Kolektif Bellek Yok Ediliyor

Girne Amerikan Üniversitesi (GAÜ), İletşim Fakültesi Öğretim Görevlisi Dr. Ümmü Altan Bayraktar, modernleşme ve kapitalizmin etkisi altında kalan tarihi yapıların uğradığı değişim ve dönüşümlerin kolektif belleği yok edici etkisine işaret ettiği makalesinde “Kent kimliklerinin oluşmasında en önemli girdilerden biri olan, geçmiş ile gelecek arasında bağ kurabilmemizi sağlayan, nesiller arası iletişime olanak sağlayan ve bir yere ait olma duygusunu geliştirebilen tarihsel-kültürel miras ve arkeolojik, toplumsal, kültürel, ekonomik ve estetik değerleri ile tarihsel kentsel dokular günümüzde, ekonomik rasyonalite mantığıyla yapılan yatırımlar, çarpık ve plansız yapılaşmalar sonucunda yitirilmeye başlanmıştır” dedi.

Kamusal alanın önemli bir bileşeni olan kolektif bellekte tarihi mekanlarıyla kent merkezlerinin önemli bir yer işgal ettiğini anlatan Bayraktar, yaşanan bu değişim ve dönüşüm nedeni ile bu alanların yaşanan mekanlar olmaktan çıktığını, gelip geçilen yerlere dönüştüğünü vurguladı.

Kıbrıs’ın Girne şehri

Yazısında özellikle Girne’ye atıfta bulunan Bayraktar “Girne kenti ve liman yerleşmesi taşımakta olduğu fiziksel miras ile yerleşmenin kültürel hafızasında, imajında etkili bir elemandır ve insanların geçmişle ilişki kurabilmesini sağlar. Kıbrıs’ın Girne Şehri’nde yer alan ‘Liman’, tarihsel süreç içerisindeki gelişimi, fiziki ve sosyal özellikleri düşünüldüğü zaman; yaşanan değişimlerin fiziksel ve sosyal çevreyi etkileyen sorunların yanında, gelecek nesillere aktarılmasında tehdit edici olumsuz etkileri de beraberinde getirmiştir” ifadelerini kullandı.

Kıbrıs ve özellikle Girne Şehri denilince ilk akla gelen imgelerden birinin Girne Limanı olduğunu, burada geçmişin anılarını içinde saklayan önemli tarihsel yapılar bulunduğunu anlatan Bayraktar Girne’nin tarihi dokusunun korunabilmesi için her dönemde tedbirler alındığını, ancak günümüzde yaşanan tahribatın bir türlü önlenemediğine dikkat çekti.

Ortaçağ’dan bu yana Girne

Yazısında “Ortaçağ’da önemli bir liman kenti olan ve konumu nedeniyle Avrupa, Ortadoğu ve Uzakdoğu ile Kuzey Afrika ticaret yollarının kesiştiği bir bölgede yer alan Girne Yat Limanı’nın doğal yapısının korunması yönünde çabalar harcanmakla beraber ne yazık ki Girne Kalesi ve çevresi silüet tarihi yapısı ve görüntüsüyle yeterince korunamamakta; tarihi geçmişinde var olan yapıtlarını giderek yitirmektedir” diyen Ümmü Altan Bayraktar, şu görüşlere yer verdi:

“Girne Limanı yaya yürüyüş alanlarının genişletilmesi; harup ve zahire ambarlarının birer pansiyon, otel veya konaklama haline dönüştürülmesi; zemin katlarının restorant, cafe-bar, diskotek gibi alanlara ayrılması; ambarların arka cephelerinin modern bina görünümünde inşaat malzemeleriyle imarı; dar sokaklarda parke taşlarının kaldırılarak asfalt yapılması ve benzeri değişiklikler Girne Limanı’nın Luzinyan, Venedik, Osmanlı ve İngiliz dönemlerindeki görünümünden oldukça farklı bir şekilde modern bir şehir ve yerleşim yeri görünümüne yol açmıştır. Kıbrıstaki kamusal mekanlar arasında özel bir yeri olan Girne ve Limanı incelendiğinde şehrin limanıyla geçmişten bugüne dek taşıdığı anlam ve barındırdığı önemli tarihsel yapılara karşın, bugün için kentin bir çok yerleri farklı bir boyut sergilemekte; ‘eski ve yeni’ izlenimler adeta çatışır duruma getirilmiş, tarihsel referansları zedelenmiştir.”

Toplumsal Sorumluluk

Bayraktar, ‘XXI. yüzyılda turizm alanında sürdürülen faaliyetler ve yeniliklerle, ekonomik beklentilerinin abartılı getirileri peşinde koşan yatırımcıların, tarihi yapıtların, değişik kültürlerin getirisi olan verilerin korunması için gereken özen gösterilmeksizin şekillendirilmesi, imar değişikliğine uğratılması Antik şehirlerin imar geleceğini ve yapısını olumsuz olarak haliyle etkileyecektir. Ada genelinde olduğu gibi Girne kenti ve liman çevresinin de turizmden sağlanacak ekonomik gelirle tarihi çevrelerini koruyarak yaşanabilir kılmak en önemli noktalardandır. Turizmden yarar sağlanabilmesi, öncelikle yerleşmenin doğal çevre, kültürel miras, sosyal ve ekonomik mekan yapısına uygun korumalar çerçevesinde düzenlemelerin yapılmasına bağlıdır. Aksi durumda turizm; fayda yerine çözümü ve geri dönüşü olmayan birçok sorunu gündeme getirecektir.’dedi.Bayraktar ayrıca , Girne Amerikan Üniversitesi gibi duyarlı kurum ve kuruluşların bu anlamda yaptığı katkıların ülkemiz için son derece önemli olduğunun altını çizdi.