İDEAL ŞEHİR KURMA PLANLARI NEDEN BAŞARISIZ?
Tarih çok sayıda ideal şehir kurma girişimleriyle doludur. Ancak bunların çoğu başarısızlığa uğramıştır. Böyle bir şehir yaratmak gerçekten mümkün mü?

22 Haziran 2016 Çarşamba 19:20
Hindistan’ın en zengin ve en yeşil şehri olan Chandigarh, ülkenin en kötü günlerinde doğan bir rüya olmuştu. 1947’de İngiltere’den bağımsızlığını alan Hindistan bu süreçte ikiye bölündü ve 14 milyon Hindu, Sih ve Müslüman yerlerinden edildi. Etnik gerginlik ve düşmanlıklar nedeniyle bir milyona yakın insan hayatını kaybetti.
Pencap eyaletinde bu bölünme, eski başkent Lahor’un Pakistan sınırları içinde kalması anlamına geliyordu. 1949’da Pencap’ın yeni başkenti olarak Chandighar şehrinin kurulmasına karar verildi. Bu ayrıca barış, demokrasi ve bölünmüşlüğü aşmış yeni bir sosyal düzeni temsil eden modern bir model şehir olacaktı.
Peki bu şehir nasıl olmalıydı, kim planlayacaktı? Hindistan’ın ilk başbakanı Jawaharlal Nehru, İsviçreli Fransız mimar Le Corbusier’den yardım istedi. İdeal bir şehir kurmak çoktandır onun da hayal ettiği bir şeydi.
Corbusier’in ölümünün 50. yılı nedeniyle, geçen Aralık ayında Paris’teki bir galeride, Chandighar’daki binaları ve yaşamı yansıtan fotoğraflar sergilenerek mimarın ideal bir şehir kurma hayalinin gerçekleşip gerçekleşmediği sorusu gündeme getirildi.
Şehirler organik büyür
Dünya nüfusunun hızla arttığı ve köyden kente göçün yoğunlaştığı günümüzde bu soru daha büyük önem kazanıyor. Bu koşullarda, mevcut şehirleri mi geliştirmeli, yoksa yenilerini mi kurmalı sorusu soruluyor.
Ancak tarih başarısızlığa uğramış ideal şehir kurma girişimleriyle dolu. İlk şehirlerin nerede, nasıl, ne için kurulduğunu tam olarak bilmesek de organik bir şekilde büyüdüklerini görüyoruz. Sivil, askeri ve dini heykellerle süslü şehir merkezleri kurulması kararı alınıp uygulandıktan bir süre sonra burada yaşamın sekteye uğradığı, şehrin yok olup gittiğini gösteren çok örnek var.
Örneğin Firavun Akhenaten MÖ 1346’da yeni bir başkent kurulması emri verdiğinde kimse bundan heyecan duymamıştı. Amarna yeni bir şehir olmakla kalmamış, Mısır’ın antik dini kültürünü de rafa kaldırmıştı. Tutankamun’un babası ve Nefertiti’nin kocası olan Akhenaten kendi tek tanrılı dinini yaratmış, eski tanrılara tarihe gömmüştü.
Başarısız örnekler
Yeni şehrin hızla kurulması kadar bu da şoke ediciydi bölge halkı için. Amarna şehri aceleyle beş yılda tamamlandı. Ama Akhenaten’in ölümü ile eski tanrılar geri geldi, yeni şehir yıkılmaya terk edildi.
Bunda 3000 yıl sonra Hindistan’da Moğol imparatoru Ekber Şah başkentini Agra’dan Fatehpur Sikri’ye taşıdı. Amarna’nın tersine burası özenle inşa edilmişti. Renkli taşlardan güzel heykeller yapılmıştı. Buranın tek sorunu su kıtlığıydı. Bütün ihtişamına rağmen bu şehrin başkentliği sadece 15 yıl sürdü. 1585’te Ekber Şah Lahor’a taşındı. Bugün binaların çoğu hala ayakta olsa da onun rüya kenti o günden beri bir hayalet şehir.
Venedik Cumhuriyeti 1593’te bir ideal şehir kurmaya karar verdiğinde ne su sıkıntısı vardı ne de dinle ilgili anlaşmazlıklar. Ama Palmanova şehri merkeze açılan geniş caddelerine ve dokuz uçlu yıldız şeklindeki mükemmel görünümüne rağmen başarısızlıkla sonuçlandı. Askerler dışında kimse burada yaşamak istemiyordu. 1611’de çıkarılan bir yasa ile, Venedik’in 70 mil kuzeydoğusunda kurulan bu şehre, serbest bırakılan mahkumlar gönderildi.
Palmanova bugün hala ayakta; ama bütün geometrik güzelliğine rağmen, ideal bir şehir olmaktan çok merak uyandıran bir yer olarak görülüyor bugün. Bu şehirde eksik olan şey de sıradan halkın, tüccar ve zanaatkârların şehri sahiplenerek buradaki hayatı canlandıramamış olmasıydı.
İdeal şehir planları genellikle rafa kaldırılmak zorunda kaldı. Bunlardan biri de 1666’da Londra’daki büyük yangının ardından Christopher Wren’in Rönesans tarzı yeni bir şehir kurma arzusuydu. Ama tüccarların, bankerlerin ideal şehri beklemeye zamanı yoktu. Planlar rafa kaldırıldı yine.
Tarih yoksunluğu
Az sayıda da olsa başarılı olan girişimler de var. Büyük Pedro’nun hayalindeki St Petersburg, Baltık Denizi’nin kenarındaki sıtmalı bataklıkların kurutulup Rusya’nın başkenti olması hedefiyle inşa edildi. Daha sonra Moskova başkent olsa da, 18. yüzyılda başlayan varlığı süresince Petrograd ve Leningrad adlarıyla da anılan St Petersburg’un güzelliği hala büyüleyicidir.
Brezilya devlet başkanı Juscelino Kubitschek’in emri üzerine kurulan başkent Brasilia 1956-60 yılları arasında tamamlandı. Şehrin geleceğe ait görünümüne rağmen işçileri hala kenar semtlerdeki gecekondularda yaşamaya devam ediyor.
İngiltere’de yeni kurulan şehirlerden sonuncusu ve en büyüğü olan Milton Keynes belki de en iyisi. Geniş caddeleri olan şehir içinde yaşayanlar tarafından da benimsenmiş. Ama Londra’daki yaşantıyı arayanlar bunu orada bulamıyor elbet. Diğer birçok ideal şehir gibi burası da organik şehirlerin sahip olduğu tarihten ve kültüründen yoksun.
Dünyadaki ideal şehir örnekleri içinde anıtları, kendi ihtiyacını karşılayan semtleri, diğer Hint şehirlerinden daha fazla sayıdaki ağaçları ve geleneksel ile moderni birleştiren yaşam tarzı ile Chandigarh en başarılı olanlardan biri.
Her ne kadar tarih bize ideal şehirlerin kağıt üzerinde plan olarak kalmasının daha doğru olacağını gösterse de Chandigarh bunun tersini kanıtlayan nadir bir örnek.
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.
DAÜ Dr. Fazıl Küçük Tıp Fakültesi Mezunları Hipokrat Yemini ile Meslek Hayatına BaşladıDAÜ ile Marmara Üniversitesi iş birliğinde yürütülen Uluslararası Ortak Tıp Programı’nın 2024-2025 Bahar Dönemi mezunları, düzenlenen törenle hekimliğe ilk adımlarını attı. Mezunlar, Hipokrat Yemini ederek insanlık adına büyük bir sorumluluğu üstlendiler.12 Temmuz 2025 Cumartesi 16:19DAÜ - DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ
Mehmet Harmancı: Bu yaz 15 bin ton asfalt dökülecek!LTB Başkanı Mehmet Harmancı, asfalt çalışmalarının bölge bölge sürdüğünü belirterek yaz boyunca en az 15 bin ton asfalt dökümü yapılacağını açıkladı. “Daha yeni başladık” diyen Harmancı, çalışmaların tüm kente yayılacağını kaydetti.12 Temmuz 2025 Cumartesi 16:13KIBRIS
30 devlet görevlisi hem maaş hem emekli maaşı alıyorRum Yönetimi Başkanı Nikos Hristodulidis’in de aralarında bulunduğu yaklaşık 30 seçilmiş ve atanmış yetkilinin, mevcut görevleri nedeniyle aldıkları maaş yanında, emekli maaşı da aldığı bildirildi.12 Temmuz 2025 Cumartesi 15:13GÜNEY KIBRIS
İbrahim Selim’in Katılımıyla Delta ve Era Doğaya UğurlandıMeritta Deniz Kaplumbağaları Rehabilitasyon Merkezi’nde tedavileri tamamlanan Delta ve Era adlı Caretta Caretta’lar, ünlü oyuncu İbrahim Selim’in de katıldığı etkinlikle denize bırakıldı.12 Temmuz 2025 Cumartesi 15:12KIBRIS
Türkiye'den üzen haber.. Yusuf'un acı ölümüKonya'da okulda sınıf arkadaşı İ.Ç. (10) tarafından boğazının sıkılması sonucu hastanede tedavi gören Yusuf Taşkın (10), 45 gün sonra hayatını kaybetti.12 Temmuz 2025 Cumartesi 14:55TÜRKİYE
Çaldıkları ziynet eşyaları ve para Salamis Ormanı'nda gömülü bulunduGazimağusa bölgesinde 21-29 Haziran tarihinde yaşanan ev açma ve hırsızlıkla alakalı tutuklanan 3 kişiyle ilgili yürütülen ileri soruşturma neticesinde çaldıkları ziynet eşyaları, çek defteri ve paralar Salamis Ormanı’nda gömülü şekilde bulundu.12 Temmuz 2025 Cumartesi 14:37KIBRIS
Avrupa İstatistik Ofisinin verilerine göre Güney Kıbrıs nüfusu 979 bin 865Avrupa İstatistik Ofisi Eurostat verilerine göre Güney Kıbrıs’ın nüfusu 1 Ocak 2025 itibarıyla 979 bin 865 olarak kaydedildi.12 Temmuz 2025 Cumartesi 14:08GÜNEY KIBRIS
Kıbrıs Türk mallarının kullanımına ilişkin yasaGüney Kıbrıs’taki Kıbrıs Türk taşınmazlarının kullanılması, kiralanması ve devredilmesine ilişkin unsurları düzenleyen yasa tasarısının meclisten onaylanmasının ardından Rum İçişleri Bakanlığı tarafından dün basın toplantısı düzenlendiği belirtildi.12 Temmuz 2025 Cumartesi 13:59GÜNEY KIBRIS
Çatalköy’de dün uyuşturucudan 4 kişi tutuklandıÇatalköy’de dün uyuşturucu madde bulundurmaktan 4 kişi tutuklandı.12 Temmuz 2025 Cumartesi 13:53KIBRIS
Lefkoşa-Gazimağusa ana yolunda trafik kazası...Araç sürücüsü yaralandıLefkoşa-Gazimağusa ana yolunda direksiyon hâkimiyetini kaybeden araç sürücüsü önce çemberin bordür taşlarına, ardından aydınlatma direğine sonra da yol kenarında bulunan çelik bariyerlere çarptı.12 Temmuz 2025 Cumartesi 13:49KIBRIS
- Geri
- Ana Sayfa
- Normal Görünüm
- © 2014 Detay Kıbrıs