Ülkede ilk vaka, iki yıl önce bugün Alman turist kafilesinde görülmüştü. 10 Mart 2020’den 9 Mart 2022’ye kadar geçen sürede 201 kişi Covid-19 nedeniyle hayatını kaybetti. Ülkede, dün itibarıyla yapılan test sayısı 6 milyonu, saptanan vaka sayısı 71 bini, takibi sonlandırılan bileklik sayısı 134 bini aştı. Son birkaç ayda 70’lere kadar yükselen yoğun bakımdaki hasta sayısı 4’e düştü.

Omicron’un hafif semptomlarla seyretmesi, aşılanma oranlarının artması zamanla hastalığın gücünü kırdı ve kısıtlamalar dünyada olduğu gibi ülkede de kademeli olarak kaldırılmaya başlandı.

İstatistiklerine göre, Mart 2020’den Şubat 2022’ye kadar geçen sürede Covid-19 nedeniyle yoğun bakıma 435 hasta yatırılırdı. 159 hasta yoğun bakımda kaybedildi. Şubat sonu itibarıyla açıklanan ölü sayısı 195’ti ancak 36 kişi yoğun bakım dışında, servislerde ya da evinde kaybedildi.

Yoğun bakıma ilk yatırılanlar virüsün tespit edildiği Alman turistlerdi. Mart 2020 hastaneye yatırılan iki hasta hayatını kaybetmiş, yerel vakalar Nisan 2020’den itibaren yoğun bakıma alınmıştı.

Yoğun bakıma yatırılan hastaların yaş aralığı 8 ile 101 arasında değişti. Hastalardan 166’sı kadın, 269’u erkekti.  Çocuk yoğun bakımında tedavi gören 10 aylık bir bebek de kısa süreliğine Acil Durum Hastanesi’ndeki yoğun bakımda tedavi gördü.

Yoğun bakımda kaybedilen 159 hastadan 67’si kadın, 92’si erkekti. Kaybedilen aşılı hasta sayısı 30’du.

Nakilli hastaları da kaybettik

İki yılda yoğun bakımda en fazla kayıp 39 kişiyle Aralık ayında verildi. 3’ü böbrek, biri kalp olmak üzere 4 organ nakilli hasta da Covid-19’a yakalanarak yoğun bakımda yaşamını yitirdi.

Yoğun bakımdaki en genç kayıplar 8 ile 15 yaşındaki iki çocuk oldu. 29 yaşında bir hamile de yoğun bakımda hayatını kaybetti. 

Bu yılın ilk iki ayında 102 kişi yoğun bakıma yatırıldı, 45 kişi hayatını kaybetti. Ölenlerden 26’sı kadın, 19’u erkekti.

2021 yılında yoğun bakıma 318 hasta yatırıldı. 39’u kadın, 69’u erkek 108 hasta hayatını kaybetti.

2020’de yoğun bakıma yatırılan 15 hastadan 6’sı yaşamını yitirdi. 2020’de Mayıs, Haziran, Temmuz, Ağustos, Ekim ve Kasım aylarında yoğun bakıma hiç hasta yatırılmadı .

Yaşamını yitiren hastaların yüzde 73'ü aşısızdı

Yoğun bakıma yatırılan hastalardan yüzde 38’i kadın, yüzde 62’si erkek, hayatını kaybedenlerden yüzde 42’si kadın, yüzde 58’i erkekti. Yaşamını yitiren hastaların yüzde 73’ü aşsızdı.

Yoğun bakıma rekor yatış Aralık'ta

Kapanmalarla düşen vaka sayıları yeni varyantlarla bini aştı. Yoğun bakımdaki hasta sayısı Kasım’dan itibaren yükselişe geçti. 2 yılda yoğun bakıma rekor hasta yatışı 72 kişiyle Aralık 2021’de oldu. En az hasta yatış 2 kişiyle Mayıs 2021’de gerçekleşti.

Güney Kıbrıs’ta günlük vaka sayısının 5 binin üzerine çıktığı günler oldu. Güney’de ölü sayısı 886’ya yükselirken, Türkiye’de hayatını kaybedenlerin sayısı 96 bine yaklaştı. Dünyada 450 milyon kişi Covid-19’a yakalanırken, ölü sayısı 6 milyonu geçti.

10 Bini aşkın öğrenci Corona'ya yakalandı

2021-2022 eğitim-öğretim döneminde İlköğretim Dairesi, Genel Orta Öğretim Dairesi, Mesleki Teknik Öğretim Dairesi’ne bağlı okullarda öğrenim gören 10 bin 447 öğrenci pozitif oldu. Bu okullarda görev yapan bin 295 öğretmen, 285 personel de Covid-19’a yakalandı.

Corona'nın iki yıllık bedeli 940 milyon TL

Covid-19’un ülkede görülmesiyle bu alandaki harcamalar için Maliye Bakanlığı’nda ayrı bir proje kalemi oluşturuldu. Covid-19 için mahalli kaynakların yanı sıra Türkiye Cumhuriyeti’nin aktardığı kaynaklar da kullanıldı.

2020’de 100 milyonu TC kaynaklı olmak üzere 287 milyon TL, 2021’de 120 milyonu TC kaynaklı olmak üzere 653 milyon TL harcandı.  Yerel işgücünün desteklenmesi fonu ile Koronavirüsle Mücadele Giderlerine Katkı Projesi için TC’nin aktardığı kaynak 220 milyon TL oldu.

Mart 2020’den 2021 yılının sonuna kadar Covid-19 kapsamında Maliye’nin kasasından 940 milyon TL çıktı.

Proje kapsamında ulaştırmadan, sağlığa, konaklamadan güvenliğe, çalışma hayatından tarıma farklı alanlar için ilgili bakanlıklara ödemeler yapıldı. 2022 bütçesinden şu ana kadar 5 milyon TL’lik ödeme yapıldı. Bu kaynağın tarıma aktarıldığı belirtildi.

2020’de KKTC bütçesinin yüzde 3.26’sı, 2021’de ise yüzde 6.40’ı Covid-19’a ayrıldı.

2020’de konaklama için yaklaşık 108 milyon TL harcandı

2020’de en fazla kaynak konaklamaya gitti. Bunun için yaklaşık 108 milyon TL harcandı. Alman bir turist kafilesinde hastalığın görülmesiyle Salamis Otel karantina oteline dönüştürüldü, karantina harcamalarına bir milyon 20 bin TL, diğer konaklama giderlerine de 107 milyon 395 bin TL harcandı.

Ateş ölçer, maske gibi ihtiyaçlar için 196 bin 659 TL, karantina merkezlerine ulaşım için 205 bin 572 TL, yurt dışında kalan öğrencilere destek için bir milyon 475 bin TL, temizlik için Milli Eğitim Bakanlığı’na 453 bin TL ödendi. Tarım alanındaki destekler için 9 milyon 762 bin TL ödeme yapıldı.

2020’de Sağlık Bakanlığı’na toplam 27 milyon 826 bin TL aktarıldı. Büyük payı PCR kit, dezenfektan, tıbbi malzeme, cihaz ve benzeri harcamalar tuttu. Bunlar için 25 milyon 257 bin TL harcandı. 22 Covid-19 odası yapımı içinse 2 milyon 452 bin TL ödendi.

Yine 2020’de muhtaç kişilere yardım için 4 milyon 550 bin TL, yerel işgücünün desteklenmesi için 30 milyon TL Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na aktarıldı. Karantina merkezlerindeki güvenlik hizmeti için Polis Genel Müdürlüğü’ne 4 milyon 169 bin TL verildi.

2021’de Covid-19 için ayrılan bütçede en büyük payı Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı aldı.

Yerel işgücünü istihdamının desteklenmesi fonu için 189 milyon 279 bin TL ayrıldı. Covid-19’la ilgili proje kapsamında kullanılmak üzere Maliye Bakanlığı’na 187 milyon 351 bin TL verildi.

2021’de Tarım ve Doğal Kaynaklar Bakanlığı’na destekler için 19 milyon 788 bin TL, Sağlık Bakanlığı’na 115 milyon 632 bin TL ödendi. 

PCR kiti, hızlı antijen setleri, tıbbı malzeme temini için 89 milyon 760 bin TL, dışarıdan alınan PCR ve hızlı test gibi sağlık hizmetleri için 25 milyon 871 bin TL harcandı.

Muhtaç kişilere ve ailelere 2021’de de yardım yapıldı. 3 aylık yardım kapsamında Çalışma Bakanlığı’na 4 milyon 981 bin TL, Sosyal Sigorta prim desteği için 15 milyon TL aktarıldı. Polis Genel Müdürlüğü’ne karantina merkezlerindeki güvenlik hizmeti ve mültecilere sağlanacak yemek için toplamda 1 milyon 307 bin TL ödendi.

2021’de TC kaynaklarından ayrılan 120 milyon TL’nin 19 milyon 915 bin TL’si elektrik teşvik ödemeleri, 63 milyon 552 bin TL’si arpa destek ödemesi, 22 milyon 783 bin TL’si PCR ve antijen test bedelleri, 10 milyon 719 bin TL’si de ilaç bedeli için harcandı. Kaynaklar, ilgili bakanlıklara aktarıldı.

1 Milyon doza yakın aşılanma

Mart 2020’den bu yana hayatımızda olan Covid-19 konusunda karar üretmek için birçok kez toplanan Bulaşıcı Hastalıklar Üst Komitesi, sokağa çıkma yasağı, yurt dışından gelenlerin, pozitif ve temaslıların pandemi otellerinde kalması, bileklikli ev izolasyonu, test zorunluluğu gibi birçok uygulamayı yürürlüğe koydu.

Omicron’un hafif semptomlarla seyretmesi, aşılanma oranlarının artması zamanla hastalığın gücünü kırdı ve kısıtlamalar dünyada olduğu gibi ülkede de kademeli olarak kaldırılmaya başlandı.

Sağlık alt yapısının güçlendirilmesi, aşı temini, Acil Durum Hastanesi’nin açılması, toplumun yüzde 81’i aşılanması da tedbirlerin gevşetilmesinde etkili oldu. Aşılı kişilerin KKTC’ye antijen/PCR testi yapmadan girebilmesi, sınır kapılarında test zorunluluğunun kaldırılması, kalabalık okullarda dönüşümlü eğitimden normal eğitime geçilmesi son alınan kararlar arasında yer aldı. Ülkede 1 milyon doza yakın aşı yapıldı.

Siyasiler de Corona oldu

Ve uzun soluklu Covid-19 mücadelesinde Ali Pilli ve Ünal Üstel olmak üzere iki isim Sağlık Bakanlığı yaptı. UBP-DP-YDP üçlü koalisyonunda Sağlık Bakanı olan Pilli de koronavirüse yakalandı. Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Hasan Taçoy, Milli Eğitim Bakanı Nazım Çavuşoğlu, milletvekilleri de Covid-19’a yakalandı. Cumhurbaşkanlığı seçimi ile 23 Ocak Milletvekilliği erken genel seçimi koronavirüs önlemleri çerçevesinde yapıldı.

Virüse karşı insanlığın tek umudu olan aşılar KKTC’ye ilk kez 14 Ocak’ta ulaşmıştı. Pandemi sürecinde biri 2020 Mart ayında diğeri de 2021’nin ocak ayında olmak üzere iki kez kapanma kararı alınmıştı.

Saç telinden 600 kat daha küçük

Son iki yılda Covid-19’un bilinmezliği, ölümcül olması, izolasyon ve karantina zorunluluğu, damgalama insanlar üzerinde olumsuz etki yarattı ancak zamanla ‘yeni normal’ denilen sürece ayak uyduruldu.

‘Maske, mesafe ve hijyen hem siyasilerin hem de sağlıkçıların günlük açıklamaları arasında yer aldı. Testler günlük hayatın parçası haline geldi. Vaka sayılarıyla ilgili haberler rutine dönüştü.

Bazı ülkelerde kısıtlamalar ve aşı zorunluluğu kişisel hakların ihlali olduğu gerekçesiyle protesto edildi ancak sürekli mutasyona uğrayan Covid-19, iki yılda dünya gündeminden hiç düşmedi.

Verilere göre, Covid-19’a neden olan SARS-CoV-2 virüsünün çapı 0,1 mikrometreyken insan saçının çapı 60 mikrometre.

Dünyayı sarsan, saç telinden 600 kat daha küçük olan virüs, enfekte kişiler nefes alıp verdiklerinde, öksürdüklerinde veya hapşırdıklarında dışarı attıkları damlacıklar yoluyla insandan insana bulaşıyor. Uzmanların açıklamasına göre, maske bu damlacıklarda bulunan viral partiküllerin geçişini engellerken, elleri yıkamak; sık dokunulan yüzeyleri ve nesneleri dezenfekte etmek, yüze, göze ve ağıza dokunmaktan kaçınmak gibi basit önlemler enfeksiyon riskini büyük ölçüde azaltıyor.