MUHTARLARIN YETKİSİ ÇOK, BİLGİSİ YOK!

Ülkede, halkın oylarıyla seçilen köy muhtarları, çok geniş yetkilere sahip olmasına rağmen, köylerin belediyelere bağlanmasıyla görev ve sorumlulukları işlevini yitirdi… Muhtarlara seçilmelerinin ardından meslekleriyle ilgili herhangi bir eğitim veya bilgilendirici kurs verilmediği için, çoğu, yetkilerinden bihaber. 

Rana SARRO

Yerel seçimlerde halkın oylarıyla göreve gelen ve birçok görev ve yetkiye sahip olan muhtarlar, bu yetkilerini kullanamadıklarından yakınırken; birçok muhtarın da görev ve yetkilerinden bihaber olduğu belirtiliyor.

Ülkede ciddi bir eksiklik olarak dikkat çeken muhtarların eğitimsizliği nedeniyle; görev ve yetkilerinin ikametgâh belgesi ile sınırlı olduğunu zanneden birçok muhtar, köylerde yapılan icraatlar ile alınan kararlara kayıtsız kalıyor.

Öte yandan, Kaymakamlıklar tarafından belirli dönemlerde çıkan yasaların uyarı niteliğinde muhtarlıklara bildirilmesi haricinde; muhtarlara, yetki ve sorumlulukları çerçevesinde herhangi bir eğitim verilmediği de belirtiliyor.

Köylünün veya mahallelinin menfaatlerini korumakla görevli ve yetkili olan ancak yetkisinin farkında olmayan birçok muhtar, çoğu zaman köyde yapılan icraatlar ile alınan kararlarda ve yaşanan sorunlar karşısında, köylünün talepleri ile beklentilerine de yanıt veremiyor. Bazı muhtarlar, “Muhtarların yetkisi var, ama kullanılmaz. Belediye tüm yetkileri elinden alır” diyor.

Yasaya göre, köyünde yetki sahibi olan muhtarların karar alma ve yaptırım gücü olduğu bilinirken; muhtarların çoğu zaman ilgili merciler ve belediyeler tarafından dikkate alınmadığı ve yetkisiz kaldığı da belirtiliyor.

Özellikle köy muhtarlarının onayı alınmadan, köye herhangi bir yatırım yapılamayacağı belirtilirken; genellikle yapılan icraatlardan muhtarların haberinin dahi olmadığına dikkat çekiliyor.

Lefkoşa Marmara Bölgesi Muhtarı Ahmet Yörüker: 

“Muhtarların görevleri çoktur. Dışarıdan görüldüğü gibi, muhtar yalnız ikamet belgesi ya da bekârlık belgesi verir diye bir şey yok. En büyük sorumluluk isteyen görev, farklı isimlerin aynı şahıs olduğunu beyan etmek, bakarlık belgesi verir, araç ve emlak satışlarında noter görevi de görür. Örneğin, evin 56’da inşa edilmiş olduğuna dair belge istenir. Vatandaş talep edince vermek zorunda kalırız. Araç satışlarında da sorumluluk üstleniyoruz.”

“Görevlerimi kendi kendime öğrendim”

“2002’de muhtar olduğumda Kaymakamlığa gittim ve belgemi onayladı ve beni gönderdi. Hiçbir eğitim yoktur. Eski muhtarlardan bilgi edinerek, kendi kendime ne öğrendiysem öğrendim. Muhtarların kimisi paraya tamah eder. Şimdiki dönemde 780 TL muhtarlık maaşı için muhtar olmak isteyenler var. Marmara, Yenişehir, Gelibolu, Metehan, Ortaköy bölgeleri büyük olduğu için muhtarlar daha fazla emek sarf ediyor ve sorumlulukları daha çoktur. Düşünün ki, 100 kişilik nüfusun muhtarı da aynı maaşı alıyor.”

Akdeniz Köyü Eski Muhtarı İbrahim Güren: “Köy muhtarlarının yetkileri çok geniştir”

“Muhtarlar, ikamet, birlikte yaşam ve ölüm belgesinin onaylanması, noter yetkisi ve bunun gibi her türlü yetkiye sahiptir. Bir muhtar 5-6 çeşit evraka mühür basar. Tapu işlemlerinin yapılmasında, muhtarın noter yetkisi vardır. Dolayısıyla, özellikle köy muhtarlarının yetkileri çok geniştir.”

“Çoğu muhtarlar bu yetkilerinin bilincinde değil”

“Çoğu muhtarlar bu yetkilerinin bilincinde değildir. Köylünün menfaatlerini korumakla yetkili olduğunu, bir muhtarın gerekli durumlarda polise de emir verebileceğinin çoğu muhtarlar bilincinde değildir. Örneğin köydeki bir ölüm halinde muhtarın gidip görmesi ve teyit etmesi lazımdır. Özellikle köylerdeki muhtarlara çok büyük görev düşer. Sahili, ormanı, meraları ile ilgili çok geniş görevleri vardır.”

“Muhtarlar bir kenara itilir”

“Özellikle Kaymakamlıklar ve resmi daireler siyasi atamalarla geldikleri için genellikle köydeki faaliyetlerini, örgütleri ile yapmaya çalışırlar ve muhtarlar bir kenara itilir. Hâlbuki belediyeler dâhil muhtarın onayı olmadan köyle ilgili bir karar alamaz. Belediyeler sadece temizlik, suyun sağlanması veya ilaçlama gibi işleri yapar.

“Muhtarın onayı alınmadan köyde hiçbir şey yapılamaz”

“Ama köyle ilgili yapılacak işlerde muhtarın onayı alınmadan yatırım yapılamaz. Çünkü muhtarlar idari amiri olduğu için yapılan yatırımlar muhakkak muhtarın bilgisinde olması lazım. Çünkü muhtar da bir devlet görevlisidir, siyasi atama değildir, halkoyları ile seçilmiştir. Ama maalesef uzun yıllar muhtarlık yapmama rağmen görmüş olduğumuz, ülkemizde sadece siyasi çıkar uğruna hangi parti hükümetteyse sanki onlar köyün işlerini yaparmışçasına davranılıyor. Ve bunun da derhal değişmesi lazım.”

“Muhtar kendi kendini yetiştirebilirse, yetiştirir”

“Kaymakamlıklar belirli zamanlarda çıkan yasaları uyarı niteliğinde köy muhtarlıklarına bildirir. Ancak herhangi bir eğitici bilgi yoktur. Yani kaymakamlıklar çıkan yasalarda muhtarlıklara resmi evrak gönderir ama bir muhtara, köyünü ne şekilde savunacağı yönündeki bilgiler verilmez. Muhtar kendi kendini yetiştirebilirse yetiştirir. İçişleri Bakanlığı Kaymakamlıklar’a, Kaymakamlıklar da muhtarlıklara talimat verir. Tavsiyem yeni seçilmiş muhtarlar, köylerini nasıl müdafaa edebileceği, köylünün yararına köylüye ne tür hizmetler getirilebileceği yönünde bilgilendirilmelidirler.”

Çamlıbel Bucağı Muhtarı Osman Mısırlısoy: “Muhtarlar süstür”

“Muhtarlar süstür. Muhtarlar sadece ikametgâh belgesi veriyor. Yetkimiz olmadığı halde, köyün sorunlarından ötürü köylü bizimle kavga veriyor. Köyün sorunları köylüler tarafından biz muhtarlara aktarılır. Biz o sorunları belediyeye aktardığımızda ise, çözüm bulunmuyor.

“Su sorunu yüzünden köylü ile kavga veriyoruz”

“Çamlıbel’de su sorunu var. Su sorunundan köylü muhtarı sorumlu tutar. Ancak köye suyu veren belediyedir. Çamlıbel’de yaklaşık 250 hane var. Kaynaktan ise, tüm köye yetecek kapasitede toplam 120 ton su çıkar. Belediye suyun azaldığını iddia eder. Çünkü bu su, doğru düzgün kontrol edilmiyor. Köye 2 günde bir su verilir. Çoğu zaman 10 dakika su gelir ve durur. Su gönderildiğinde de köylü deposune 1 ton su alamadan tekrardan kesinti olur.”

“Muhtarlara eğitim verilmez”

“Muhtarlarda yetki olması gerekir. Esasında, yasalara bakıldığında Muhtarların yetkileri var ama takan yok. Muhtarların görevi olan ikametgâh belgeleri konularında devamlı ilgili Bakanlıklar ile Kaymakamlıklardan yazılar gelir. Ancak muhtarlara, görevleri ile ilgili herhangi bir eğitim verilmez. Yeni muhtar seçildiğinde çağırıp da kimse bu konuda eğitim vermez.”

Kalkanlı Köyü Muhtarı Kemal Kısaoğlu: Belediye tüm yetkileri elinden alır

“Muhtarların yetkisi var, ama kullanılmaz. Belediye tüm yetkileri elinden alır. Yasaya baktığında birçok yetki var ama izin verilmez. Muhtarlar yalnız ikamet belgesi verir. Elinde başka bir şey yoktur. Kaymakamlık tarafından gerekli bilgilendirme yazılı olarak yapılır. Başka icraatlarda bize bile sorulmaz.”

“Belediyeler muhtara danışmalı”

“Herkesin görevini yapması düşüncesindeyim. Örneğin köyde bir durum olur muhtara bilgi veren yoktur. Muhtar en son öğrenir, sonunda da muhtara nasıl olduğu sorulur. Köyde su motoru bozuktu, benim haberim olmaz. Su motorunun nasıl olduğunu bana sorarlar. Köyde herhangi bir icraat yapılacağında da muhtarın haberi olmaz. Rastgele görürsek tamamdır. Hâlbuki belediyelerin muhtarla işbirliğinde olması ve danışması gerekir. Köyümüze su deposu yapılacaktı. Su Dairesi tarafından yapılacak su deposundan ne Kaymakamlığın ne de Belediye’nin ya da muhtar olarak bizim haberimiz yoktu. Hâlbuki bizimle istişare içerisinde olunması gerekir.”