COVİD: PANDEMİ NE ZAMAN DURDURULAMAZ HALE GELDİ?
Covid: Pandemi ne zaman durdurulamaz hale geldi?
01 Ocak 2021 Cuma 19:03
Salgın hastalıkların ileriye dönük yaşandığı, ancak yalnızca geriye doğru anlaşılabildiği söylenir.
Covid-19 salgını, ilk olarak 2019 Aralık'ta Çin'in Wuhan kentinde tespit edilmesinin bu yana 1,7 milyon kişinin ölümüne sebep oldu.
Şimdi ise uzmanlar virüsün küresel olarak ne zaman kontrolden çıktığı yönündeki araştırmalarına devam ediyor.
Ve elbette ki buradan geleceğe dair de çıkarılacak dersler de ayrı bir önem arz ediyor.
'Yaklaşım en büyük hataydı'
Bazen çelişkili olsa da bilim insanlarının anlattığı hikayelerin ortak bir yanı var:
Bilimsel çevrelerde bunun çoktandır beklenen büyük bir salgın olduğu aniden fark edildi ancak siyasi çevrelerin buna yeni bir koronavirüs olarak değil 'grip salgını' olarak yaklaşma hatasıyla yüzleştiler.
Bazıları salgının yayılmasının doğası gereği üstel ve dinamikleri açısından öngörülemez olduğunu iddia ederken, diğerleri de Covid-19'un Çin'de ilk ortaya çıkışından kısa bir süre sonra başka yerlerde yayılmaya başlamasıyla birçok noktada kaçırılan fırsatları işaret ediyor.
'Pandemi' kelimesi
Harvard T.H. Chan Halk Sağlığı Okulu'ndan epidemiyoloji alanında çalışmalar yapan Doç. Dr. William Hanage, sene başında "pandemi" kelimesiyle olan ilişkisini şu sözlerle anlatıyor:
"Pandemi kelimesini ilk kez 28 Ocak'ta arkadaşıma attığım bir mesajda kullandım. Dünya Sağlık Örgütü uluslararası önemde bir halk sağlığı acil durumu ilan etmişti. Eğer H1N1 (influenza) olsaydı zaten pandemi olarak adlandırılırdı diye düşündüğümü hatırlıyorum.
"Kelimenin kendisi pratik bir güce sahip olmasa da insanları harekete geçme yönünde bilgi vermek için güçlü. Ancak gecikme yardımcı olmadı.
"Hatta daha sonra virüsün Çin dışında da yayılmasına şahit olduk. Çoklu bir yayılımdı bu. İran'da ilk iki vakanın duyurulmasının ardından hızlanan ölüm haberlerinin bizi bir girdabın içerisine sokacağını biliyordum.
"Bir toplantıdaydım. İnsanlar olayın vahameti hakkında konuşuyorlardı. Ben de uçakta öksüren insanlardan bahsediyordum. Ardından ise birisi benim cümlemi tamamladı ve 'İnsanlar küt diye gitmeye başladı' dedi."
Pandemi yönetiminin ilk kuralı: Lafı Evirip çevirmeden söyleyin'
Hanage sözlerine şöyle devam etti:
"İyi bir pandemi yönetiminin ilk kuralı şu; bunu insanlara doğrudan söylemek zorundasınız. Lafı evirip çevirmeden söyleyin. Bu türden açıklamalar gerekliydi. Ama Mart ayına kadar riskleri önemsemeyen halk sağlığı yetkilileri tarafından salgın göz ardı edildi."
'Çabalar eksik kaldı'
Hanage geriye dönüp baktığında en çok da ABD ve İngiltere de dahil olmak üzere birçok ülkenin, enfeksiyonların ilk yayılımı ile daha etkili bir şekilde mücadele etmek için attıkları somut çabaların eksikliğinden şaşırıyor.
Ancak Hanage'a göre kaçırılan en büyük fırsat, Avrupa'nın ilk ciddi salgını olan Kuzey İtalya'daki salgına diğer ülkelerin nasıl tepki verdikleriydi:
"Gördüğüm kadarıyla kırılma noktası, diğer ülkelerin İtalya'da olup bitenlere dikkat etmemeleriydi."
Hanage şimdi dahi politika çevrelerinde ve bireyler arasında aynı zihinsel uyumsuzluğun olduğunu söylüyor.
Net olan bir şey varsa o da, bilim insanları şansın kaçırıldığı konusunda hemfikir.
Çin'den ABD'ye getirilen insanlar
Michael Worobey ve meslektaşları tarafından virüsün evrimini izleyen ve Ekim ayında Science dergisinde yayımlanan bir makale, bazı anlatıların aksine, Avrupa ve ABD'deki bazı erken çabaların ilk ortaya çıkan kümeleri zamanında "bastırmada" anlaşıldığından çok daha etkili olabileceğini öne sürüyor.
Yayımlanan makalede, "Çalışmamız, hızlı erken müdahalelerin, virüsün erken girişlerinin Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri'nde yaygınlaşmasını başarıyla engellediğini öne sürüyor. Sonrasında ise virüsün Çin'den ABD'ye ve İtalya'ya taşınması Avrupa ve Kuzey Amerika'da uzun süreli yayılım ağını meydana getirdi" ifadeleri yer aldı.
Makalenin devamında ise Trump yönetiminin Çin seyahatlerini engellemesine rağmen 40 bin ABD vatandaşını Çin'den ülkesine getirmesine de değiniliyor.
Worobey bunun, "ABD ve Avrupa'daki büyük salgınları tetikleyen virüsün seri, çoklu girişlerinden" birine yol açtığını söylüyor.
Başka bir deyişle, halk sağlığı yetkilileri, ülkelerine gelen yeni enfeksiyonları görmemeleri sebebiyle, hastalığa karşı koymanın mümkün olduğu konusunda yanlış dersler çıkardılar.
Virüsün mutasyon geçmişiyle yayılmasına ilişkin kendi analizini yapan Cambridge Üniversitesi'nden Peter Forster, Worobey'in belirgin zaman çizelgesi fikrine katılmıyor.
Enfeksiyonlar için farklı bir yol öneren Forster'in çıkardığı sonuçlar ise Worobey ile benzerlik gösteriyor.
Hanage ve Worobey gibi, o da en etkili bir yöntem olan erken aşamada virüsün izini sürmenin bir fark yaratmış olabileceğine inanıyor.
"Chris Whitty'ye (İngiltere Kamu Sağlığı İdaresi Başkanı) bunu çok erken öneren bir mesaj gönderdim. Ama bir cevap alamadım. Birkaç hafta sonra ise virüs her yere dağıldı.
"Beni Ocak ayının ortasında ciddi olduğuna inandıran şey, Çin'deki ölümlerin iyileşmeye oranına bakmaktı. Şimdi asemptomatik vakaların eksik bildirildiğini biliyoruz, ancak bu bir uyarı olmalıydı."
'Zihniyet değişmeli'
Herkes için netleşen şey, hem solunum hastalıklarının izlenmesinin hem de "bir sonraki pandeminin" en olası kaynağı olarak çok uzun süredir grip salgınına odaklanan daha geniş bir zihniyetin değişmesi gerektiği.
Uzmanlığının virüslerin nasıl geliştiğini izlemek olduğunu söyleyen Forster, "Virüsün nasıl mutasyona uğradığını çok düzenli bir şekilde izlemeniz gerektiğini söyleyebilirim" diye konuşuyor.
Worobey ve meslektaşları da çalışmalarında benzer bir sonuca vardılar. "Bulgularımız, pandemi öncesi bir dönemde Seattle Grip Çalışması gibi yoğun, toplum düzeyinde solunum virüsü izleme mimarileri oluşturmanın potansiyel değerini vurguluyor.
"Bir salgına dönüşmeden önce vakaları erken tespit etmek, pandemi döneminde kıyaslanamaz bir değere sahiptir."
Hanage'a göre çıkarılacak dersler daha kapsamlı. Atılan yanlış adımları açıklarken "İnsanlar hata yapabilir" diyen Hanage sözlerini şöyle bitiriyor:
"Ama hatalardan ders çıkarmamak affedilemez"
(BBC)
- Fransız milletvekilleri Paris Olimpiyatları'nda İngilizce'ye 'hayır' diyorFransa'da Parlamento'nun alt kanadı Ulusal Meclis'te kabul edilen son kararda milletvekilleri, 2024 Paris Olimpiyat Oyunları'nda mümkün olduğunca Fransızca kullanılması çağrısında bulundu.03 Mayıs 2024 Cuma 17:46AVRUPA
- Arda Güler, Cadiz maçında 11'deReal Madrid Teknik Direktörü Carlo Ancelotti, Arda Güler'in yarın oynanacak Cadiz maçında 11'de sahaya çıkacağını açıkladı.03 Mayıs 2024 Cuma 17:02FUTBOL
- AB, mülteci akımını düşürmek için Lübnan'a 1 milyar euro yardım yapacakÜç yıllık yardım paketi, öncelikle eğitim, sosyal koruma, sağlık, ekonomi, bankacılık ve güvenlik alanında reformlar yapılması amacıyla kullanılacak.03 Mayıs 2024 Cuma 16:46AVRUPA
- Arda Turan, Barselona'da kiraladığı eve 230 bin euroluk hasar vermekle suçlanıyorEyüpspor Teknik Direktörü Arda Turan, 2015-2018 yılları arasında İspanya temsilcisi Barcelona formasını giydiği dönemde kiracı olarak kaldığı villa tipi evde 230 bin euroluk hasar bırakmakla suçlanıyor.03 Mayıs 2024 Cuma 16:32FUTBOL
- Boğazköy’de araç yandıBoğazköy’de, Nurettin Ersin Paşa Caddesi üzerinde yol kenarında park halinde bulunan araçta yangın meydana geldi.03 Mayıs 2024 Cuma 16:26KIBRIS
- YDP İle Milletin Partisi birleşiyorMilletin Partisi’nin YDP ye iltihakı ile ilgili çalışmalar Pazar günü her iki partinin yapacağı Kongrelerle sonuca ulaşacak.03 Mayıs 2024 Cuma 16:13KIBRIS
- Erhürman: Kendine hükümet diyen yapı sallanıyorCumhuriyetçi Türk Partisi (CTP) Genel Başkanı Tufan Erhürman, “Şu anda kendine hükümet denen yapı zangır zangır sallanıyor” ifadelerini kullandı.03 Mayıs 2024 Cuma 16:01KIBRIS
- Sahte Danimarka pasaportuyla yakalanan İranlı çift mahkemede ağladı!Sahte Danimarka pasaportlarıyla Ercan Havaalanında chekin işlemi yaptıran ve aktarmalı Almanya uçağına binmek için İstanbul’a gidince tespit edilerek KKTC’ye geri gönderilen İranlı çift B.S ile F.G tutuklanarak mahkemeye çıkarıldı.03 Mayıs 2024 Cuma 15:33KIBRIS
- Öğretmen sahte diploma iddiasıyla tutuklandı!Kıbrıs Sağlık ve Toplum Bilimleri Üniversitesi'nde (KSTÜ) sahte diploma alan öğretmen D.A.A Lefkoşa Kaza Mahkemesine çıkarıldı.03 Mayıs 2024 Cuma 15:32KIBRIS
- Elektrik telleri temas etti, yangın çıktıErdemli Köyünün güney kısmında dün saat 17.00 sıralarında rüzgarın etkisiyle elektrik tellerinin birbirine temas ederek, atılan kıvılcımların kuru otları tutuşturması sonucu yangın meydana geldi.03 Mayıs 2024 Cuma 15:31KIBRIS
- Geri
- Ana Sayfa
- Normal Görünüm
- © 2014 Detay Kıbrıs
Türkçe karakter kullanılmayan ve büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır.