JAMES WEBB UZAY TELESKOBU, YAKIN BİR GEZEGENDE SU BUHARI BULDU

CNN’in haberine göre araştırmacılar, tespit edilen su buharının ötegezegenin bir atmosferi olduğuna işaret edebileceğini ve bunun kayadan oluşan bir gezegende keşfedilen ilk atmosfer olabileceğini düşünüyor.

Webb teleskobu tarafından tespit edilen sıcak ve kayalık gezegenin GJ 486 b olarak adlandırıldığı ve Dünya’dan yaklaşık yüzde 30 büyük olduğu için yüzeyindeki yer çekiminin daha fazla olduğu açıklandı.

GJ 486 b’nin kızıl cüce adı verilen yıldız türüne ait güneşine yakın konumda olması nedeniyle yıldızın etrafındaki bir turunu 1.5 Dünya günü kadar zamanda tamamladığı kaydedildi.

Kızıl cüce sınıfına ait yıldızların Güneş’ten daha soğuk olduğu ve bu nedenle yıldıza daha yakın alanlarda bile “yaşanabilir bölgeler” bulunabileceği belirtildi.

Yıldız sistemlerinde “yaşanabilir bölgelerde” bulunan gezegenlerin, yaşamı destekleyecek sıvı halde su barındırabileceği düşünülüyor.

Normalde kırmızı cüce yıldızların, gezegenlerin yüzeyine yakın gaz katmanlarını yok etme potansiyeline sahip ultraviyole ve X-ışınları yayması nedeniyle, yörüngelerindeki kayalık gezegenlerde atmosfer bulunamayacağı değerlendiriliyordu.

ATMOSFERE SAHİP OLABİLİR

Araştırmacılar, gezegenin bağlı olduğu yıldıza çok yakın olması nedeniyle yüzey sıcaklığının 430 dereceye kadar çıktığını belirledi.

Astronomların Ay’ın sadece bir yüzünün Dünya’ya baktığı gibi GJ 486 b’nin de sadece bir yüzeyinin yıldıza baktığını, diğer yüzeyinin ise sürekli gece olduğunu değerlendirdikleri kaydedildi.

Yüzeyindeki yaşama imkan vermeyen çok yüksek sıcaklıklara rağmen Webb teleskobunun yakın kızılötesi tayfçeker cihazından alınan veriler, GJ 486 b’nin üzerinde su buharı tespit etti.

Araştırmacılar, yıldıza yakınlığı ve yüzeyindeki çok yüksek sıcaklıklara rağmen su buharı tespitinin gezegenin bir atmosferi olabileceğini düşündürdüğünü açıkladı.

ATMOSFERE SAHİP OLDUĞU DÜŞÜNÜLEN İLK KAYALIK GEZEGEN OLABİLİR

Daha önce Jüpiter gibi gazdan oluşan uzak gezegenlerde su buharı tespit edilmiş olsa da, bilim insanları şu ana kadar kayalık bir ötegezegende atmosfer bulunduğuna dair bir keşif yapamadı.

GJ 486 b’nin çevresinde atmosfer keşfedilmesinin, gezegeni, Güneş Sistemi’ndeki Dünya ve Mars gibi gezegenlere benzer hale getireceğinden bir dönüm noktası olacağı vurgulandı.

Maryland’deki Johns Hopkins Üniversitesi Uygulamalı Fizik Laboratuvarı çalışanı, Webb gözlem programı baş araştırmacısı, Kevin Stevenson, “Sıcak ve kayalık bir gezegenin atmosferindeki su buharı, ötegezegen bilimi için büyük bir keşif olabilir. Ancak bu suyun yıldızdan kaynaklanıp kaynaklanmadığı konusunda dikkatli ve emin olmalıyız.” açıklamasını yaptı.

Araştırmacılar, uzak yıldız sistemlerindeki gezegenlerin varlığını ancak gezegen yıldızın önünden geçerken tespit edebiliyor. Ötegezegenlerin nitelikleri ise Webb teleskobundan alınan verilerin incelenmesi sonucu bulunuyor.

Araştırma ekibi GJ 486 b’nin yıldızın önünden iki defa geçtiğini tespit etti ve bu geçiş esnasında yıldızın ışığında gezegenin muhtemel atmosferi nedeniyle oluşan değişikliklerden su buharı olduğunu belirledi.

SU BUHARI, SUYUN İZLERİ Mİ?

Öte yandan tespit edilen su buharının kesin olarak gezegenin atmosferinde mi olduğu yoksa yıldızda mevcut su buharından mı kaynaklandığının belirlenmesi için daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulduğu kaydedildi.

Arizona Üniversitesi akademisyeni ve araştırma yazarlarından Sarah Moran, “Bir veri aldık ve bunun sudan kaynaklandığı neredeyse kesin. Ama bu suyun gezegenin atmosferinin bir parçası olup olmadığını, yani gezegenin bir atmosferi olup olmadığını, yoksa verilerin yıldızdan gelen suyun izleri mi olduğunu henüz söyleyemeyiz.” açıklamasını yaptı.

Araştırmacılar Güneş yüzeyindeki lekelerde de su bulunduğundan hareketle Güneş’ten daha soğuk olan GJ 486 b’nin kızıl cüce yıldızında çok daha fazla su bulunabileceğini düşünüyor.

Michigan Üniversitesi’nde NASA için çalışan ve araştırmanın yazarlarından Ryan MacDonald, açıklamasında, “Geçişler sırasında gezegenin herhangi bir yıldız lekesinden geçtiğine dair kanıt gözlemlemedik. Ancak bu, yıldızın başka yerlerinde yıldız lekeleri olmadığı anlamına gelmez. Gezegen olası lekelerin önünden geçerken lekelerdeki su da gezegenin atmosferi gibi görünebilecek veriler sağlayabilir.” ifadelerini kullandı.

Araştırmanın ileriki safhalarında, Webb teleskobundaki farklı aletler kullanılarak yapılacak gözlemlerin tespit edilen su buharının gezegenin atmosferinden kaynaklanıp kaynaklanmadığını ortaya koyabileceği aktarıldı.

Araştırma sonuçları, The Astrophysical Journal Letters’da yayınlanmak üzere kabul edildi.