KAPALI MARAŞ'TA NELER OLUYOR?

KKTC’de yeni bir dönem başlıyor. Ekimden bu yana günün belli saatlerinde gezen turistleri saymazsak 1974 yılından bu yana askerler ve öğrenciler dışında kimsenin girip çıkmadığı Kapalı Maraş'ta mülkiyet hakları incelenerek bölge açılacak. Kapalı Maraş’ın sahil şeridi için geçen yıl günün belli saatlerinde turistlerin gezmesine izin çıkmıştı. KKTC Başbakanı Ersin Tatar’ın verdiği bilgilere göre Taşınmaz Mal Komisyonu üzerinden alınacak başvurular ile bölgenin yüzde 3,5’i kalıcı olarak açılacak. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Rum tarafının başvurusu üzerine konuyu gündemine aldı.

Peki Kapalı Maraş planı neden bu kadar gündem oldu? Ada'nın bu bölümünün önemi ne? 

1-Kapalı Maraş nerede?

KKTC’ye ait Gazimağusa’da bulunan Kapalı Maraş mahallesi yerleşim ve iskana kapalı.

2-Kapalı Maraş neden kapalı? 

1974 yılındaki Kıbrıs Barış Harekatı sonrasında Ada'nın turizm gelirlerinin önemli bir bölümünü oluşturan Maraş kapandı. Alan 1981 yılında resmen birinci derece askeri yasak bölge ilan edildi. 29 Temmuz 1990’da bölgenin kontrolü KKTC Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı’na teslim edildi. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi 11 Mayıs 1984’te Kapalı Maraş’ın Birleşmiş Milletler kontrolüne devredilmesi gerektiği çağrısında bulundu.

Bölge hâlihazırda Kıbrıs adasında Türk ve Rum taraflarını ayıran BM Yeşil Hattı içinde bir tampon bölge olarak kabul ediliyor.

3-Annan Planı Kapalı Maraş için ne öngörüyordu? 

Ada’da çözüme en yakın olunduğu zaman 2004 yılındaki Annan Planı'na dayanan referandum idi. Eski Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Kofi Annan’ın planına göre Kapalı Maraş Rumların kontrolüne bırakılacaktı. Türk tarafı plana 'evet' demesine rağmen Rumların 'hayır' demesi sonucu bu plan uygulamaya hiç konmadı.

4-Kapalı Maraş’a kim girip çıkabiliyor? 

Kapalı Maraş adı üstünde kapalı ancak 2020 öncesinde TSK mensupları ile orduevinin yanında bulunan kız öğrenci yurdundakiler ve bu öğrenciler için çalışan taksiler içeri girip çıkabiliyordu. Geriye kalan turistler İkon Kilisesi’nden öteye geçememekteydi.

8 Ekim 2020 tarihinden itibaren ise öğrenciler ve askerler dışında Kapalı Maraş’ın 1.5 kilometrelik kıyı şeridi KKTC halkının kullanımına açıldı. Maraş günümüzde saat 08.00-17.00 arasında gezilebiliyor.

5-Kapalı Maraş’ta kimlerin mülkleri var? 

Osmanlı döneminde Maraş’ta Lala Mustafa Paşa Vakfı, Abdullah Paşa Vakfı ve Bilal Ağa Vakfı olmak üzere üç vakfa ait mülkler bulunuyordu. İngiltere’nin Ada’daki hakimiyeti sonrası bu mallara çeşitli şekillerde el kondu.

Şu an Kapalı Maraş’ta Rumların da Türklerin de mülkleri bulunuyor. Burada kimin hangi mülke sahip olduğu yapılacak başvurular sonucu bir komisyon ile belirlenecek.  

6-Kapalı Maraş daha önce açılmak istendi mi?

Kapalı Maraş 1974’ten sonra zaman zaman KKTC hükümeti tarafından açılmak istendi. Bazen politik iklim uygun olmadığı bazen de Rumlar ile yürütülen görüşmeler sebebiyle bu çalışmalar yarım kaldı. KKTC siyasetinde farklı görüşlerden insanlar da Maraş’ın açılmasını destekledi.

KKTC Cumhurbaşkanı Denktaş, BM Genel Sekreteri Kofi Annan'a 2003 yılında bir mektup göndererek, 1993'teki Butros Gali'nin masaya koyduğu güven artırıcı önlemler paketinin hayata geçirilmesini istedi ve Lefkoşa havaalanının ortak kullanıma açılması karşılığında kapalı bölge Maraş'ın BM kontrolünde Rumlara verilmesine hazır olduklarını bildirmişti.

7-Maraş kapanmadan önce nasıl bir yerdi? 

Maraş KKTC ekonomisi için büyük öneme sahip. 46 yıl öncesine kadar Akdeniz’in ‘Las Vegas’ı olarak bilinen bölge yerleşime kapanmadan önce 100 otele, 3 bin iş yerine, 150 eğlence, spor ve sanat tesisine ev sahipliği yapıyordu. Bölgenin eski durumuna gelmesi için imar sorunlarının çözülmesi ve yaklaşık 10 milyar dolar açılması harcanması gerektiği ifade ediliyor.

8-Maraş’ın açılmasına diğer ülkeler ne diyor?

Geçen yıldan bu yana Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Kesimi alanın açılmaması için lobi çalışmaları yapıyor. Ada’daki süreçlerin hep içinde olan İngiltere’den konu hakkında bir tepki gelmezken ABD ve BM ve AB tarafı ‘endişe verici’ gibi klişe açıklamaların ötesinde bir tepkide bulunmadı. Rusya ise sıcak denizler stratejisi kapsamında yüz yıllardır Akdeniz’deki her gelişmeyi yakından izlediği gibi Maraş’ın da açılması ve mülkler üzerinde bir çalışma yapılmasını istemiyor.