İran ile imzalanan nükleer anlaşmanın tarafları İngiltere, Fransa, Almanya, Rusya ve Çin anlaşmadan çekilen ABD’nin, Tahran’a yönelik Birleşmiş Milletler yaptırımlarının geri getirilmesine olanak veren mekanizmayı hayata geçiremeyeceğini belirtti.

İran’ın nükleer çalışmalarını denetleme amacıyla kurulanNükleer Anlaşma Ortak Komisyonu, Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler Servisi Genel Sekreteri Helga Maria Schmid’in başkanlığında Avusturya’nın başkenti Viyana’da toplandı.

Nükleer anlaşmanın tarafları İran, İngiltere, Fransa, Almanya Rusya ve Çin’den Dışişleri Bakan Yardımcılarının katıldığı komisyon toplantısı sonrasında yazılı açıklama yapıldı.

Açıklamada, tüm katılımcıların Birleşmiş Milletler(BM) Güvenlik Konseyi’nin (BMGK) 2231 sayılı kararıyla desteklenen nükleer anlaşmanın korunması ve tüm taraflarca tam olarak uygulanmasının önemini vurguladığı belirtildi.

Nükleer anlaşmadan 2018’de tek taraflı çekilmesine rağmen halen 2231 sayılı kararın taraflarından biri olduğunu savunan ABD’nin, İran’a yönelik yaptırım mekanizmasını hayata geçirebilmek için BMGK nezdinde girişimlerde bulunmasına işaret edilen açıklamada, şu ifadelere yer verildi:

“Katılımcılar, ABD’nin nükleer anlaşmadaki katılımını 8 Mayıs’ta tek taraflı olarak sona erdirdiğini ve bunun ardından KOEP ile ilgili herhangi bir faaliyete katılmadığını, bu nedenle de anlaşmanın tarafı kabul edilemeyeceğini yeniden teyit etti. Katılımcılar aynı zamanda, ABD’nin, 2231 sayılı BMGK kararı kapsamında BM yaptırımlarını geri getirme sürecini başlatamayacağını yineledi.”

Açıklamada, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) Başkanı Rafael Mariano Grossi’nin geçen haftaki Tahran ziyareti sonrasında varılan anlaşmaya dair yapılan ortak bildiriden memnuniyet duyulduğu aktarılarak İran’daki Arak Ağır Su Reaktörü’nün modernize edilmesi gibi önemli projelerin sürdürülmesi gerektiği belirtildi.

Toplantıdan sonra açıklama yapan İran Dışişleri Bakan Yardımcısı Abbas Arakçi de nükleer anlaşmanın taraflarının ABD’yi anlaşmanın bir parçası olarak kabul etmediğini söyledi. Arakçi, “Anlaşmanın tarafları, ABD’nin söz konusu mekanizmayı harekete geçirme talebini etkisiz görüyorlar.” dedi.

ABD yönetimi, 2015’te İran ile BMGK daimi üyeleri ve Almanya arasında imzalanan nükleer anlaşmadan 2018’de tek taraflı olarak çekilmişti. Washington, Ağustos 2018 itibarıyla Tahran’ın füze programı ve bölgesel nüfuzunun da sınırlandırıldığı yeni bir anlaşmaya zorlamak için İran’a yönelik “tarihin en ağır yaptırımlarını” uygulamaya başlamıştı. Bu süreçte ekonomisi büyük yara alan İran, ekonomik sorunlardan kaynaklı toplumsal hareketliliklerle de başa çıkmaya çalışmış ancak ABD Başkanı Donald Trump’ın tekliflerine rağmen masaya oturmaya yanaşmamıştı. İran, ABD’nin yaptırımlarına karşılık nükleer anlaşmadaki taahhütlerini de geçen yıl durdurmuştu.

BMGK’nin İran’a 13 yıldır uyguladığı ve 18 Ekim’de sona erecek silah ambargosunu yenileme girişimleri BMGK’de başarısızlıkla sonuçlanan ABD, İran’ın nükleer anlaşma kapsamındaki taahhütlerini askıya almasını gerekçe göstererek Konseyin 2231 sayılı kararı ile kaldırılan tüm yaptırımların tekrar uygulanmasına imkan tanıyan mekanizmayı hayata geçirebilmek için BMGK nezdinde girişimlerine devam ediyor.

İran ile nükleer anlaşmanın tarafları, anlaşmaya taraf olmayan bir ülkenin yaptırımların yeniden devreye sokulmasına olanak veren mekanizmayı hayata geçiremeyeceğini belirtiyor.