Yakın Doğu Üniversitesi Hastanesi Nöroloji Anabilim Dalı Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Senem Ertuğrul Mut, 65 Yaş Üstü Her Yüz Kişiden 8’inde Görülen Alzheimer Hastalığının, Irsi Formunun Görülme Olasılığının %5 Olduğunu Belirtirken, Alzheimer Hastalığına Zemin Hazırlayan Risk Faktörleri Hakkında da Bilgiler Verdi.  Hastalıkla İlgili En Dikkat Çeken Bulgulardan Birinin Unutkanlık Olduğunu Belirten Mut, Son Yıllarda Yaşam Tarzının, Zihinsel ve Fiziksel Egzersizlerin Düzenli ve Sürekli Uygulanması ile Hastalık Başlangıç Yaşının Yıllarca Geciktirilebildiğini de İfade Etti.

Alzheimer hastalığı bunama yapan hastalıklar içinde en sık izlenen bozukluktur.  Bunama zihin işlevlerinde kaybı niteleyen bir kelimedir.  Burada önemli olan nokta, normal bir zihinsel gelişme sonrasında bu işlevlerin kaybı sonucunda bunamanın ortaya çıkmasıdır.  Bu hastalık yeni bir hastalık olmasa da hastaların sayısı giderek artmaktadır.  Çünkü hastalık ile ilgili en önemli risk faktörü yaştır ve yaşlanma kaçınılmaz bir durumdur.  Günümüzde tüm dünyada özellikle gelişmiş ülkelerde ve refah toplumlarında en hızlı artan yaş grubunu 65 yaş ve üstü kişiler oluşturmaktadır.  Alzheimer hastalığının görülme sıklığı yaş ile artmakta ve 65 yaş üstü 100 kişiden 8'inde Alzheimer hastalığı görülmektedir.  Hastalıkta ortalama süre 8 yıldır.  Fakat bazı hastalarda hastalık çok yavaş ilerlerken, bazılarında da kısmen daha hızlı ilerlemektedir. Hastalık erken, orta ve ileri evre olarak 3 evreye ayrılabilir.

Alzheimer Hastalığının Irsi Formunun Görülme Olasılığı %5

Alzheimer hastalığı henüz nedeni tam aydınlatılamayan şekilde, beyin hücrelerinin programlanandan daha erken ölmesi nedeniyle olmaktadır.  Yaşla beraber her kişide beyin hücre ölümü olmaktadır fakat, Alzheimer hastalığında bu süreç çok hızlı ve erken gelişmektedir.  Bu hastalığın seyri sırasında beyinde, beyin hücrelerinin ölümüne neden olan plaklar ve yumaklar gelişir. Aynı zamanda, Alzheimer hastalığı olan kişilerde beyin içindeki mesajların iletimini sağlayan bazı önemli kimyasalların eksikliğinin görüldüğü de bilinmektedir.  Alzheimer hastalığı bulaşıcı bir hastalık veya kanser hastalığı değildir.  Çok nadir (yaklaşık 100 hastanın 5'inde) olmakla birlikte ırsi formları da mevcuttur.  Hastalığın nedeni tam olarak bilinmese de bir takım risk yaratan durumlar günümüzde tanımlanmıştır. 

Risk Faktörleri

1.Yaş (değiştirilemez faktör)
2. Geçmişte depresyon (değiştirilebilir faktör)
3. Damar hastalıkları (Kalp krizi, tansiyon yüksekliği, kolestrol yüksekliği...vs, değiştirilebilir faktörler)
4. Geçmişte ciddi kafa yaralanmaları
5. Düşük eğitim düzeyi
6. APOE4 taşıyıcılığı.

Hastalığın Bulguları

Unutkanlık
Hastalığın olmazsa olmaz özelliği unutkanlıktır.  Yaşlılıkta unutkanlık sık görülmektedir fakat önemli olan selim yaşlılık unutkanlığı ile hastalık belirtisi olan unutkanlığın birbirinden ayrılmasıdır.  Bu ayrım hastanın muayenesi, hasta yakınlarının verdiği bilgi, beyin işlevlerini değerlendiren nöropsikolojik değerlendirme ve gerekirse diğer yardımcı tetkiklerin (MR, BT, kan testleri) bir araya getirilerek yorumlanmasıyla yapılmaktadır.

Unutkanlık Belirtileri

Alzheimer hastalığında başlangıçta hafif bir unutkanlık vardır.  Örneğin hasta randevularını, yemeğin altını, bakkaldan alacaklarını…vs. unutmaya başlamıştır.  Eskiden alışveriş listesi yapmayan bir kişi bu durumu bertaraf etmek için liste tutmaya başlayabilir veya çeşitli notlar almaya başlayabilir.  Zamanla unutkanlık giderek artar ve hasta yeni olayları hiç kaydetmemeye başlar.  Örneğin 5 dakika önce sorduğu soruyu tekrar tekrar sorabilir.  Torunlarının isimlerini unutabilir.  Koyduğu eşyaların yerini hatırlamaz.  Buna karşın hasta geçmişini özellikle de gençlik dönemini bir ayrıntıyla anlatabilir.  Hastalık başlangıçta sinsi bir unutkanlıkla başlayabileceğinden, yaşlılıkta izlenen unutkanlık normal olarak görülmemelidir.  Gençlerde görülen unutkanlığın altından ise sıklıkla modern yaşam tarzının getirdiği ruhsal sıkıntılar ve hastalıklar, depresyon, anksiyete, uyum bozukluğu gibi durumlar çıkmaktadır.  Bazı vitamin eksiklikleri B12 ve folat ile guatr bezi bozuklukları da gençlerde unutkanlığa nedeni olabilirken, araştırma gereği duyulabilir. Günümüzde özellikle çalışan kişilerde unutkanlık şikayetine sık rastlanmaktadır.

Yol Bulamama

Eğer unutkanlığı olan bir yaşlı iyi bildiği yolları bulamıyorsa, daha önceden dolaştığı yerlere artık gidemiyorsa, evin yolunu bulamayıp kayboluyorsa ya da evin yolunu aramaktan dolayı eve geç geliyorsa, evin içinde odaları karıştırıyorsa, bunlar Alzheimer hastalığı ile ilişkili bulgular olabilir.

Diğer Bulgular

Hastalar daha önceden olmayan bir şekilde içlerine kapanabilir, isteksiz, şevksiz görülebilir. Uğraş ve hobilerini terk edebilir. Karmaşık alet kullanımı zorlaşır veya para hesabında güçlük çekilebilir.  Bunlar ile beraber bir takım psikiyatrik bulgular da olabilir.  Hastalar olmayan şeylerden bahsedebilir, onları gördüğünü, işittiğini söyleyebilir.

Alzheimer Hastalığı Önlenebilirmi?

Alzheimer hastalığının kesin bir tedavisi yoktur ancak tedavi konusunda birçok çalışma ve gelişme mevcuttur.  Hastalığın tedavisinde birkaç adet ilaç kullanılmaktadır ve erken dönemde kullanıma başlanırsa etkili olmaktadır.  İlaçların esas etkisi bellek fonksiyonlarının kuvvetlendirilmesi ve hastalığın ilerleyişini kısmen de olsa yavaşlatmasıdır. Son yıllarda yaşam tarzının, metabolizmanın, zihinsel ve fiziksel egzersizlerin düzenli ve sürekli uygulanması ile hastalığın başlangıç yaşının yıllarca geciktirilebildiği gösterilmiştir.