HASTA HAKLARI MI DEDİNİZ?

Ülkede faaliyet gösteren devlet hastanelerinde, sıklıkla yaşanan bir takım aksaklıklar, yanlışlıklar, randevu sistemlerinde yaşanan keşmekeş; ilaç, araç gereç ve cihaz eksikliklerinin yanı sıra, hekim ve hemşirelerin hastalara yanlış tavırlarının, evrensel hasta haklarına aykırı olduğu ve bunların hasta hakkı ihlali olduğu vurgulanıyor.

Evrensel Hasta Hakları Derneği Başkanı Emete İmge, hastaların ‘yaşam hakkı’ ve ‘sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı’, ‘koruyucu tedbirlerin alınması hakkı’, ‘bilgi alma hakkı’, ‘sağlık kurumunu, doktorunu ve sağlık çalışanını seçme hakkı’, ‘hastaların vaktine saygı hakkı’ ve ‘kalite standartları hakkı’na dikkati çekti.

Evrensel Hasta Hakları Derneği Başkanı Emete İmge, ülkede ciddi anlamda, hasta hakkı ihlali olduğunu vurguladı ve mevcut koşulların yetersizliği ve sağlık sisteminde yaşanan kaotik durum nedeniyle hasta haklarının ihlal edildiğini söyledi. 

Hekim veya sağlık çalışanları ile ilgili hasta şikâyetlerinin, Sağlık Bakanlığı veya Tabipler Birliği’ne yazılı şikâyet yapılabileceğini ya da hukuk davası açılabileceğini belirten Emete İmge, bunun meslekten men etmeye kadar cezasının bulunduğunu belirtti.

Rana SARRO

Ülkede faaliyet gösteren devlet hastanelerinde, sıklıkla yaşanan bir takım aksaklıklar, yanlışlıklar, randevu sistemlerinde yaşanan keşmekeş; ilaç, araç gereç ve cihaz eksikliklerinin yanısıra, hekim ve hemşirelerin hastalara yanlış tavırlarının, evrensel hasta haklarına aykırı olduğu ve bunların hasta hakkı ihlali olduğu vurgulanıyor.

Evrensel Hasta Hakları Derneği Başkanı Emete İmge, hastaların ‘yaşam hakkı’ ve ‘sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı’, ‘koruyucu tedbirlerin alınması hakkı’, ‘bilgi alma hakkı’, ‘sağlık kurumunu, doktorunu ve sağlık çalışanını seçme hakkı’, ‘hastaların vaktine saygı hakkı’ ve ‘kalite standartları hakkı’na dikkati çekti.

Evrensel Hasta Hakları Derneği Başkanı Emete İmge, ülkede ciddi anlamda, hasta hakkı ihlali olduğunu vurguladı. İmge, mevcut koşulların yetersizliği ve sağlık sisteminde yaşanan kaotik durum nedeniyle hasta haklarının ihlal edildiğini söyledi.

Hekim veya sağlık çalışanları ile ilgili hasta şikâyetlerinin, Sağlık Bakanlığı veya Tabipler Birliği’ne yazılı şikâyet yapılabileceğini ya da hukuk davası açılabileceğini belirten Emete İmge, bunun meslekten men etmeye kadar cezasının bulunduğunu belirtti.

Bu hak ihlal ediliyor

‘Koruyucu tedbirlerin alınması hakkı’ gereği; devletin halkın sağlığını korumakla görevli olduğunu da işaret eden Emete İmge, Temel Sağlık Hizmetlerinin yaptığı hizmetlerin çoğunun bu hakkın korunmasına yönelik olduğunu belirtti.

Salgın hastalıklar ile ilgili aşıların yapılması, kapalı alanlarda tütün ve tütün ürünlerinin yasağı ile ilgili kuralların ‘koruyucu tedbirlerin alınması hakkına’ yönelik olduğunu işaret eden İmge, “bu hizmet ve uygulamalarda bir aksama varsa, koruyucu tedbirlerin alınması hakkı ihlal edilmiş demektir” dedi ve şöyle açıkladı:

“Örneğin, santrale filtre takılmıyor ve devlet buna göz yumuyorsa; kapalı alanlarda sigara içilmesi yeterince denetlenmiyor ve önlenemiyorsa, koruyucu tedbirlerin alınması hakkı ihlal ediliyor ve ciddi bir hak ihlali demektir.

“Hastanın hekim seçme hakkı!”

Emete İmge, ‘Sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkı’ konusunda ise, randevu sisteminde adil bir sistemin olmamasının ise ‘Sağlık hizmetlerinden yararlanma hakkının’ ihlal edildiği bir durum olduğuna dikkat çekti.

Hastaların en önemli haklarından bir olan ‘bilgi alma hakkı’na da işaret eden Emete İmge, “böyle bir sistemde bilgi alma hakkının sağlanması da mümkün değildir” şeklinde konuştu.

Haklardan bir tanesinin de, rıza yani onay hakkı olduğunu belirten Emete İmge, “hekimin her söylediğini yapmak yerine, hasta ile doğru iletişimle doğru teşhis konarak, hastanın uygulanacak olan tedaviyi anlayıp anlamadığından emin olarak, onaylaması hakkı olduğu da bilinmelidir” dedi.

Hastaların ‘sağlık kurumunu, doktorunu ve sağlık çalışanını seçme hakkı’ olduğunu vurgulayan Emete İmge, “bu sistemde hastanın sağlık çalışanını seçme hakkı ihlal ediliyor” diye konuştu.

“Hastaların ‘vaktine saygı hakkı’ ihlal ediliyor”

Hastanın ‘mahremiyet hakkı’na da işaret eden İmge; “bir hasta izin vermezse, ailesine dahi durumu ile ilgili bilgi verilemez” dedi.

Hastaların vaktine saygı ve kalite standartları hakkına da dikkat çeken Emete İmge; randevu sistemlerinde aksamalar sonucunda, hastaların vaktine saygı hakkının ihlal edildiğini işaret etti.

Emete İmge, hastanelerde yaşanan ilaç eksikliği ve arızalanan cihazlar nedeniyle de hastanın kalite standartları hakkının ihlal edildiğini vurguladı.

Hekim veya hekimler ile ilgili hasta şikâyetlerinin Tabipler Birliği’ne yazılı şikâyet yapılabileceğini belirten Emete İmge, bunun meslekten men etmeye kadar cezasının bulunduğuna dikkati çekti.

Bir diğer şikâyet mekanizmasının da, Sağlık Bakanlığı’na yazılı şikâyet yapılması veya doğrudan hukuk davası açılması yoluyla olduğunu belirtti.

“Hasta Hakları Platformu olarak ortaya çıktı”

Evrensel Hasta Hakları Derneği’nin gelişim sürecinden de bahseden Emete İmge, 2000 yılında Kıbrıs Türk Tabipler Birliği girişimiyle, ülkede hasta haklarının örgütsel olarak tartışılmaya ve konuşulmaya başlandığını kaydetti.

İmge, dünyada da hasta haklarının Dünya Tabipler Birliği girişimiyle konuşulmaya başlandığını anlattı.

Diyabet Derneği, Ortopetik Engelliler Derneği, Talasamia, Kemal Saraçoğlu Vakfı ve diğer sağlık derneklerinin işbirliği ile önce ‘Hasta Hakları Platformu’ olarak ortaya çıktığını söyleyen İmge, “Hatta henüz sınır kapıları açılmadan bu hasta haklarının iki toplumlu olarak konuşulduğunu anımsattı.

“Hasta Hakları Yönetmeliği ilk ve son kez yayınlandı”

2003 yılına doğru ülkemizdeki hareketin oldukça geliştiğini anlatan Emete İmge, o yıllarda iki toplumlu konferanslar yaptıklarını, broşürler çıkardıklarını ve 2003 yılı öncesinde, ilk ve son kez Hasta Hakları Yönetmeliği yayınlanarak, Dr. Burhan Nalbantoğlu Devlet Hastanesi’ne dağıtıldığını belirtti.

Ülkemizde, hasta haklarının bir yasası olmasa da, evrensel hakları ve temel insan haklarına dayalı haklar olduğunu altını çizen Emete İmge, “dönemin Sağlık Bakanı, bu temel insan haklarının üzerinden bir kabul ortaya koymuş ve bu hakların tanınması için bir yönetmelik dilinde asılmıştı.

“2003’te dernek kuruldu”

Hasta Hakları Platformu’nun, bu hareketin artık bir tüzel kişiliğe dönüşmesi gerektiğine inanarak, diğer destek veren sağlık derneklerinin işbirliği ile 2002-2003 yılları arasında Evrensel Hasta Hakları Derneği’nin kurulduğunu anlatan Dernek Başkanı Emete İmge, “ilk kurucuları da bu derneğin temsilcileri oldu. Tabipler Birliği’nden, Kanser Derneği’nden, Hemşireler Birliği’nden bir temsilci yönetim kurulunda yer aldı” dedi.

“Hasta Hakları Yasası halen yok”

Hasta haklarıyla ilgili yasanın yürürlüğe girmesinin ülkede sağlık hizmetlerindeki kaliteyi de yükselteceğini belirten Evrensel Hasta Hakları Derneği, yasa talebini yıllardır sürdürüyor. Dernek Başkanı Emete İmge, Hasta Hakları Yasa Taslağı’nın halen gündeme gelmediğini belirtti.

Emete İmge, “O yüzden sağlık çalışanları ile birlikte, toplumda hasta hakları bilincini yayma, farkındalık yaratma ve ülkede eksikliği görünen yasanın da yürürlüğe girmesi için hala lobi faaliyetleri yürütmekteyiz” dedi.

“Sağlık çalışanlarının hakları da korunuyor”

Hasta haklarını yürütürken, sağlık çalışanları ile hastanın çelişkisi üzerinden bir politika ve söylem yürütmek yerine, birlikte iş kotarma bilinci ile hareket ettiklerini söyleyen İmge, “hakı konuşurken sorumluluğu da birlikte konuşmak lazım” dedi.

Emete İmge, hastanelerde, bazen hastalar sözlü veya fiziki şiddete uğrarken, hasta haklarının sağlık çalışanlarının haklarına da koruduğunu anlattı.

“Hak arama bilinci yok”

Derneğin yaptığı çalışmalar neticesinde, hasta hakları konusunda farkındalığın kısmen arttığını söyleyen İmge, “Temel sorun; ülkede hak arama bilinci gelişmemiştir. Vatandaşlar hak arama mekanizmalarının varlığından haberdar değildir. Veya varlığından haberdar ise de bu mekanizmaların güçsüz leyhine işlemeyeceğine inanmamıştır” dedi.

“Özelde var, devlette yok”

Emete İmge, hasta haklarının uygulanmasının önemine işaret eden Emete İmge, özel hastanelerde, ‘broşür, şikâyet kutusu, memnuniyet anketi ve şikâyet biriminin olduğunu; bunun devlet hastanelerinde ise bulunmadığını söyledi.

“Şikâyetlerde yazılı dilekçe yapılmalı”

Devlet hastanelerinde randevu sisteminin ya olmadığını ya da randevu sisteminin bulunduğu hastanelerde ise tam randımanlı çalıştırılamadığını söyleyen İmge, poliklinik randevularının yanısıra diğer tetkiklerin randevularında da zaman zaman şikâyetlere neden olabilen aksamaların olduğunu işaret etti.

İmge, hastaların yapılan bazı tıbbi müdahalelerinden memnun kalmadığı, hatta bazen ölümlü sonuçlanan tıbbi müdahalelerin olduğu, hastanede özenli bakım yapılmadığı konusunda birçok şikâyetlerin olduğuna dikkati çekti.

Emete İmge, hasta ve hasta aile olarak bilinmesi gereken en önemli noktanın; kendilerini hastanede rahatsız eden, memnun etmeyen veya üzen sonuçlarla karşılaşılmış ve bunun bir hak ihlali olduğuna inanılıyorsa, ilgili kuruma (Sağlık Bakanlığı veya Devlet Hastanesi yönetimine) yazılı bir dilekçenin verilmesinin gerektiğini vurguladı.

“Otopsi yoksa dava sonuçlanamayabilir”

Emete İmge, ölüm durumlarında ise ailenin otopsi istememesi durumunda, ileride mahkemeye sevkedilen olaylarda davaların ilerleyememesi veya yürütülememesi sonuçlarını doğurabileceğine işaret etti.