EBEVEYN VE ÖĞRETMENLERİN ORTAK SORUNU: ÇOCUKLARIN ŞİKAYETLERİ

Okul çağındaki çocukların anne-babalarına, öğretmenlerine veya bakım verenlere karşı şikayetçi tutum takınması yaygın bir sorun... Bu durum çoğu zaman yetişkinler için zorlayıcı olabiliyor. Peki, çocuklar küçük meselelerde bile neden şikayet etme ihtiyacı duyuyor?

Şikayet etme alışkanlığı en çok hangi yaşlarda görülür?
Çocuk, söylemek istediklerini ifade edemediği için mi yakınır?
Şikayet etme davranışıyla nasıl başa çıkılır?

Bu soruları Sağlık Bilimleri Üniversitesi'nden Nöropsikolog Merve Tuğçe Doğru'ya yönelttik.

Çocuk her şikayette problemi ortadan kaldırmak için çözüm arayışına girmek ister. Ebeveynlerin çözmediği ya da görmezden geldiği durumlarda kendi başına çözüm arayan çocuklar, şiddet, saldırganlık gibi hırçın davranışlar sergileyebilir.

Nöropsikolog Merve Tuğçe Doğru

Çocuklar neden şikayet eder?

Şikayet etme alışkanlığının 2 yaş civarında başladığını söyleyen Tuğçe Doğru, okul döneminde dil becerilerinin gelişmesiyle şikayet etme sıklığının da arttığına dikkat çekiyor. Doğru, çocuklardaki bu davranışın arkasındaki olası nedenleri şöyle sıralıyor:

Sosyal benliklerini kanıtlama:

Topluma veya şikayet ettikleri kişiye karşı sosyal benliklerini ispat etme çabası. Çocuklar uslu olduklarını veya haksızlığa uğradıklarını bu yolla göstermeye çalışabilir.

Dikkat çekme:

Çocuklar, dikkat çekmek için de şikayet edebilirler. Özellikle ebeveynleri veya bakıcıları tarafından yeterince ilgi görmediklerini düşünen çocuklar, şikayet ederek ilgi görmeye çalışabilirler.

Kendini ifade edememe:

Özellikle küçük çocuklar, ihtiyaçlarını ifade edememe nedeniyle şikayet edebilir. Acıktıklarında, üşüdüklerinde veya yorgun olduklarında bunu kelimelerle ifade edemeyen çocuklar, şikayet ederek bu ihtiyaçlarını dile getirmeye çalışırlar.

Kontrol duygusu kazanma:

Bazı çocuklar, kontrol duygusu kazanmak için şikayet etme yöntemine başvurabilir. Her şeyin kendi istekleri doğrultusunda olmasını isteyen çocuklar, istekleri gerçekleşmediğinde şikayet ederek kontrolü ele almaya çalışır.

Zorlanma:

Zorlandıkları veya başarısız oldukları durumlarda şikayet ederek duygularını ifade etmeye çalışabilirler.

Model alma:

Etrafındaki yetişkinlerin şikayetçi olduğunu gören çocuklar bu davranışı taklit edebilir.

"Şikayet eden çocuğu görmezden gelmeyin!"

Tuğçe Doğru ebeveynlerin yaptığı en büyük hatanın ise görmezden gelmek olduğunu söylüyor:

"Çocuk her şikayette problemi ortadan kaldırmak için çözüm arayışına girmek ister. Ebeveynlerin çözmediği ya da görmezden geldiği durumlarda kendi başına çözüm arayan çocuklar, şiddet, saldırganlık gibi hırçın davranışlar sergileyebilir."

Peki öfke, çok fazla ağlama, hırçınlık yapma gibi belirtiler göstererek şikayette bulunan çocuklara karşı nasıl davranmalıyız? Tuğçe Doğru böyle durumlarda en doğru tavrın müdahale etmek yerine çocuğun sakinleşmesini beklemek olduğunu anlatıyor:

"Herhangi bir istismar yaşanmadığı sürece çocuğun ağlayarak, bağırarak şikayet ettiği anda müdahalede bulunmamak, çocuğun sakinleşmesini beklemek gerekir. Çocuk sakinleşmediği sürece, size bedenini yani kulaklarını ve gözlerini kapatacaktır. Sakinleşen çocukla şikayeti hakkında konuşmak ve çocuğun konuyla ilgili çözüm önerileri bulmasına destek olmak gerekir."

Şikayet davranışıyla nasıl başa çıkılır?

Her ebeveyn, çocuğunun özgüvenli ve problem çözme becerilerine sahip bir birey olmasını ister. Peki, bunu nasıl sağlayabiliriz? Tuğçe Doğru bu noktada dengeli, tutarlı ve sevgi dolu bir tutum sergilenmesinin önemine vurgu yapıyor:

"Çocuklar ebeveynlerinin aynası gibidir. Siz nasıl iletişim kurarsanız, çocuğunuz da öyle iletişim kurmayı öğrenecektir. Bu nedenle, çocuğunuzla açık ve dürüst bir şekilde iletişim kurmaya çalışın ve ona saygılı davranın. Bu, çocuğunuzun da sağlıklı bir şekilde iletişim kurmasını ve şikayet etme ihtiyacını hissetmemesini sağlayacaktır."

Doğru, ebeveynlere madde madde şu önerilerde bulunuyor.

Çocuğu dinleyin:

Çocuğunuz şikayet ettiğinde, onu dikkatle dinleyin ve anlamaya çalışın. Duygularını ifade etmesine izin verin ve onu yargılamadan veya eleştirmeden dinleyin.

Sorunu çözmeye yardımcı olun:

Çocuğunuzun şikayeti bir problemle ilgiliyse, sorunu çözmesine yardımcı olun. Ona seçenekler sunun ve birlikte bir çözüm bulmaya çalışın.

Olumlu davranışları teşvik edin:

Çocuğunuz şikayet etmeden bir ihtiyacını veya duygusunu ifade ettiğinde, onu övün ve takdir edin. Bu, olumlu iletişim kurmanın önemini öğrenmesine yardımcı olacaktır.

Sabırlı olun:

Çocukların şikayet etme alışkanlığını değiştirmesi zaman alabilir. Sabırlı olun ve pes etmeyin.

Gerekirse profesyonel yardım alın:

Çocuğunuzun şikayet etme davranışı çok yoğunsa veya günlük hayatını olumsuz etkiliyorsa bir uzmandan yardım almaktan çekinmeyin.