göre Sema Kılıç 14 Temmuz günü, darbe girişimine 40 saat kala facebook hesabından, "Ya tepemizdekiler darbe gibi bir şey yapacak ya da birileri bunların üstüne darbe yapacak" yorumunu paylaşarak darbe girişimini haber veriyordu.

ENİŞTESİ OLMAYANLAR İÇİN ASTROLOJİ Mİ VAR

Peki gerçekten de astroloji marifetiyle gelecek tahmin edilebilir mi? Darbe girişimlerini enişteden öğrenemeyenlerin işi yıldız fallarına ve astroloji yorumlarına mı kaldı? Akla gelen bu soruları "Astrolojinin Bilimle İmtihanı" kitabının yazarı Tevfik Uyar'a sorduk...

İşte popüler bilim yazarı Tevfik Uyar'ın o değerlendirmesi:

Astrologların darbe girişim tahminlerinin tuttuğu haberleri çıkıyor. Bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Öncelikle “tutturma” mantığını iyi anlamamız lazım. Böyle bir tutturmayı olağanüstü ve bilinçli addedebilmemiz için tek bir olay tahmininde başarılı olmak yeterli olamaz. Eğer olursa sayısal lotoyu kazanan herkesin ilahi güçleri olduğunu düşünebilirdik. Zira tutturma olasılığı 14 milyonda 1… Düşünün! 14 milyon kombinasyondan birini yazmış ve tutturmuş birisi. O insana “Sayıları bilen adam!” muamelesi yapıyor muyuz? Yapmıyoruz, çünkü bunun bir şans oyunu olduğunu kanıksamışızdır. Mekanizma ise çok basittir: Dönen bir küre. İçindeki toplar… Bunlardan altısı düşer. Siz de şans eseri aynı sayıları yazmışsanız, büyük ikramiyenin sahibi olursunuz. Burada doğaüstü ya da olağanüstü hiçbir şey yok. Türkiye’nin mevcut siyasi ortamını göz önünde bulundurarak şiddetli siyasi olaylar hakkında rasgele tahminler yürüttüğünüz zaman bunlardan bir tanesinin tutma olasılığı oldukça yüksek olacaktır. İşin içinde ne idüğü belirsiz gezegen etkileri olduğuna, hafiften astronomi sosu katıldığına bakmayın. Burada da mekanizma basittir: Eski kaynaklardan ilham alarak rasgele yorumlarda bulursunuz, biri tutarsa ne âlâ…

Tarihte gazete astrolojisinin meşhur olmasına neden olan olay da aşağı yukarı böyle bir şeydi. İngiliz bir astrolog “bir İngiliz uçağı sorun yaşayabilir” dedi ve bir uçak düştü. Böylece astroloji epey popüler hale geldi.

ÖNCEKİ DARBELERDE DE GEZEGENLER AYNI POZİSYONDA MIYMIŞ

Açıklamalarında çeşitli gazegen adları da vermişler, bir dizi hesap yapmışlar gibi görünüyor. Bu mümkün mü?

Burada “Post hoc ergo propter hoc” diye tanımladığımız bir safsata mevcut. İki olayın şans eseri art arda gelmesinden yola çıkılarak kurulan hatalı bağlantı yani. Gerçek bir bağlantı iddiası için bu kadar basit bir delil yeterli değildir. Tahmin neye dayanıyor? X, Y, Z gezegenlerinin konumları (genel olarak söylüyorum).

Peki daha evvel aynı pozisyon oluştuğunda aynı şey olmuş mu? Daha evvelki darbe girişimlerinde aynı gezegenler aynı pozisyondalar mıymış? Peki bu yıldız haritasını darbeyle ilk kim ilişkilendirmiş? Bilimteki atıf mantığını bilirsiniz. Bu bağlantı hanımefendinin buluşu mudur? Yoksa başkasının mı? Her kimin buluşuysa bunu hangi deneysel ya da teorik zemine göre gerçekleştirmiş? Ve eğer varsa böyle bir zemin, niçin diğer astrologlar aynı zemine dayanarak aynı yorumda bulunmamışlar? Tam tersine. “Bugün harika bir gün” filan diyenler var.

Bu yanıtsız sorular bize “sistematik bir araştırma ve bu araştırmaya dayanan nitelikli bir tahmin” fikrinden ziyade, “atmış ve tutmuş” argümanının daha geçerli olduğunu gösteriyor.

KENDİLERİ DAHİ İNANMIYOR

Bu tahminleri "her ihtimale karşı" kullanılabilir buluyor musunuz?

Eğer bu gerçekten güvenilir bir tahminse, tahmin sahibinin darbe girişimine yönelik bir hazırlık yapmasını beklersiniz. Eğer gökyüzüne bakıp bulutların şeklinden, rüzgârın yönünden dolayı yağmur yağacağını tahmin ediyorsanız, çıkıp çamaşırlarınızı toplamanız, açık pencereleri kapatmanız gerekir. Yani evvela kendi tahmininize inanmanız gerekir değil mi? Eğer böyle yapmıyorsanız, bahsettiğimiz şey “bilmek” fiiliyle nitelendirilemez. Darbe girişimini bildiğini iddia eden insanların bir hazırlık yapıp yapmadıklarına bakmak lazım. Eşlerini, dostlarını uyarmışlar mı? Yiyecek stoklamışlar mı? Nakit paralarını çekmişler mi? Nakit türk liralarının değerlerini korumak için altın, döviz gibi yatırımlar yapmışlar mı? Eğer yapmamışlarsa, kendilerinin dahi inanmadıkları bir şeyi başkalarına anlatmalarının bir açıklaması olması lazım. Böyle bir açıklama yoksa olan biten ancak “şansını denemek” olarak nitelendirilebilir.

GENEL GEÇER İFADELER

Darbe, silahlı çatışma gibi ifadeler kullanmalarına ne diyorsunuz? 

Bu ifadelerin son derece genel olmasına da ayrıca dikkat çekmek isterim. Tıpkı “bir İngiliz uçağı sorun yaşayabilir” ifadesindeki gibi. Yani pistten çıkarsa, acil iniş yaparsa, düşerse, yıldırım yerse, motoru bozulursa vs. vs. Tutturma olasılığı inanılmaz yükseliyor. Darbe girişmini “bildikleri” iddia edilen astrologların ifadeleri de bir iki ortak kelime haricinde yaşadıklarımızı yansıtmıyor zaten. “Başarısız bir darbe girişimi” değil. “Bombalama” değil. Çok daha önemli olan kısmı, “insanlar ölecek” değil… Genel geçer bir “darbe olabilir” ifadesi.

Hem tutmasaydı ne olacaktı ki? “Sen darbe olabilir demiştin olmadı” diye hesap soran olacak mıydı? Olmayacaktı. Kimler neler söyledi bugüne kadar, unutuldu gitti… Bunun rahatlığıyla her türlü yorumda bulunabilirsiniz. Ne güzel…

Bakın bu hafta için ben de rasgele tahminler silsilesi yazacağım. Bu hafta birisi tutarsa eğer, haftaya bana da “bilen adam” muamelesi yapabilirsiniz. Tutmazsa zaten mesele yok:

“Bu hafta 5 veya üstü şiddette deprem olabilir. Bazı bölgelerde aşırı yağış veya sel felaketleri, heyelanlar olabilir. Ekonomik anlamda sıkıntılar baş gösterebilir. Uluslararası camiada büyük kopukluklar sözkonusu. Bazı gizli belgeler ortaya çıkabilir ve bazı devlet adamları hakkında bazı gizli gerçekler ortaya dökülebilir. Terör olaylarında tırmanma yaşanabilir ve büyük ölçekli ölümlere neden olan saldırılar olabilir. Türkiye’yi bir erken seçim tartışmasının beklediğini de söyleyebiliriz."