KUSUR DEĞİL FARKLILIK: NÖROÇEŞİTLİLİK
Üç boyutlu nesneleri zihinsel olarak resimleyebilme, karmaşık matematiksel hesaplamaları kolayca çözebilme yeteneği… Ancak diğer tarafta öğrenme güçlüğü yaşama... Bu durumu yaşayan kişiler genellikle "nöroçeşitli" olarak kabul ediliyor.
19 Mart 2024 Salı 20:23
Nöroçeşitlilik ilk kez otizmli sosyolog Judy Singer tarafından 1998 yılında kullanılan bir kavram. Bireylerin beyin yapılarının ve işlevlerinin çeşitliliğini kabul eden bu yaklaşım, Tourette Sendromu, DEHB, otizm, öğrenme güçlüklerinin de aralarında bulunduğu birçok nörolojik ve bilişsel farklılığı kapsıyor. Bu sendromlardan birkaçına sahip olmak nöroçeşitliliğin belirtilerini de artırıyor.
Son yıllarda yapılan çalışmalara göre nöroçeşitlilik oldukça yaygın... Sadece belirli bir gruba değil, toplumun geneline yayılması nedeniyle de farkındalık ve destek gerektiriyor. Özellikle de çocukluk çağında... Peki, nöroçeşitli olarak tanımlanmak bir çocuk için neden önemli?
Nöroçeşitli bir çocuk karmaşık matematik problemlerini zihninde çözebilirken diğer tarafta öğrenme güçlüğü yaşayabiliyor. Yeteneklerinin fark edilmediği durumlarda ise başarısızlık ve akran zorbalığıyla mücadele etmek zorunda kalıyor.
Tespiti zaman alabilen nöroçeşitliliği çocuklar üzerinden bir bakış açısıyla ele aldık.
Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Ankara Etlik Şehir Hastanesi, Çocuk Nöroloji Eğitim Kliniği Eğitim İdari Sorumlusu Prof. Dr. Deniz Yüksel 5 soruda nöroçeştliliği anlattı.
Kimler "nöroçeşitli" olarak kabul edilir?
Nöroçeşitlilik, bireylerin farklı yeteneklere ve ihtiyaçlara sahip olabileceği anlamına gelirken, bireyler bazı durumlarda desteğe ihtiyaç duyabilirler. Birçok nörolojik ve bilişsel farklılık nöroçeşitlilik kapsamında yer alır.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), Otizm spektrum bozukluğu (OSB), disleksi (okuma güçlüğü), diskalkuli (matematikte zorluk), disgrafi (yazma zorluğu), dispraksi (koordinasyon zorluğu), bipolar bozukluk, obsesif kompulsif bozukluk, Tourette sendromu, özgül öğrenme güçlükleri ve diğer duyusal, bilişsel, sosyal ve davranışsal farklılıkları içerir.
Nöroçeşitli çocukların farklı yetenekleri olduğu söylenebilir mi?
Nöroçeşitli çocuklar genellikle akranlarından farklı yeteneklere sahip olabilirler. Nöroçeşitliliğe sahip çocukların ailelerinin bunun hastalık ya da kusurluluk değil, farklı oldukları anlamına geldiğini bilmeleri, daha mutlu olma ve kariyerlerinde daha yüksek başarı hedefleme olasılıklarını artırmaktadır.
Bazı otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar matematikte ya da müzikte üstün yetenekler gösterebilirken, diğer alanlarda zayıf olabilirler. Benzer şekilde, disleksi veya dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB) gibi durumlara sahip çocuklar da belirli yeteneklerde farklılıklar gösterebilir.
Disleksi olan kişilerin beyinleri disleksi olmayan birinin beyni gibi yazılı dili işlemediği için okumakta zorluk çekerler. Bununla birlikte, disleksisi olan kişiler genellikle 3 boyutlu nesneleri işlemede veya zihinsel olarak resmetmede daha iyi olabilirler. Bu durum optik illüzyonları tespit etmede çok daha hızlı olmayı sağlayabilir ve disleksili kişilerin grafik tasarım, sanat, mühendislik v.b. işlerde doğal bir yeteneğe sahip olmaları nedeniyle başarılı olmalarını sağlayabilir.
Bu nedenle, nöroçeşitliğin kabul edilmesi ve her çocuğun benzersiz yeteneklere sahip olduğunun anlaşılması önemlidir. Farklı yeteneklere sahip çocukların güçlü yönlerini tanımak ve geliştirmek, onların kendine güvenlerini artırabilir ve başarılarına katkıda bulunabilir.
[Fotoğraf: Getty Images]
Nöroçeşitliliği olan çocuklar kendini nasıl belli eder? Belirtiler nelerdir?
Sosyal etkileşimde zorluklar: Genellikle iletişim kurmakta zorlanabilirler. Sosyal ipuçlarını okuma, göz teması kurma, duygusal tepkileri anlama ve başkalarıyla etkileşim kurma becerilerinde zayıflıklar görülebilir.
Tekrarlayıcı davranışlar ve ilgi alanları: OSB gibi durumlarla ilişkilendirilen tekrarlayıcı davranışlar ve ilgi alanları sıktır. Belirli bir konu veya nesne hakkında aşırı ilgi veya tekrarlayıcı hareketler (örneğin, el sallama) gösterebilirler.
Duyu hassasiyetleri: Bazı duyulara (örneğin, ışık, ses, dokunma) aşırı hassasiyet gösterebilir veya bu duyuları etkin bir şekilde işleyemeyebilirler.
Konuşma, dil ve iletişim becerilerinde gecikmeler: Konuşmada gecikme veya dilin sınırlı ya da tekrarlayıcı kullanımı gibi iletişim zorlukları yaşayabilirler.
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite:Dikkatlerini sürdürme, organizasyon becerilerinde zorlanma ve aşırı hareketlilik gibi özellikler ortaya çıkabilir.
Öğrenme güçlükleri
Değişikliklere uyum sağlamada zorluk
Özel yetenekler ve ilgi alanları: Genellikle belirli alanlarda güçlü yeteneklere sahiptirler. Matematik, sanat, müzik veya bilgisayar gibi alanlarda üstün yetenekler gösterebilirler.
Bu belirtiler ve semptomlar, çocuğun nöroçeşitliliği olduğu anlamına gelmeyebilir. Ancak, bu belirtiler çocuğun potansiyel bir nöroçeşitlilik durumu yaşadığını düşündüren ipuçları olabilir. Bu nedenle, belirtiler gözlemlendiğinde, bir uzman değerlendirmesi ve tanı almak önemlidir.
Nasıl bir tedavi yöntemi belirlenir? Özel eğitime ihtiyaç duyarlar mı?
Bu çocuklarda genellikle tedavi ve destek yöntemleri, bireysel ihtiyaçlarına ve durumlarına göre belirlenir. Genellikle çok disiplinli bir yaklaşım gerektirir ve çocuğun genel gelişimine, özel ihtiyaçlarına odaklanılır.
DEHB'i olan çocuklar için davranışsal terapi ve ilaç tedavisi yaşam kalitelerini olumlu yönde etkileyebilir. Diğer nöroçeşitliliği olan çocuklar genellikle özel eğitim ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyarlar. Bu çocuklar, geleneksel eğitim ortamlarında bazı özel ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanabilirler ve bu nedenle bireyselleştirilmiş bir eğitim planı gerekebilir.
Bireyselleştirilmiş öğrenme ihtiyacı, sosyal iletişim becerileri geliştirme gereksinimi, dil ve konuşma terapisi ihtiyacı, davranışsal destek ihtiyacı ve duyusal işleme ihtiyacı olması, güçlü yönlerini ortaya çıkarmaya yardımcı olabilmek için özel eğitim/terapi programları önerilmektedir.
Aileler nasıl bir yol izlemeli? Çocuğa nasıl yaklaşılmalı?
Dinlemek, empati ve anlayış: Çocuğun nöroçeşitliliği hakkında bilgi edinmek ve onun dünyasını anlamaya çalışmak önemlidir. Onları dinleyerek duyduğunuzu, anladığınızı ve seçimlerine saygı duyduğunuzu bilmelerini sağlamak öneriler arasındadır.
Açık ve etkin iletişim: Samimi iletişim, aile ve çocuk arasında güçlü bir bağ kurulmasına yardımcı olabilir. Çocuğun duygularını ifade etmesine ve ihtiyaçlarını dile getirmesine olanak tanır. Telefon görüşmesi veya yüz yüze görüşme yerine mesajlaşma ya da e-posta gibi yazılı iletişim tercih edilebilir.
Güven, kabul ve saygı: Çocuğun kendini kabul ettiği, kişisel olarak onurlandırıldığı ve sevildiği hissini vermek önemlidir. Çocuğun kendine güvenmesi ve gelişimini desteklemesine yardımcı olabilir.
Bireyselleştirilmiş eğitim ve olumlu pekiştirme: Çocuğun ihtiyaçlarına uygun bir eğitim ve destek planı oluşturulması, çocuğun güçlü ve zayıf yönlerinin dikkate alınması ve onun potansiyelini artırmak hedeflenmelidir. İstenilen davranışları teşvik etmek, başarılarını takdir etmek ve ödüllendirmek, motivasyonlarını artırabilir.
- Kanser tedavisinde umut veren gelişmeCambridge Üniversitesi'nde yakın zamanda açılan kanser enstitüsünden bilim insanları, hücrelerdeki değişiklikleri, tümöre dönüşmeden yıllar önce saptayan çalışmalara başladı.08 Mayıs 2024 Çarşamba 22:35GENEL SAĞLIK
- Dünya'nın derinliklerinde "gömülü gezegen" keşfedildiAy'ın yapısındaki metal cevheri üzerine yapılan yeni bir çalışma, uydunun uzun zaman önce Dünya'ya çarpan bir gezegen tarafından oluşturulduğu teorisini güçlendiriyor.08 Mayıs 2024 Çarşamba 21:33TEKNOLOJİ
- TikTok ABD hükümetine dava açtıTikTok ve Çinli sahibi ByteDance, sosyal medya uygulamasının devredilmesinin, devredilmemesi halinde ise yasaklanmasının önünü açan yasa nedeniyle ABD hükümetine dava açtı.08 Mayıs 2024 Çarşamba 20:31TEKNOLOJİ
- Birleşmiş Milletler, 25 Mayıs'ı 'Dünya Futbol Günü' ilan ettiBirleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu, kabul ettiği karar tasarısıyla 25 Mayıs'ın "Dünya Futbol Günü" olarak kutlanacağını açıkladı.08 Mayıs 2024 Çarşamba 19:29FUTBOL
- Eurovision yarışma mı siyasi arena mı?Eurovision, uluslararası bir şarkı yarışması olmanın yanında birçok siyasi olayla da gündeme geliyor. Bu yıl, İsrail’in yarışmaya katılması eleştirilse de tepkiler bir sonuç vermedi.08 Mayıs 2024 Çarşamba 18:28AVRUPA
- Meclis heyeti TBMM Başkan Vekili Adan ile bir araya geldiUBP Milletvekili Resmiye Eroğlu Canaltay başkanlığındaki Cumhuriyet Meclisi Ekonomi Maliye Bütçe ve Plan Komitesi Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) Başkan Vekili Celal Adan ile bir araya geldi.08 Mayıs 2024 Çarşamba 17:13KIBRIS
- Kıbrıs Vakıflar Bankası’nın 41. Yıllık olağan genel kurulu yapıldıKıbrıs Vakıflar Bankası’nın 41. Yıllık Olağan Genel Kurulu 26 Nisan 2024 tarihinde Lefkoşa’da Concorde Tower Hotel’de gerçekleştirildi.08 Mayıs 2024 Çarşamba 17:05KIBRIS
- 30 kilo kaçak etle yakalandıMetehan Kara Geçiş Kapısı’ndan KKTC'ye giriş yaparken aracında kaçak et tespit edilen 38 yaşındaki kadın tutuklandı.08 Mayıs 2024 Çarşamba 16:52KIBRIS
- Tatar- Holguin görüşmesi tamamlandıCumhurbaşkanı Ersin Tatar’ın Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri'nin Kıbrıs Kişisel Temsilcisi María Ángela Holguin Cuéllar ile görüşmesi tamamlandı.08 Mayıs 2024 Çarşamba 16:43KIBRIS
- DAÜ ve KPKD İşbirliğiyle 'Mağusa’da Korolar Tınlıyor' Koro Şöleni DüzenleniyorDAÜ ve KPKD İşbirliğiyle 'Korolar Mağusa'da Tınlıyor' Şöleni: 14 Koro Sahne Alacak08 Mayıs 2024 Çarşamba 16:37DAÜ - DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ
- Geri
- Ana Sayfa
- Normal Görünüm
- © 2014 Detay Kıbrıs
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.