‘KIZLAR MATEMATİKTE DAHA KÖTÜDÜR’ DÜŞÜNCESİ, BAŞARIYI GERÇEKTEN AZALTIYOR

Bilim, teknolojik, mühendislik ve matematik (BTMM) alanlarında son yıllarda kadınların yeterince temsil edilmediğine dair araştırmalar çoğaldı. Kadınların, bu işleri sürdürme olasılıklarının neden düşük olduğuna dair birçok açıklama getirilebilir.

Kadınların bu tür kariyere erkekler kadar ilgi duymadığı… Bu işlerden bazılarının aşırı erkeksi kültürü nedeniyle kadınların kendilerini istenmeyen hissetmesine neden olması… En tartışmalı olasılık ise cinsiyet farkı… Ama asıl neden doğuştan gelen cinsiyet farklılığının bir sonucu olabilir mi?

Kızlar neden daha az tercih ediyor?

Northwestern Üniversitesi’nde psikoloji profesörü olan Ph.D. Renee Engeln tarafından kaleme alınan ve Psychological Science dergisinde yayınlanan yeni bir araştırma, kızların neden bilim ve matematik gibi alanları tercih etmekten vazgeçtiğine dair yeni bir açıklama getiriyor.  

Gerçek performans küçümseniyor

Yalnız ülkemizde değil, tüm dünyada kızların matematikte iyi olmadığı (ya da en azından erkekler kadar iyi olmadığı) stereotipi yaygındır. Hem ebeveynler hem de öğretmenler, kızların matematik becerilerini, matematik değerlendirmelerindeki gerçek performanslarına göre küçümseme eğilimindedir.

Bazı araştırmalar, öğretmenlerin kızların matematik yetenekleri hakkındaki stereotiplerinin kızların özgüvenini zayıflattığını ve matematik testlerindeki puanlarını düşürdüğünü gösteriyor. Her ne kadar akran etkisi çocukların tutum ve ilgilerini şekillendirmede önemli bir rol oynasa da, kızların matematik becerileri hakkında akranlarından gelen olumsuz mesajların etkilerine daha az dikkat ediliyor.

Çin’deki okuldaki veriler incelendi

Yeni araştırmada, Çin’deki ortaokul öğrencilerinden oluşan ulusal temsili bir örneklemden elde edilen veriler kullanıldı. Örneklem, öğrencileri sınıflara rastgele atayan okullarla sınırlıydı (8.000’den fazla öğrenciyi kapsayan 208 sınıf).

Çin’de öğrenciler ortaokulun başında bir sınıfa atanıyor, aynı akran grubuyla üç yıl geçiriyor; dersleri, çalışma oturumlarını ve sosyal etkinlikleri paylaşıyorlar. 

Kızlardan bu düşünceyi destekleyen de var

Araştırmacılar, öğrencilerin sınıflara rastgele atanmasından yararlanarak, kişinin akranlarının, erkeklerin matematikte kızlardan doğası gereği daha iyi olduğuna daha fazla (daha az) inandıkları bir sınıfta olmanın etkisini inceledi.

Okul yılının başında, herhangi bir sınava girmeden önce, kızlara ve erkeklere şu soruyu içeren bir anket yaptılar: “Erkeklerin matematik çalışmadaki doğal yeteneklerinin kızlardan daha fazla olduğuna katılıyor musunuz?” 

Araştırmacılar daha sonra bir sınıftaki erkeklerin matematik becerilerinde doğası gereği kızlardan üstün olduğuna inandıklarını belirten öğrencilerin oranını hesapladılar. Sınıflar, erkeklerin matematikte doğal olarak kızlardan daha iyi olduğunu bildiren öğrencilerin oranı açısından yüzde 13’ten yüzde 92’ye kadar farklılık gösteriyordu. 

İlginçtir ki, bir sınıftaki bu stereotipi destekleyen öğrencilerin oranı, sınıfta kaç kız veya erkek çocuğunun bulunduğuyla ilişkili değildi.

Araştırmacılar daha sonra, tüm öğrencilerin dönem ortalarına doğru girdiği standart testlerden puanları inceledi. ‘Kızların matematikte kötü olduğuna inanan’ akranlarıyla aynı sınıfı paylaşmanın, kızların matematik sınavındaki puanlarını düşürdüğü ve erkeklerin puanlarını biraz artırdığı görüldü.

Öğretmenden övgü de alamıyorlar

Akranlarının büyük bir kısmının cinsiyet-matematik stereotipini desteklediği sınıflardaki kızların ders dışı matematik derslerine katılma olasılıkları daha düşük, matematiğin zor olduğunu bildirme olasılıkları daha yüksek ve matematiğin gelecekteki kariyerleriyle alakalı olduğunu düşünme olasılıkları daha düşük. Bu sınıflardaki erkeklerle karşılaştırıldığında kızlar matematik öğretmenlerinden daha az ilgi ve övgü aldıklarını da bildirdiler.

Kendine inancını kaybedebiliyor

Çocukların matematik becerilerine ilişkin inançlarını ve matematik ağırlıklı alanlara ilgilerini etkileyen birçok faktör var. Ayrıca bu araştırma tek bir öğrenci grubuna odaklanmıştı. Ancak yine de bu yeni çalışma, cinsiyet ve matematik hakkındaki stereotiplerin, kızların kendi matematik yeteneklerine ilişkin inançlarını ve matematik değerlendirmelerindeki gerçek performanslarını etkileyebileceğine dair bir kanıt daha ekliyor. 

Bu yeni çalışma, kızları matematik derslerine devam etmeye teşvik etmenin ve kızların matematik alanlarına olan güvenini artırmanın yanı sıra, eğer kadınların matematik temelli eğitimlerde temsilini artırmak istiyorsak akran inançlarını da ele almamız gerektiğini öne sürüyor.

Bir kızın matematik yeteneği gerçekte ne olursa olsun, etrafı kızların matematikte kötü olduğu mesajını veren sınıf arkadaşlarıyla çevriliyse buna inanmaya başlayabilir.