İstem dışı idrar kaçırma ya da idrarın tutulamaması kadınlar arasında genellikle olağan bir durum olarak görülerek dikkate alınmayabiliyor ya da gizlenebiliyor. Oysa bu durum sürekli tekrarlarsa hastalık olarak kabul ediliyor. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Dr. Öğr. Üyesi Melis Koçer Yazıcı, kadınlarda erkeklerden daha yaygın görülen bu sorunla ilgili çözüm yollarını şöyle anlattı…

FARKLI TİPLERİ VAR

İdrar kaçırmanın birçok tipi var. Stres tipi idrar kaçırma; gülme, hapşırma, öksürme, ağır eşya kaldırma gibi durumlarda gelişen idrar kaçırmadır. Sinir ve kas zayıflığına bağlıdır. Sıkışma tipi idrar kaçırmada hasta aniden idrara sıkışır ve kontrolsüz bir şekilde idrar kaçırır. Taşma tipi idrar kaçırmada ise mesanenin kapasitesinin dolmasına rağmen idrara sıkışıklık hissedilmemesi ve mesaneye fazla gelen idrarın sızıntı şeklinde istemsiz olarak kaçırılmasıdır. İdrar kaçırma sıklığı ilerleyen yaşla birlikte artar ve 70 yaş üzerindeki kadınların yüzde 40'ından fazlası bu durumdan etkilenir.

KİMLER RİSK ALTINDA?

Hamilelik, doğum, menopoz ve normal kadın anatomisi nedeniyle kadınların ‘stres idrar kaçırma olasılığı' daha yüksektir. Aşırı kilolu olmak mesaneniz ve çevresindeki kaslar üzerindeki baskıyı artırır, onları zayıflatır. Bu da öksürdüğünüzde veya hapşırdığınızda idrarın dışarı sızmasına neden olur. Sigara içmek, genetik yatkınlık, özellikle Multipl Skleroz, Parkinson hastalığı, inme, beyin tümörü, omurilik yaralanması gibi nörolojik hastalık veya diyabet hastalığınızın olması idrar kaçırma riskinizi artırabilir. İdrar yolunuzun herhangi bir yerinde gelişen bir tümör, normal idrar akışını engelleyerek taşma inkontinansına yol açabilir. İdrar yolunda oluşan taşlar da bazen idrar kaçağına yol açar. Stres üriner inkontinans ve aşırı aktif mesane 20'li yaşlarda da ortaya çıkabilir. İdrar kaçırma, çok fazla kafein veya alkol almak, idrar yolu enfeksiyonları, hormonal değişiklikler veya belirli ilaçları almak zorunda kalma gibi sağlık sorunları ile tetiklenebilir. Genç yaşlarda başlayan ve tedavi edilmeyen kronik öksürük, kronik kabızlık da ilerleyen yıllarda idrar kaçırma sorununa yol açabilir. Pelvik tabanına gerginlik ekleyen ağır kaldırma veya belirli egzersiz türleri de idrar kaçırma olasılığını artırabilir.

NELER YAPILABİLİR?

Bu sorunu yaşayan birçok kişi için yaşam tarzı değişiklikleri ve bazı önerilerle semptomları hafifletmek mümkündür. İşte yapmanız gerekenler;

1-Düzenli bir şekilde pelvik taban kaslarını güçlendirici egzersizler yapın. Uzman bir hekim ve fizyoterapist tarafından pelvik taban kaslarınızı doğru şekilde kullanıp kullanamadığınızın ve ne kadar sıkabildiğinizin değerlendirilmesi önemlidir. Bu değerlendirme sonucuna göre size bir egzersiz programı verilecektir. Bu egzersizlerin etkisini en az 3 ay yaptıktan sonra göreceğinizi unutmayın ve devam edin.

2-Sigarayı bırakın.

3-Pelvik taban kaslarınızı zorlayabileceği için ağır kaldırmayın.

4-Fazla kilolarınızdan kurtulun. Fazla kilolu olmak pelvik taban kaslarınızı zayıflatabilir ve yağ dokusunun mesanenize yaptığı baskı nedeniyle idrar kaçırmaya neden olabilir.

5-Kabızlık sorununuz varsa tedavi olun. Ikınmak pelvik taban kaslarınızı zayıflatır ve idrar kaçırmayı daha da kötüleştirir.

6-Birçok kişi, daha fazla soruna neden olduğunu düşündükleri için sıvı almaktan kaçınır. Bu hem böbreklere zarar verir hem de idrar kaçırmayı daha da kötüleştirir. Çünkü mesanenin kapasitesini azaltır. Dolayısıyla sıvı alımını sadece uykudan 2 ila 3 saat önce sınırlayın.

7- Bazı içecek, yiyecek ve ilaçlar idrar söktürücü görevi görerek mesanenizi uyarabilir ve idrar hacminizi artırabilir. Dolayısıyla alkol, kafein içeren çay-kahve, gazlı içecek, maden suyu, yapay tatlandırıcı, çikolata, baharat, şeker veya asit oranı yüksek yiyecekler (özellikle turunçgiller) ve yüksek dozda C vitamininden uzak durun.

Tedavi edilmezse nelere yol açabilir?

Pek çok kadın idrar kaçırma sorunu hakkında konuşmaktan çekinir, idrar kaçırmanın yönetimi ve tedavisi için doktora başvurmaz. Ancak bu sorun yaşam kalitesini olumsuz etkiler ve sık görülüyorsa tıbbi yardım almak gerekir. İnkontinans tedavi edilmediğinde ciltte kızarıklıklar, enfeksiyonlar ve yaralar gelişebilir. Taşma tipi idrar kaçırma tedavi edilmezse idrar yolu enfeksiyonuna yol açabilir. Kendini “ıslak”, “kirli” veya “kokulu” hissetmeye yol açan bu rahatsızlık zamanla depresyona varan ruhsal sorunlara yol açabilir. Ayrıca özellikle yaşlı yetişkinlerde, idrar hissi geldiğinde tuvalete yetişmek için koşarken düşme riskinin arttığı da bir gerçektir.

İlaçla tedavi edilebilir mi?

Bazı idrar kaçırma tipleri, ilaçlar ya da hormonlar ile tedavi edilebilir. Özellikle sıkışma tipi idrar kaçırmada tedavi seçeneği ilaç tedavisi olup, aşırı aktif olan kas aktivitesini azaltmaya yönelik ilaçlar kullanılır. Ancak stres tipi idrar kaçırma şikayeti olan hastalarda ilaç tedavisine yanıt alınamamaktadır. Bazı olgularda nadir de olsa lokal östrojen kremler, östrojen içeren vücuda yapıştırılan bantlar veya tabletler kullanılabilir. Mesane kasına botoks enjeksiyonları, aşırı aktif mesanesi olanlara fayda sağlayabilir fakat bu tedavi seçeneği en son denenmelidir.

Ne zaman ameliyat gerekir?

Diğer tedavi yaklaşımları başarısız olduğu takdirde, idrar kaçırmanın altında yatan nedenin giderilmesi için cerrahi müdahale gerekebilir. Çok sayıda cerrahi girişim seçeneği vardır ve her biri idrar kaçırmanın tipine ya da nedenine özel olarak seçilip uygulanır Günümüzde lokal anestezi altında dahi uygulanabilen çok basit, daha az kesi ile yapılan oldukça etkili, hastaneden taburcu olma ve iyileşme dönemi çok daha kısa yeni yöntemler mevcuttur.