GÜVENLİK KUVVETLERİ DİSİPLİN YASASI KÖKTEN DEĞİŞİYOR

Türk Silahlı Kuvvetleri personeli hakkında uygulanan disiplin hükümleri; 1632 sayılı Askeri Ceza Kanunu ile 477 sayılı Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu, Yargılama Usulü ve Disiplin Suç ve Cezaları Hakkındaki Kanunda dağınık biçimde düzenlenmişti. Bu mevzuatta disiplin amirleri veya disiplin mahkemelerince personele oda veya göz hapsi cezası verilmesine imkân tanıyan düzenlemeler de yer almaktaydı. Türk Silahlı Kuvvetleri personeli hakkında uygulanan disiplin hükümleri, değişik tarihlerde Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) nezdinde dava konusu olmuş, özellikle asker kişilere verilen oda hapsi cezalarının Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne aykırı olduğu ileri sürülmüştü. Bu kapsamda AİHM vermiş olduğu kararlarda;

1. a) Askeri Ceza Kanununun 162 ila 191 inci maddeleri uyarınca hakkında disiplin amiri tarafından oda hapsi cezası verilen asker kişilerin başvurularını kabul ettiği Darıcı-Türkiye (2005) ve Polatlı-Türkiye (2011) davalarında, kişinin özgürlüğü ve güvenliği hakkının ihlal edildiği,

1. b) 477 sayılı Kanun uyarınca disiplin suçu işleyen ve disiplin mahkemesince oda hapsi cezasıyla cezalandırılan asker kişinin başvurusunu kabul ettiği Bayrak-Türkiye (2007) davasında da adil yargılanma hakkının ihlal edildiği, gerekçeleriyle Türkiye’yi tazminata mahkûm etmiştir.

Disiplin hukukuna ilişkin sorunların, disiplin amirlerinin otoritesinde ve emir-komuta sisteminde zafiyet meydana getirmeden, değişen ve gelişen günümüz hukuk anlayışına uygun bir şekilde çözülmesi amacıyla hazırlanan ve 31 Ocak 2013 tarihinde TBMM’de yasalaşmıştır (http://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem24/yil01/ss394.pdf). KKTC Resmi Gazetesi 33’ncü sayısından anlaşıldığına göre, Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı’nın 15 Kasım 1979 tarihinde kabul olunan 13/1979 sayılı Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu Disiplin Kabahat ve Cezaları ve Yargılama Usulü Yasası’nın da Türkiye’deki gibi değiştirilme aşamasına girmiştir. KKTC Güvenlik Kuvvetleri Disiplin Yasa Tasarısı “ilk bakışta” ne gibi değişiklikler sağlayacaktır? Kısaca bakalım:  

1. a) Dağınık biçimde bulunan disiplin mevzuatı tek bir kanunda toplanmaya çalışılmış,

1. b) Halen askeri disiplin mevzuatına tabi olan sivil memurların alabileceği cezalar kapsamı daraltılmış ve belirginleştirilmiş,

1. c) Askeri ceza ve disiplin hukuku sistemleri, birbirinden bağımsız kılınmış ve asker kişiler hakkında eylemleri dolayısıyla ceza soruşturması açılsa dahi disiplin cezası verilebilmesine imkân tanınmış,

  ç) Disiplin cezası verme konusunda subaylar ve astsubaylar arasındaki ayrım kaldırılmış, sicil verme yetkisi olan astsubaylar da disiplin amiri olarak tanımlanmış,  

1. d) Disiplin amirlerinin verebilecekleri cezalar, rütbe ve makamları dikkate alınarak yeniden belirlenmiş,

1. e) AİHM kararları doğrultusunda, seferberlik ve savaş zamanı ile barış zamanında KKTC karasuları dışında bulunan gemilerde işlenen disiplinsizlikler hariç, oda hapsi cezası kaldırılmış,

1. f) İdareye güven ve kanunilik ilkeleri dikkate alınarak mevcut sistemde tanımlı olmayan disiplinsizlik teşkil eden eylemler, Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı ihtiyaçları dikkate alınarak tek tek tanımlanmış,

1. g) Oda hapsi cezasının kaldırılması nedeniyle, disiplin zafiyeti doğmaması için erbaş ve erlere verilecek hizmetten men cezasının askerlik hizmet süresinden sayılmayacağı esası benimsenmiş,

  ğ) Barış zamanı için disiplin mahkemeleri kapatılmış, bunların yerine, Silahlı Kuvvetlerden “ayırma” disiplin cezası vermek üzere, Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığında, Komutan Yardımcısı başkanlığında, Yüksek Disiplin Kurulu kurulmuş,  

1. h) Disiplin cezalarını verme yetkisi, ağırlığına göre disiplin amiri, disiplin kurulu ve yüksek disiplin kurulu arasında paylaştırılmış,

  ı) Disiplinsizliği alışkanlık haline getirenlere ceza puanına bağlı olarak, yüksek disiplin kurullarınca ayırma cezası verilebilmesi uygulaması getirilmiş,  

1. i) Disiplin amirleri tarafından verilen disiplin cezalarına karşı bir üst disiplin amirine, disiplin kurulları tarafından verilen disiplin cezalarına karşı da komutanlığın disiplin kuruluna itiraz imkânı getirilmiş,

1. j) Mevcut sistemde yer alan disiplin cezalarına karşı yargı yolunun kapalı olması uygulamasına son verilmiş, bu kapsamda subay, astsubay, uzman er, uzman erbaşlar ile sözleşmeli erbaş ve erler hakkında yüksek disiplin kurullarınca verilen Güvenlik Kuvvetleri’nden ayırma cezası ile disiplin amirleri veya disiplin kurulları tarafından barış zamanında verilmiş olan aylıktan kesme, hizmet yerini terk etmeme ve oda hapsi cezalarına karşı, KKTC Yüksek İdare Mahkemesinde iptal davası açabilmesine imkân tanınmıştır.

1. k) Ayırma nedenleri arasında; aşırı borçlanmak ve borçlarını ödeyememek, aşırı derecede borçlanmaya düşkün olmak ve ödeyememeyi alışkanlık haline getirmek, ahlaki zayıflık, birlikte fuhuş yapmak buna teşvik etmek, cinsel ilişkide bulunmak, menfaatine, içkiye, kumara düşkün olmak, devlete ve kuvvetin itibarına zarar vermek, gizli bilgileri açıklamak, ideolojik ve siyasi amaçlı faaliyetlere katılmak, siyasi partilere girmek, uzun süreli firar etmek, disiplinsizliği alışkanlık haline getirmek, ıslah olmamak, iffetsiz bir kimse ile evlenmek veya yaşamak, karı-koca gibi herhangi bir kimseyle nikâhsız yaşamak, görevli iken veya kışlada doğaya aykırı cinsel ilişkide bulunmak suçları yer almaktadır.

  İlgili yasa tasarısı, yukarıda belirtilen hususlar çerçevesinde hazırlanmıştır. İlk bakışta gözüme bunlar çarpmaktadır. Şunlar da önerilerim: Türkiye Cumhuriyeti Anayasası 129. (2) maddesi:   “Memurlar ve diğer kamu görevlileri ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve bunların üst kuruluşlarımensuplarına savunma hakkıtanınmadıkça disiplin cezasıverilemez.” demektedir. KKTC Anayasası 121. (4 ) maddesi: “Kamu görevlileri ile diğer kamu personeli hakkında yapılacak disiplin kovuşturmalarında isnat olunan hususun ilgiliye açıkça ve yazılı olarak bildirilmesi, yazılı savunmasının istenmesi ve savunma için belli bir süre tanınması gereklidir.  Bu ilkelere uyulmadıkça, disiplin cezası verilemez ve disiplin kararları yargı mercilerinin denetimi dışında bırakılamaz.” diyerek çok benzer bir şekilde olduğunu açıkça göstermektedir.

14. Anayasa Mahkemesi; 28 Kasım 2013 tarih, Esas Sayısı: 2013/46 ve Karar Sayısı: 2013/140 karar ile KKTC Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı Disiplin Yasa Tasarısı’nın 14. (7) maddesi benzeri maddeyi İPTAL etmiştir. Dava açılırsa bizde de İPTAL edileceğinden gerekli değişiklik yasa aşamasında komitede yapılmalıdır.

Tasarıda, “Savunma Hakkı” başlığıyla düzenlenen 40’ncı maddedeki istisna madde ise 14. (6) değil 14. (7) olmalıdır. KKTC Anayasasına aykırı olduğundan dolayı bu madde de kaldırılmalıdır. Puan ile ayırma yöntemi de, direkt olarak ayırma buyurduğundan “savunma hakkı” ihlali doğurur mu? Askeri Memur ve işçiler bu kanun kapsamı dışında, Güvenlik Kamu Görevlileri Yasası veya Toplu İş Sözleşmesi veya Askeri Memur Atama ve Disiplin Tüzüğü çerçevesinde disiplin işlemlerine tabi tutulamaz mı? Naçizane tavsiyelerimdir.