KÜBA İNSANİ GELİŞMEDE BİRİNCİ

UNDP adlı kuruluş her yıl düzenli olarak Dünya İnsani Gelişme Raporu’nu yayımlıyor. Her ülke için insani gelişme indeksini hesaplıyor.

Bu, üç kriterin birleştirilmesinden oluşan bileşik bir indeks: 1- Doğuşta beklenen yaşam umudu, yıl olarak. 2- a) Ortalama okullaşma süresi (yıl olarak), b) Beklenen okullaşma süresi (yıl olarak). 3- Kişi başı ulusal gelir (satın alma gücü paritesi cinsinden Dolar olarak).

Raporu Küba’nın durumunu izlemek ve Küba’yı ABD ve Türkiye ile karşılaştırmak bakımından özellikle inceliyoruz. Geçtiğimiz ay sonunda yayımlanan 2016 yılı Raporu’nun verilerine bakalım.

İnsani gelişme bakımından önemli olan konu, ülkenin mutlak insani gelişme puanı (1. sütunda gösterilen) değil, insani gelişme puanında 188 ülke arasında yerleştiği sıranın, kişi başı gelirde yerleştiği sıranın kaç basamak üzerinde olduğudur. Bunu ifade eden sütun sondan ikincisi oluyor. Bu sütunda hesaplanan farkı insani gelişme performansı olarak tanımlayabiliriz.

İnsani gelişme performansı, bir ülkenin insani gelişme puanı bakımından, gelirine göre beklenenden ne kadar daha iyi bir başarı sergilediğini gösterir.

Küba insani gelişme performansı bakımından hep birinci. 2016’da da böyle: İnsani gelişme bakımından, gelirdeki sırasının tam 48 basamak üzerinde yer alıyor.

ABD bu kriterde Obama döneminde atak yaptı ve negatif performanstan, pozitife geçti: 2016 için + 12.

Türkiye ise hep negatifte. Yıllar içindeki durumunu başka bir yazıda göstermeyi umuyorum. 2016 için insani gelişmede gelirine göre beklenenden 7 basamak geride yer alıyor.

Küba’nın geliri çok daha düşük ama, Türkiye’ye göre doğuşta beklenen yaşam umudu 4.1 yıl ve ortalama okullaşma süresi de 3.9 yıl daha uzun. Küba yaşam umudunda ve okullaşma süresinde, neredeyse, altıda biri gelire sahip olduğu Amerika düzeyinde.

Bu başarı neye mi bağlı ? Hep söylediğimiz gibi: Sosyalizme. Küba, ekonomisini ablukaya almış Amerikan ambargosuna rağmen son derece başarılı.

Geliriniz daha düşük olsa bile uzun yaşamak, insani bakımdan gelişebilmek ve daha uzun süre eğitim almak mı istiyorsunuz. Gayet mümkün: Sosyalizmi tercih edeceksiniz.