WASHINGTON ABD, İran'la P5+1 arasında bugün uygulanmaya başlanan nükleer anlaşma gereği, Tahran'a yönelik yönelik yaptırımlara getirmeye başlayacağını duyurduğu sınırlı hafiflemeler kapsamında, bu ülkenin ham petrol ihracatını azaltmaya dönük çabalara ara verdiğini açıkladı. ABD Dışişleri ve Hazine Bakanlıklarının açıklamasında, ABD'nin İran'a ekonomik yaptırımları gevşetmeye başlama kararının bazı ayrıntıları paylaşıldı. Açıklamada, ABD ve P5+1 içerisindeki ortaklarının 24 Kasım 2013'te, İran'ın nükleer programındaki ilerlemeyi durdurma ve kilit noktalarda programın seviyesini aşağı düşürmeye yönelik ilk adım niteliğinde bir mutabakata vardığı hatırlatıldı. Ortak Eylem Planı'nda belirtildiği üzere, bu mutabakatın 10 yıldır ilk kez İran'ın nükleer programı üzerinde anlamlı sınırlamaları içerdiğine dikkat çekilen açıklamada, İran'ın nükleer programını kısıtlamaya yönelik bu önemli adımların karşılığında, P5+1'in de İran'a yönelik yaptırımlarda 6 ay süresince sınırlı, hedefe odaklı ve geri çevrilebilir rahatlama sağlama sözü verdiği anımsatıldı. Hafifletilecek yaptırımlar neler? Uluslararası Atom Enerjisi Kurumunun (UAEK) bugün İran'ın Ortak Eylem Planı kapsamındaki ilk nükleer yükümlülüklerini yerine getirdiğini teyit ettiğine işaret edilen açıklamada, buna uygun olarak, ABD yönetiminin de İran'ın ham petrol ihracatını daha da azaltmaya dönük çabalara ara verme yönünde gerekli adımları attığını bildirdi. Bu bağlamda, İran petrolünün arasında Türkiye'nin de olduğu mevcut 6 müşterisinin, Ortak Eylem Planı süresince, yani 6 ay boyunca satın alımlarını mevcut azaltılmış seviyede tutmalarına izin verilecek. Buna ilaveten, yönetimin, İran'a, insani işlemler ve tıbbi harcamalar, yurt dışında okuyan İranlı öğrencilere üniversite harcı giderleri ve İran'ın BM yükümlülüklerine dair giderler için ödemeler yapmasına imkan vermeye dönük finansal kanalların oluşturulması amacıyla ortakları ve İran ile birlikte çalıştığı belirtildi. ABD yönetiminin, İran'ın petrokimya ürünleri ihracatı, İran'la altın ve değerli metallerin belirli ticareti, İran'ın otomotiv sektörüne mal ve hizmet sağlanmasıyla alakalı işlemlere karışan Amerikalı olmayan kişilere yönelik yaptırımları da Ortak Eylem Planı süresince askıya alma yönünde gerekli adımları attığı da kaydedildi. Ayrıca ABD hükümetinin, belirli İran havacılık sektörü için uçuş güvenliğinde gerekli olan yedek parçalar, incelemeler ve ilgili hizmetlerle ilgili işlemlere lisans vereceği bildirildi. Açıklamada, Ortak Eylem Planı ve bununla bağlantılı olarak bazı yaptırımların askıya alınmasının 6 ay süresince yürürlükte kalacağı belirtilirken, bunun İran'a, yurt dışında kısıtlamaya tabi fonlarına sınırlı erişim izni verilmesini de içerdiği aktarıldı. Fonlar gelecek 6 ay boyunca aşamalı dilimler halinde serbest bırakılacak. ABD Dışişleri ve Hazine Bakanlıklarının açıklamasında, yaptırımlara getirilen tüm hafiflemelerin, İran'ın Cenevre'deki ilk mutabakatta sıralanan ve sonraki teknik taahhütlerde detaylandırılan nükleer adımlara uymaya devam etmesine bağlı olduğu belirtildi. Açıklamada, İran'ın bu taahhütleri yerine getirmediğinin tespit edilmesi halinde, ABD'nin yaptırımlara getirilen bu sınırlı hafiflemeleri geri çekeceği ifade edildi. Açıklamada, "ABD ve P5+1 içerisindeki ortaklarımız, İran'ın nükleer silah edinmesini engelleyecek ve İran'ın nükleer programının sadece barışçıl olduğu yönünde güven sağlayacak uzun vadeli, kapsamlı bir anlaşma olasılığını araştırırken, ABD yönetimi, ilk adımda açıkça askıya alınmayan tüm yaptırımları tam kapsamlı olarak uygulamaya devam edecek" ifadesine yer verildi.