DEPREM ANINDA VE SONRASINDA BEYİNDE NELER OLUR?
Depremde yaşanan travmaların beynin bazı bölgelerinde kaydedildiğini belirten Prof. Dr. Uludüz, ‘‘Bunlar da en ufak bir uyaranla tetiklenerek, ağır ve kalıcı etkileri olabilen psiklojik sorunların gelişmesine neden olur’’ dedi.
11 Mart 2023 Cumartesi 14:33
Deprem felaketi, bu olayı gerek birebir gerekse dolaylı olarak yaşayanlarda ciddi psikolojik etkilere yol açıyor. Bu psikolojik etkiler ise beynin karşı karşıya kaldığı travmaların dozuna göre azalıp, artabiliyor.
Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, deprem anında ve sonrasında beyinde oluşan değişiklikleri, gelişebilecek psikolojk sorunları ve tedavi yollarını şöyle anlattı…
Önce şok ve karışıklık yaşanır
Deprem sırasında kişi, anlık bir şok etkisi, durumu adlandıramama ve yer mekan algısında karışıklık yaşar. O sırada adrenalin yani heyecan hormonu salgılanır. Olayın duygusal döngüsü ile savaş ya da kaç psikolojisi başlar. Olay artık beynin duyguları yorumlama, kodlama ve depolama merkezi amigdalanın yönetimindedir. Olayın duygusal yönü (örneğin yaşanan korku) kaydedilir, amigdala travmanın görsel görüntülerini duygusal parçalar olarak saklar. Ancak travma bir hikaye gibi depolanmaz. Bunun yerine 5 duyu o sırada travmayı deneyimlenen duruma göre depolar. Artık derin bir stres tepkisi vardır ve ayrıntılı düşünmeyi sağlayan beynin mantık bölgesi (prefronyal bölge) kendini kapatır.
Normal koşullar bile bazen tehlike olarak algılanır
Travma sonrası beyin normal koşulları bile tehlikeli olarak görür, bir kırmızı ışık artık bir kıvılcımdır. Duygusal parçalar yanlış yorumlanır ve neyin tehdit edici neyin normal olduğu ayırt edilemez. Olayın büyüklüğüne göre adrenalin etkisini sürdürür ve yanına stres hormonu kortizolü de alır. Her an bir şey olacak hissi, tehlikeye karşı hızlı düşünme kalp atış hızını artırır, daha sık nefes almaya neden olur. Nefes yetmez kalp çarpıntıları başlar, kaslar gerginleşir. Başağrısı ve ağlama krizleri yaşanır.
Depremzedelerde hangi sorunlar görülür?
Deprem felaketini yaşayan kişiler, performanslarını etkileyebilecek bazı zihinsel şokların etkisine girer. Depremin ardından ortaya çıkan ilk psikolojik travma tepkisi, duygusal tepkisizlik, gerçeklik algısının yitirilmesi ve zaman algısında anormalliktir. Depremden birkaç gün sonra ise bunlara anksiyete ve korku eklenir. Depremzedelerin büyük bir kısmında felaketten sonra akut stres bozukluğu görülür. Depresyon semptomları ise felaketten bir ay sonra ortaya çıkmaya başlar. Bu nedenle erken dönemde psikolojik destek
sağlanmalıdır.
Kaygı bozukluğuna yeni sorunlar eklenir
Zamanla önce duygusal tepkisizlik başlar, gerçeklik algısında kayıp yaşanır. Kişi olaya yabancılaşır. Ardından farkındalık oluşur ama yaşanan çaresizlik anksiyeteyi (kaygı bozukluğu) başlatır. Birkaç gün sonra buna korku, uyku bozuklukları ve stres bozukluğu eklenir. Adaptasyon dönemi bir aydan sonra beyin tehlikenin azaldığını algıladığında başlar ama yine de tedirginliği devam eder. Küçük olaylara ani abartılı tepkiler verilir. Depresif duygudurum tetiklenebilir.
Kalıcı etkileri olabilir
Korkunç veya tehlikeli bir şey olduktan sonra korkmak doğaldır. Tehlikede olduğunuzu hissettiğinizde, vücudunuz sizi daha uyanık hale getiren kimyasallarla tepki verir. Buna “kaç ya da savaş” tepkisi denir. Hayatı tehdit eden olaylardan kurtulmamıza yardımcı olur. Ancak beynin korkutucu olaylara verdiği tepki kronik sorunlara neden olabilir. Travma beyninizi ve sinir sisteminizi değiştirerek düzensizliğe, depresyon ve anksiyete (kaygı bozukluğu) gibi semptomlara yol açabilir. Yaygın görülen Travma Sonrası Stres Bozukluğu, depremlerin önlenemez psikolojik sonuçlarından biridir. Çoğu kişide travmayla ilişkili belirtiler saatler ya da günler sonrasında ortaya çıkabilir. Tedavi edilmezse korku, en küçük sesten irkilme, hayattan el etek çekme, kabus görme, eve girememe gibi ciddi ve kalıcı etkilere yol açabilir.
Tedavi yolları nelerdir?
Travma tedavileri sinir sistemini yatıştırmaya, zihnin iyileştirilmesini desteklemeye odaklanır. Dolayısıyla uzun vadede bilişsel bozukluklar, hafıza ve dikkat sorunları, ağır depresyon gibi sorunlarla karşı karşıya kalınmaması için profesyonel yardım, psikoterapi ya da ilaç destekli bir terapi almak çok önemlidir. Bu dönemde yakınlarının desteği de kişiye fayda sağlar. Sosyal ve psikolojik destek, günlük yaşam rutinlerine kişilerin hızlıca döndürülmesi, olayın beyinde kalıcı hasarlara neden olmaması için kıymetlidir.
- Rum tarafında toplanan 8 AB İçişleri Bakanı AB’nin Suriye’nin statüsünü yeniden gözden geçirmesini istiyorLefkoşa’nın Rum kesiminde gerçekleştirilen Bakanlar Toplantısı’nda, Suriye’nin statüsünün yeniden gözden geçirilmesi gerekliliği ve Lübnan üzerinden Suriye’den gelen sığınmacıların yönetimi üzerinde duruldu.18 Mayıs 2024 Cumartesi 13:51ORTADOĞU
- DAÜ Erkek Voleybol Takımı 1. Lig Türkiye Şampiyonası’nda Şampiyon OlduDAÜ Erkek Voleybol Takımı, Şampiyonlukla Süper Lig’e Yükseldi ve Şampiyon Melekler Takımı’nı Unutmadı18 Mayıs 2024 Cumartesi 13:39DAÜ - DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ
- DAÜ Rektörü Prof. Dr. Hasan Kılıç, 19 Mayıs Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı'nı KutladıProf. Dr. Kılıç: "19 Mayıs, Gençlere Verilen Değerin ve Güvenin En Büyük Göstergesidir18 Mayıs 2024 Cumartesi 13:37DAÜ - DOĞU AKDENİZ ÜNİVERSİTESİ
- Yıldız Basketbolcu Temur Rustamov İskele’deKKTC Basketbol Federasyonu Ceza Kurulu, Temur Rustamov’un Extend Büyük Erkekler Basketbol Ligi’nde serbest transfer hakkı ile istediği takıma transfer olarak oynayabileceğini açıkladı.18 Mayıs 2024 Cumartesi 13:31BASKETBOL
- Hayri Orçan ve Salih Çeliker 'İslam Başkentleri ve Şehirleri Genel Konferansı'na katıldıTatlısu Belediye Başkanı Hayri Orçan ve LTB Meclis Üyesi Salih Çeliker, 14-15 Mayıs tarihlerinde Konya'da düzenlenen İslam Başkentleri ve Şehirleri Genel Konferansı'na katıldı.18 Mayıs 2024 Cumartesi 12:18KIBRIS
- Güney Kıbrıs'ta okullarda bomba paniği: Toplu mesaj Rusya'daki bir adresten gönderilmişGüney Kıbrıs’taki neredeyse bütün ilk ve orta dereceli okullara dün sabah “okulda bomba var” uyarısıyla başlayan tehdit mesajı gönderilmesi büyük paniğe neden oldu. Toplu mesajın Rusya’daki bir adresten gönderildiği anlaşıldı.18 Mayıs 2024 Cumartesi 12:16GÜNEY KIBRIS
- Hasan Taçoy: Önce demokraside istikrarlı olmalıyızUBP Milletvekili Hasan Taçoy, son günlerde medyada yer alan bazı söylemlere yanıt vererek, "Önce demokraside istikrarlı olmalıyız" açıklamasını yaptı.18 Mayıs 2024 Cumartesi 12:15KIBRIS
- Rum basını: Valizlerin içerisinde milyonlarca Euro taşınıyorGüney Kıbrıs liman ve havalimanlarına gelen valizlerin içerisinde milyonlarca euro taşındığı belirtildi.18 Mayıs 2024 Cumartesi 12:13GÜNEY KIBRIS
- Tatar gençlere seslendi: Sizler, milletimizin umudu, Türk ulusunun geleceğisinizCumhurbaşkanı Ersin Tatar, Atatürk’ün 19 Mayıs 1919’da Samsun’a çıkmasının 105. yılı, 19 Mayıs Atatürk'ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı dolayısıyla mesaj yayımladı.18 Mayıs 2024 Cumartesi 12:09KIBRIS
- Kumarhanelerdeki hırsızlıklar dikkat çekiyorSon günlerde kumarhanelerde yapılan hırsızlıklar dikkat çekiyor. Yeniboğaziçi ve Bafra’da unutulan cüzdanların çalınması gözlerden kaçmazken, kumarhaneye girişleri yasak olan 4 kişiyi tespit eden Polis, şahıslar hakkında yasal işlem başlattı.18 Mayıs 2024 Cumartesi 11:45KIBRIS
- Geri
- Ana Sayfa
- Normal Görünüm
- © 2014 Detay Kıbrıs
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.